مدتی است، رخ دادن زلزله در نقاط مختلف جغرافیایی ایران، به یکی از موضوعات مهم کشور تبدیل شده و نگرانی های فراوانی را در میان مردم و مسئولان ایجاد کرده است. جدا از زلزله مهیب غرب استان کرمانشاه، شب گذشته این بار تهران لرزید تا جدی بودن چنین رخدادهایی، بار دیگر برای مردم ایران اثبات شود. با این حال، پاسخ به چرایی وقوع زلزله های فراوان در ایران و راهکارهای علمی پیش بینی زلزله از جمله موضوعات مهمی است که هنوز توضیحات دقیقی در مورد آن در کشور وجود ندارد.
به گزارش «تابناک»؛ خوشبختانه زلزله شب گذشته تهران ـ که با شدت 5.2 ریشتر رخ داد و برای چند ساعت، مردم استان های تهران، البرز و قم را در نگرانی و اضطراب فرو برد ـ بدون خسارت مالی و جانی جدی تمام شد و هم اکنون آرامشی نسبی بر این استان ها و به ویژه کلانشهر تهران حکم فرماست؛ اما آیا این آرامش می تواند دائمی باشد و یا نگرانی در مورد تکرار زلزله وجود دارد؟
دکتر ابراهیم مقیمی، متخصص مسائل ژئومورفولوژی و استاد دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران در رابطه با چرایی رخ دادن زلزله متعدد در ایران در ماه های اخیر گفت. وی همچنین از تغییر رفتار گسل‌های زاگرس از زلزله‌های کم مقیاس به سمت زلزله‌های بزرگ مقیاس خبر داد و گفت: زلزله کرمانشاه که در سه استان احساس شد، هشدار جدی برای تهران خواهد بود و بر اساس شواهد، باید در انتظار زلزله‌هایی باشیم که کل ایران را بلرزاند.
به گفته مقیمی، اینکه شدت زمین لرزه یکشنبه شب گذشته تا تهران به ویژه شمال شرق تهران نیز احساس شده است هشدار جدی‌تری برای تهران می‌تواند باشد و به نظر من به جای اینکه رفتار این زلزله در سرپل ذهاب جستجو کنیم که چه تغییراتی را ایجاد کرده است، باید به دنبال پیامدهای بزرگ شدن لرزه‌های زاگرس در تهران که در شرق زاگرس واقع شده، باشیم.
موضوع اصلی در رابطه زلزله های اخیر ایران، تغییر رفتار گسل های شرق زاگرس از زلزله های کم مقیاس به سمت زلزله های بزرگ مقیاس است که هشداری جدی برای ساکنین فلات مرکزی کشور و به ویژه کلانشهر تهران خواهد بود. بر اساس این اصل باید منتظر زلزله های بیشتری نیز در آینده باشیم که آمادگی مردم و مسئولان را برای کاهش خسارت ها طلب می کند.
مقیمی ادامه داد: در شرق رشته کوه زاگرس، گسل های فراوانی وجود دارد که تا کنون با زلزله های کوک مقیاس خسارت و نگرانی چندانی را برای شهروندان ایجاد نکرده بود؛ اما مدتی است، رفتارهای این گسل ها تغییر کرده است. برای مثال در مورد زلزله دیشب تهران که کانون زلزله منطقه ملارد بود، انتظار این بود که توزیع شدت زلزله به سمت مناطقی مثل تهران و ورامین باشد، اما این گونه نشد و توزیع شدت به سمت قم و اراک پیش آمد که البته باعث شد خسارت چندانی در کلانشهر تهران نداشته باشیم، ولی به هر حال تغییر رفتار گسل های شرق زاگرس را اثبات کرد.
رئیس دانشکده جغرافیا در مورد احتمال ارتباط این زلزله با با پدیده هایی مثل هارپ و یا کاهش آب در سفره های زیر زمینی گفت: ارتباط زلزله های ایران به مسئله هارپ یک بحث غیر واقعی و غیر علمی است و نمی تواند درست باشد. اما در مورد ارتباط این زلزله ها با کاهش آب در سفرهای زیرزمینی باید بگوییم بین این دو پدیده یک ارتباط دوسویه وجود دارد. هم زلزله می تواند بر حجم و سطح آب های زیر زمینی تأثیر گذار باشد و این سفره ها می توانند در جهت دهی به مسیر توزیع شدت زلزله موثر باشند و شاید یکی از دلایل جهت گیری شدت زلزله دیشب به سمت قم و اراک همین باشد.
این متخصص مسائل ژئومورفولوژی در رابطه با امکان پیش بینی زلزله و مدیریت آن اضافه کرد: بحث پیش بینی زلزله را باید در سه دوره زمانی بلند مدت، میان مدت و لحظه ای یا کوتاه مدت بررسی کرد. در شرایط کنونی و با توجه به پهنه بندی جغرافیایی گسل های اصلی و فرعی کشور و نیز مطالعات زمین شناختی موضوع ساماندهی ساخت و ساز و مقاوم سازی بناهای عمرانی باید در دستور کار قرار بگیرد که در این زمینه هیچ مشکلی از بابت پیش بینی وجود ندارد و صرفاً به توجه مسئولان نیاز است.
مقیمی ادامه داد: در مورد پیش بینی های میان مدت نیاز به روش های ترکیبی است، اما آنچه دغدغه اصلی مردم و سؤال شماست، مسأله پیش بینی لحظه ای است که در مورد آن چند راهکار علمی وجود دارد که البته هم در مورد آنها اجماع نظر علمی وجود ندارد و هم در کشور ایران زیاد به آنها توجه نمی شود.
این استاد دانشگاه در مورد روش های پیش بینی لحظه ای زلزله تصریح کرد: مطالعه گاز رادون نشان داده، زمانی که زلزله در یک منطقه رخ می دهد، تغییراتی در گاز رادون و مقداری که از زمین ساطع می شود کم و زیاد می شود و میزان این گاز در آب های زیر سطحی افزایش می یابد. در جهان دانشمندان مطالعاتی در مورد نقش افزایش این گاز در آب بر زلزله شده است و به نتایج مطلوبی نیز رسیده اند، ولی این موضوع در ایران مورد غفلت قرار گرفته است.
یکی دیگر از راه ها، سنجش دمای سطحی و زیر سطحی است که هنگام زلزله به ویژه منابع آب زیر سطحی با افزایش دما رو به رو می شوند و این موضوع نیز می تواند در پیش بینی زلزله مؤثر باشد.
جدا از دو مورد نامبرده، بحث رفتار حیوانات و نیز فرکانس هایی که می توان به زمین داد و انعکاس آن را بررسی کرد، راهکارهای دیگری است که نیاز است، جدی مورد مطالعه و سرمایه گذاری قرار بگیرند.
استاد دانشگاه تهران در بخش پایانی سخنان خود، با تأکید بر اینکه زلزله شب گذشته بر روی یک گسل فرعی که در امتداد گسل اصلی قرار دارد رخ داد، تأکید کرد: بعید می دانم زلزله 5.2 ریشتری چهارشنبه شب، زلزله اصلی بوده باشد و احتمال رخ دادن زلزله شدیدتر دور از انتظار نیست. به هر حال، وجود آمادگی و هشیاری در میان مردم و مسئولان و بهره گیری از تجربه زلزله پیش آمده اجتناب ناپذیر است.
میشه لطفا از این خبرها پخش نکنید و استرس مردمو زیاد نکنید. این اساتید عزیز هم خوب میدونن که زلزله با پیشرفته ترین دستگاهها توی هیچ کشوری قابل پیش بینی نیست حتی ژاپن و آمریکا نتونستن تا به حال زلزله رو پیش بینی کنن. ولی خب این اساتید عزیز این موقع ها فعال میشن و شروع میکنن به پیش بینی . ایران حتی نمیتونه یه بارندگی رو پیش بینی کنه. 
چرا؟! پیش بینی که میشه اما درست از آب درنمیاد!