تحلیلگران بازار انرژی اعتقاد دارند اکنون یکی از دلایل قیمت حدود 70 دلاری هر بشکه نفت سیاست های ضد برجامی «دونالد ترامپ» است؛ شوک نفتی ناشی از برقراری دوباره تحریم ها علیه ایران ممکن است قیمت نفت خام را سه رقمی کند.
به گزارش ایرنا، بازار جهانی نفت و انرژی از جمله حوزه هایی است که به شدت منتظر تصمیم گیری «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری ایالات متحده است.
از گذشته تا به حال یکی از مهمترین ستون های تحریمی آمریکا علیه ایران حوزه نفت بود. در «قانون جامع تحریم ایران، پاسخگویی و کاهش سرمایه گذاری» هم که بعد از سال 2010 به شدت اقتصاد ایران را آزار داد حوزه انرژی(نفت و گاز) نقش محوری داشت و تولید و صادرات ایران به شدت تحت تاثیر تهدیدها و سیاست های کاخ سفید قرار گرفت.
در آن زمان قیمت نفت در اوج بود و توان عرضه ایران در بازار جهانی به طور عمده از سوی عربستان سعودی تامین شد. اکنون اما شرایط تغییر کرده است زیرا قیمت ها به نسبت پایین آمده است و بازار تحمل تنش بیشتر و افزایش سهم یک کشور در بازار را ندارد.
سهم کشورمان در بازار جهانی نفت صادرات حدود 2.5 میلیون بشکه نفت در روز است. سهم ایران در بازار جهانی انرژی با افزودن صادرات گاز و میعات به مراتب بالاتر می برد. درخلال سال های 2012 تا 2015 صادرات نفت خام ایران از روزانه نزدیک به 3 میلیون به کمتر از یک میلیون بشکه در روز رسید و در برخی مواقع حتی به حدود 700 هزار بشکه در روز نزدیک شد.
**بازار انرژی نگران تنش بیشتر است
شبکه های خبری و رسانه های آمریکایی به مردم این کشور خبر می دهند اگر توافق هسته ای با ایران به وسیله ترامپ نابود گردد، شهروندان ایالات متحده ناچار می شوند تا هزینه بیشتری را برای بنزین پرداخت کنند؛ قیمت هر گالن بنزین حداقل 30 سنت افزایش خواهد یافت و از سه دلار عبور می کند.
علت این امر آن است که به باور تحلیلگران، با وجود قیمت های به نسبت بالای نفت در بازارهای جهانی، تحریم جدید علیه ایران پس از پایان ضرب الاجل می تواند همچون چند سال قبل قیمت ها را به اوج برساند.
البته شرایط بازار اکنون با چند مولفه روبرو است: نخست اینکه تقاضای جهانی برای نفت در وضعیت خوبی قرار دارد زیرا رشد اقتصادی جهان مناسب بوده است و حتی در سه ماهه نخست سال 2018 در بهترین شرایط در 8 سال اخیر قرار داشت.
نکته دوم این است که اوپک به همراه روسیه و دیگر کشورهای تولید کننده یک گروه منسجم را برای بالا بردن قیمت نفت تشکیل داده اند. تهدیدها علیه ونزوئلا نیز عامل مهمی در تعیین وضعیت بازار نفت است.
با توجه به اظهارات دونالد ترامپ هراس از نابودی برجام با خروج آمریکا و اعمال دوباره تحریم ها تشدید شده است. ممکن است با تحریم های جدید بتدریج از تولید ایران کاسته شود. با کاهش عرضه به طور قطع بر سطح کنونی قیمت ها افزده خواهد شد.
بلومبرگ اعتقاد دارد در همین شرایط هم تصمیم ترامپ برای خروج از برجام است که قیمت نفت خام را نزدیک به 68 دلار در هر بشکه نگاه داشته است. در هفته های گذشته نیز همین تردید در کنار توافق اوپک و روسیه باعث روند افزایشی قیمت نفت شد.
شبکه تلویزیونی سی.ان.بی.سی آمریکا هم به نقل از تحلیلگران اقتصادی نوشت با تهدیدهای ترامپ، توافق هسته ای ایران کم رنگ و ناتوان شده است و ادامه این شرایط می تواند باعث پرتاب قیمت نفت به اوج شود.
به اعتقاد این شبکه تلویزیونی، محرک اصلی برای بالا بودن قیمت ها در هفته های اخیر افزایش گمانه زنی ها در مورد خروج آمریکا از توافق هسته ای سال 2015 بوده است.
به نوشته شبکه خبری سی.ان.ان، بازگرداندن تحریم ها علیه ایران روزانه تا یک میلیون بشکه از عرضه نفت ایران به بازار را کم می کند. این امر می تواند ضربه بزرگی بر پیکر بازار انرژی باشد. «مایکل ویتنر» مدیر بخش پژوهش Societe Generale اعتقاد دارد این شرایط کمبود شدیدی را در بازار به وجود می آورد.
بنابر پیش بینی این شبکه، در صورت اعمال تحریم ها تا پایان سال جاری میلادی روزانه بین 250 تا 500 هزار بشکه از صادرات نفت ایران کاسته خواهد شد این میزان برای سال بعد هم دو برابر ارزیابی شده است.
** خروج از برجام و جهش قیمت نفت
در هفته نخست ماه می (6 روز گذشته) قیمت نفت برنت روند افزایشی داشت و تنها در روز 4 می (14 اردیبهشت) حدود 30سنت گران شد و به 73.92 دلار در هر بشکه رسید. حال سطح قیمت این کالا به 75 دلار نزدیک شده است. این بالاترین میزان در سه سال و نیم اخیر است.
در چند ماهی که از سال 2018 گذشته است قیمت نفت برنت بیش از 7 درصد افزایش داشته است و در حال نزدیک شدن به یک رکورد جدید است.
تحلیلگر تارنمای نشریه NEW EUROPE اعتقاد دارد در طول هفته های اخیر موضوع ایران نقش پررنگی را در بالا بردن قیمت نفت داشته است و اگر تحریم ها علیه ایران اجرایی شود قیمت ها افزایش شدیدتری را خواهد داشت.
به اعتقاد «الکسی کوکین» تحلیلگر موسسه مالی اورالسیب، «اگر چنین اتفاقی بیافتد شاهد شیب تندی از قیمت ها خواهیم بود که حداقل آن افزایش 20 دلاری هر بشکه نفت خواهد بود». گرچه این شرایط پایدار نمی ماند اما باعث واکنش عصبی عرضه کنندگان می شود.
تارنمای نشریه تحلیلی اقتصادی فوربس هم مقصد نهایی قیمت نفت با خروج ترامپ از برجام را نامشخص دانست و نوشت نشانه ها حاکی از خروج آمریکا از توافق هسته ای است و همین موضوع تاثیر خود را حتی در این روزها بر بازار نفت می گذارد.
بنا بر تحلیل سی.ان.ان اگر تحریم ها علیه تهران برقرار شوند و جایگزینی برای عرضه نفت ایران در نظر گرفته نشود شکاف میان عرضه و تقاضا مانند سال 2013 تشدید می شود و ممکن است قیمت ها به بالاتر از 100 دلار برسد. البته شاید ایالات متحده از حربه افزایش قیمت برای تحریک نفت های غیرمتعارف و تکمیل پروژه های انتقال انرژی استفاده کنند.
برخی کارشناسان ادعا دارند آمریکا ممکن است در بلند مدت بتواند با نفت شیل جای خالی ایران را پر کند. با این حال گفته می شود تنها کشوری که انعطاف لازم برای این کار را دارد عربستان سعودی است که تاکنون برای این کار علاقه مندی را نشان نداده است.
ایران سومین تولید کننده بزرگ اوپک است و در شرایط معمول بیشتر از 2.2 میلیون بشکه را صادرات دارد. مهمترین مشتری نفت ایران، کشورهای آسیایی و اروپایی هستند.
اکنون شرکت های اروپایی همچون «توتال» فرانسه یا «انی» ایتالیا که بزرگترین خریداران نفت از ایران هستند با مشکل زیادی روبرو خواهند شد زیرا تجارت گسترده ای را با آمریکا دارند. شرکت های چین و هند زیان های کمتری را خواهند دید زیرا منابع مالی کمتری را در ایالات متحده دارند. در مقابل ژاپن و کره جنوبی که رابطه نزدیک تر تجاری را با آمریکا دارند ممکن است به شدت تحت تاثیر قرار گیرند و مجبور به کاهش تجارت با ایران شوند.
از نگاه تحلیلگران بازار انرژی در دوره پس از بازگشت تحریم های آمریکا، نکته مهم این است که ایران تا چه اندازه ای قادر می شود مشتریان آسیایی را جایگزین کشورهای اروپایی کند.
اما نکته ضروری تر درک ترامپ از تاثیر خط مشی های وی بر سیاست های ایران و قیمت جهانی نفت است.
ترامپ که به تازگی اوپک را متهم کرد که به صورت مصنوعی قیمت نفت را بالا نگاه می دارد آگاه نیست که تاثیر تصمیم گیری های وی در مورد برجام، کمتر از هماهنگی تولیدکنندگان نفت برای بالابردن قیمت ها نیست.
