دوستی و دشمنی ها در خاورمیانه چگونه شکل می گیرند؟

در خاورمیانه، دوستی یک بازیگر با بازیگر دیگر، حتماً متضمن دشمنی با بازیگر دیگر است و از این روی، در این منطقه، هر حرکتی متضمن بازتابی ضد امنیتی است؛ برای نمونه، نزدیکی ترکیه به اسراییل، حتماً موجب تصور تهدید از سوی سوریه و ایران خواهد شد یا نزدیکی ایران به عراق یا عوامل خود در یمن، موجب تضعیف عربستان سعودی و تصور تهدید ضد امنیتی نزد ریاض خواهد شد. در حالی‌ که در اتحادیه اروپا این‌گونه نیست که نزدیکی فرانسه به هلند، حتماً به معنای تضعیف آلمان باشد یا نزدیکی انگلیس به آلمان، موجب تضعیف فرانسه شود.

به گزارش «تابناک»؛ در سطحی دیگر، نزدیکی یک بازیگر منطقه ای به یک بازیگر فرامنطقه ای موجب حساسیت در سایر بازیگران می شود؛ به طور مثال، می توان به توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 اشاره کرد؛ توافقی که باعث شد دولت هایی چون عربستان سعودی و اسرائیل از نزدیکی مواضع ایران و ایالات متحده در دوران اوباما احساس تهدید جدی (تهدید کاهش نفوذ و امنیت) داشته باشند و تمام توان خود را برای عدم شکل گیری و برهم زدن این توافق به کار گیرند.

در همین راستا، روزنامه ینی شفق ترکیه نیز به تأثیر فاکتور ایران بر روابط ترکیه و عربستان سعودی پرداخته و نوشته است: رسانه های عربستان و امارات به تازگی حملات تند و تیزی =علیه ترکیه راه اندازی کرده اند و این کشور را آماج انتقادات خود قرار داده اند.

حملاتی که بی ارتباط با روابط ایران و ترکیه نیست و آن ها هرگونه روابط و تعامل نزدیک ایران و ترکیه را تهدیدی برای خود می دانند.

در رسانه های عربستانی، اروپا، آمریکا و هر نقطه دیگر از جهان، امن تر از ترکیه نشان داده و به صورت اغراق آمیزی به سرمایه گذاران خارجی توصیه می شود با توجه به مسائل مختلف و از جمله کاهش ارزش لیر، در ترکیه سرمایه گذاری نکنند.

حال باید پرسید، چه چیزی باعث می شود که رسانه های عربی و به ویژه رسانه های عربستانی و اماراتی این گونه در برابر ترکیه جبهه گیری کنند؟

یکی از مهمترین موضوعاتی که روابط ترکیه و عربستان سعودی را تحت تأثیر قرار داده، ایران است. روابط ترکیه با ایران تا حدودی بر روابط خود با عربستان تأثیر می گذارد. به این دلیل که ایران، تهدیدی برای عربستان سعودی است و در بسیاری از جبهه ها با ایران روبه روست.

عربستان سعودی در یمن به همراه ائتلاف خود، در برابر حوثی هایی که از جانب ایران پشتیبانی می شوند مبارزه می کند. این احساس تهدید از جانب ایران در لبنان، سوریه، عراق و مهمتر از همه در مرزهای خود نیز وجود دارد. همه این تهدیدات باعث می شود غرب و آمریکا بتوانند سلاح های بیشتری روانه منطقه کنند!

بخش عمده ای از حملات رسانه های عربی علیه ترکیه به خاطر حمایت آنکارا از توافق هسته ای ایران بوده است. با این حال، حمایت ترکیه از برنامه هسته ای ایران به این معنی نیست که آنکارا با فعالیت های ایران در زمینه های دیگر موافق است بلکه پشتیبانی ترکیه کاملا مبتنی بر اصول معینی است. همه، حتی ایران، حق انرژی هسته ای صلح آمیز دارند. با این حال، هیچکس، حتی اسرائیل، حق برنامه ی سلاح هسته ای ندارد!

بنابراین، می توان گفت، حمایت ترکیه از برنامه هسته ای ایران به معنای خصومت با عربستان سعودی نیست؛ به همین دلیل است که می بینیم ترکیه در قبال محکومیت عربستان توسط آمریکا در رابطه با دست داشتن شهروندان سعودی در حوادث 11 سپتامبر، از ریاض در برابر واشنگتن حمایت می کند.

در پایان، این روزنامه ترکیه ای نوشته است: ما می توانیم مسائلمان را در سطح منطقه با یکدیگر حل کنیم و سیاست مستقلی را در بدون توجه به خواسته ها و منافع آمریکا پیش ببریم؛ بدون اینکه اختلافاتمان به دشمنی منتهی شوند.

در نهایت اینکه، این مدل شکل گیری دوستی و دشمنی و رقابت در خاورمیانه را باید مدل خام و نامعقول سیاست و قدرت نامید که هنوز نیز در لایه های مختلف سیاست و اجتماع این منطقه حاکم است.