استان لرستان با موقعیت استراتژیک خود همواره در طول تاریخ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های شمال به جنوب کشور مطرح بوده به‌طوری‌که این استان در دوره مادها، هخامنشی، ساسانی و اسلامی در مسیر هگمتانه - شوش در موقعیت ویژه‌ای قرار داشته و پل کشکان نیز در ۵۰ کیلومتری جنوب خرم‌آباد در این مسیر احداث‌شده است.
به گزارش مهر، پل‌های گاومیشان، شاپوری، پل آجری، پلدختر، کلهر، کشکان و شکسته ازجمله پل‌های تاریخی لرستان هستند که بیش از هزار و ۴۰۰ سال قدمت تاریخی دارند و از معماری و هنر و پل‌سازی منحصربه‌فرد برخوردارند.
منحصربه‌فردترین پل‌های تاریخی دنیا
تعداد زیادی از این پل‌های حیرت‌انگیز با طول بیش از ۲۰۰ متر و چشمه طاق‌هایی به طول بیش از ۳۰ متر جلوه‌هایی از فناوری و معماری پیشینیان خردمند این دیار را به نمایش گذارده‌اند.
به‌عنوان‌مثال پل تاریخی «کشکان» دارای پایه‌هایی به مساحت بیش از ۲۰۰ متری و همچنین ارتفاع بلندی به‌اندازه یک ساختمان ۱۲ طبقه است که مساحت پایه‌ها و ارتفاع پل کشکان در هیچ پلی در دنیا وجود ندارد.
همچنین پل «شکسته» لرستان نیز که متعلق به دوره ساسانی است تنها پلی در دنیاست که تمام سنگ بوده و حجم بزرگ این پل نیز از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد پل شکسته استان لرستان است.
پل «گاومیشان» نیز از دیگر پل‌های منحصربه‌فرد لرستان است که ویژگی خاص آن مربوط به دهانه این پل است به‌طوری‌که پل گاومیشان بزرگ‌ترین دهانه پل‌های تاریخی جهان را به خود اختصاص داده است.
عظمت و موقعیت قرارگیری پل تاریخی «پلدختر» و همچنین «سلسله بودن» پل تاریخی «کلهر» ازجمله ویژگی‌های خاص این بناهای تاریخی است که در مورد هیچ پل دیگری در دنیا صادق نیست.
همچنین ویژگی منحصربه‌فرد دیگر پل تاریخی «کلهر» این است که متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی بوده به‌طوری‌که پل کلهر مربوط به پنج‌تا شش دوره تاریخی است.
سال‌ها چشم‌انتظاری برای جهانی‌شدن
این در حالی است که پایتخت پل‌های تاریخی ایران سال‌هاست چشم‌به‌راه تحقق وعده جهانی‌شدن این پل‌های شگفت‌انگیزاست و به‌رغم گذشت سال‌ها از قرارگیری این آثار در فهرست موقت جهانی هنوز استان لرستان باوجود ظرفیت غنی میراث تاریخی و فرهنگی موفق به ثبت هیچ اثری در فهرست جهانی نشده است.
ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان که در جریان سفرهای مختلف هیئت دولت به‌عنوان مصوبه در حوزه میراث فرهنگی اعلام شد همچنان درگیر اماواگرهایی است که تاکنون کار ثبت جهانی این آثار را با مشکلاتی مواجه کرده است.
۱۲ سال از مصوبه ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان گذشت
در حالی مصوبه مربوط به ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان مربوط به سال ۸۵ است که به نظر می‌رسد طی حدود ۱۲ سال گذشته عزم چندانی در مسئولان استان برای جهانی شده این میراث شگفت‌انگیز وجود نداشته است.
کارشناسان حوزه میراث فرهنگی استان با گلایه‌مندی از عدم معرفی استان لرستان به‌عنوان استانی با ظرفیت‌های فراوان تاریخی، گردشگری و توریستی معتقد هستند که تاکنون عزم جدی نسبت معرفی و ثبت آثار تاریخی لرستان در سطح جهانی صورت نگرفته است که البته عوامل مختلفی در ناکامی در ثبت جهانی آثار تاریخی لرستان دخیل هستند.
عدم ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان در حالی رخ می‌دهد که عمده این بناهای تاریخی مربوط به دوره ساسانی بوده درحالی‌که برخی بناهای تاریخی استان‌های هم‌جوار که ثبت جهانی نیز شده‌اند مربوط به دوره صفویه هستند.
پل‌هایی که از نو ساخته می‌شوند!
در راستای ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان ابتدا باید پرونده این بناهای تاریخی تشکیل و کار مرمت این پل‌ها صورت گیرد؛ موضوعی که طی سال‌های گذشته مغفول مانده تا حرکت‌هایی که در مسیر مرمت این بناهای تاریخی نیز صورت گرفته با انتقادات کارشناسان مواجه شود و مدیرکل سابق میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان در سخنانی بگوید: «برای مرمت پل‌های تاریخی استان هرکسی به سلیقه خودش اقدام کرده و کارهای صورت گرفته در برخی پل‌های تاریخی مرمت نبوده بلکه نوسازی پل بوده است. »
سید امین قاسمی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان در این رابطه با اشاره به مرمت آثار تاریخی لرستان با استفاده از مصالح غیراستاندارد عنوان کرد: این امر مربوط به سال‌های گذشته بوده است.
وی با اشاره به مرمت پل تاریخی «گپ» بیان داشت: مصالحی که بد و غیراستاندارد است در مرمت این پل تاریخی به‌کاررفته و با تائید شورای عالی آن‌ها را خارج می‌کنیم.
قاسمی بابیان اینکه این پل تاریخی به نحو اصولی مرمت خواهد شد، افزود: ممکن بوده که زمانی در میراث فرهنگی به این موضوع اهمیت نمی‌داده‌اند، نیروی متخصص این کار وجود نداشته یا مصالح موردنیاز این کار وجود نداشته است.
وی با تأکید بر اینکه مرمت غیراصولی آثار تاریخی استان دلایل متعددی ممکن است داشته باشد، افزود: بااین‌وجود ما سعی خواهیم کرد از مصالحی که بومی بوده و با طرحی که درگذشته همخوانی داشته استفاده کنیم.
معاون رئیس‌جمهور: منابع مرمت آثار تاریخی محدود است
علی‌اصغر مونسان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در جریان سفر به لرستان در سخنانی با اشاره به مرمت پل‌های تاریخی لرستان اظهار داشت: ایران، یک کشور تاریخی است و به هر شهری که می‌رویم با بناهای تاریخی متعددی مواجه می‌شویم و همه نیز انتظار دارند که آثار تاریخی آن‌ها مرمت شود، اما منابع ما محدود است.
وی با تأکید بر اینکه با همین منابع تلاش کرده‌ایم که موضوعات را با اولویت‌بندی مورد رسیدگی قرار دهیم، عنوان کرد: ترمیم برخی از پل‌های تاریخی لرستان انجام‌شده و برخی نیز در حال انجام است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور گفت: به‌زودی صدمین پل تاریخی لرستان به ثبت ملی خواهد رسید و قرار است یک برنامه ویژه برای آن در سطح استان برگزار شود.
مونسان با اشاره به ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان گفت: همه کشورها سالانه یک سهمیه برای ثبت جهانی آثار تاریخی دارند و مردم لرستان توقع دارند که قلعه فلک الافلاک را در اولویت برای ثبت جهانی داشته باشیم و درنتیجه به‌شرط آزادسازی کامل حریم قلعه فلک الافلاک، پرونده آن را برای ثبت جهانی تکمیل خواهیم کرد.
کار پایش و به‌روز شدن مطالعات پل‌های تاریخی انجام گیرد
معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور نیز در سخنانی گفت: در لرستان مجموعه بی‌نظیری از پل‌های تاریخی وجود دارد که زنجیره‌ای هستند و به این خاطر ما پایگاهی در این زمینه ایجاد کرده‌ایم.
محمدحسن طالبیان با تأکید بر اینکه علاوه بر بنای این پل‌های تاریخی، بحث آزادسازی حریم این بناها نیز مهم است، تصریح کرد: باید کار پایش و به‌روز شدن مطالعات پل‌های تاریخی انجام گیرد.
وعده‌هایی برای سال ۲۰۲۱
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان با اشاره به اینکه حدود ۳۰۰ اثر تاریخی لرستان در نوبت ثبت ملی قرارگرفته است، اظهار داشت: دره خرم‌آباد، قلعه فلک الافلاک و پل‌های تاریخی استان نیز در نوبت ثبت جهانی قرار دارند.
سید امین قاسمی اضافه کرد: در لرستان حدود ۱۰۰ پل تاریخی شناسایی‌شده که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته تا سال ۲۰۲۱ پل‌های تاریخی استان به ثبت جهانی خواهند رسید.
وی خاطرنشان کرد: پلان ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان به‌عنوان اولویت اصلی برای ثبت در سال ۲۰۲۱ ارائه‌شده است.
مصائبی از ثبت به نام دیگر استان‌ها تا تخریب
اما مصائب پل‌های تاریخی لرستان به همین راه طولانی جهانی‌شدن ختم نمی‌شود بلکه تخریب این آثار ارزشمند و ثبت آن‌ها به نام دیگر استان‌ها نیز گریبان گیر منحصربه‌فردترین پل‌های تاریخی دنیا است.
پل گاومیشان که بزرگ‌ترین دهانه پل‌های تاریخی جهان را به خود اختصاص داده به نام استان ایلام ثبت ملی شده است درحالی‌که بخش عمده آن در خاک لرستان واقع‌شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان در خصوص ثبت برخی از آثار تاریخی لرستان به نام استان‌های دیگر اظهار داشت: این امر واقعیت دارد.
سید امین قاسمی افزود: پل گاومیشان در سال ۱۳۹۱ به نام استان ایلام در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده بود درحالی‌که تنها یک دهنه از آن در استان ایلام و مابقی که بخش اعظم پل است در استان لرستان قرارگرفته، به همین منظور مذاکراتی با سازمان در خصوص ثبت این اثر به نام لرستان صورت گرفته است.
تخریب آثار تاریخی لرستان و مرمت نشدن آن‌ها خود درد دیگری است که مانعی جدی بر سر راه ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان است.
نمونه بارز این تخریب‌ها را در پل تاریخی «کشکان» می‌توان دید. اردیبهشت ۹۵ بود که یکی از طاق‌های پل تاریخی کشکان فروریخت و حالا باگذشت ۲ سال بار دیگر خبرها از حال ناخوش «کشکان» حکایت دارد. پایه‌های لرزان و طاق‌های ترک‌خورده پل تاریخی کشکان امسال نیز متحمل باران و رعدوبرق‌های شدیدی شد و هرروز نگرانی‌ها پیرامون ریزش مجدد طاق‌های آن رو به افزایش است.
قدرت الله ترابی نژاد فرماندار دوره چگنی در این رابطه گفته است: علیرغم اینکه طی دو سال گذشته برای پل تاریخی کشکان اعتبار در نظر گرفته شده است اما حتی یک‌قدم برای اصلاح وضعیت این پل برداشته نشد.
وی ادامه داد: طاق‌های این پل تاریخی در حال ریزش است، پایه‌های پل را آب شسته و در حال تخریب است.
به‌هرروی، مرمت و ثبت جهانی پل‌های تاریخی لرستان علاوه بر معرفی این آثار به دنیا و حفظ این میراث ۱۴۰۰ ساله برای آیندگان، لرستان را به مقصد گردشگران خارجی از سراسر دنیا تبدیل خواهد کرد که به تماشای منحصربه‌فردترین پل‌های تاریخی جهان می‌آیند.
چقدر پایتخت داریم!!!... روستای ما هم پایتخت بی ابی و مشکلات بهداشتی