بعد از اعلام حذف ناگهانی آزمون سمپاد از سوی بطحایی، وزیر آموزش‌وپرورش و کش‌وقوس‌های فراوانی که داشت، طراحی سؤالات این آزمون توسط سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی کشور، عجیب‌ترین سرنوشتی بود که می‌توانست در انتظار سمپادی‌ها باشد.
به گزارش روزنامه شرق، سرانجام پس از جدل‌های موافقان و مخالفان حذف آزمون‌های سمپاد، جمعه (پنج مرداد) تعداد زیادی از دانش‌آموزان پایه هفتم برای ورود به مدارس تیزهوشان با هم به رقابت پرداختند. البته بنا بر گفته وزارت آموزش‌وپرورش قرار بود جنس این رقابت که احتمالا امسال برای آخرین‌بار برگزار می‌شد، با همه سال‌های دیگر متفاوت باشد و به‌جای سنجش درسی دانش‌آموز، صرفا هوش و استعداد تحصیلی دانش‌آموزان را بسنجد اما ظاهرا دردسرهای «سمپاد» و تصمیم‌های خلق‌الساعه آموزش‌وپرورش تمامی ندارد. بعد از پایان آزمون، داوطلبان از یکسان‌بودن سؤالات با آزمون «ریون» خبر دادند؛ به‌گونه‌ای که سؤالات آزمون در کتاب‌های کمک‌آموزشی برخی مؤسسات خصوصی و سایت ریون با پاسخ تشریحی قابل دسترسی بود و حتی داوطلبان، روزهای قبل از آزمون با یک‌بار سرچ در فضای مجازی برای سؤالات هوش می‌توانستند به کل سؤالات آزمون دست یابند.
چه نهادی طراح سؤالات سمپاد بود؟
آزمون ورودی پایه هفتم استعدادهای درخشان از زمستان سال گذشته ابتدا حذف و سپس با آزمون «سنجش هوش و استعداد» برگزار شد. «مرکز ملی استعدادهای درخشان» که سال‌ها متولی برگزاری آزمون سمپاد برای مدارس خاص بود و هر سال مسئولیت طراحی سؤالات آزمون را برعهده داشت، صرفا به دلیل اینکه قرار نیست آزمون درسی باشد، کنار گذاشته می‌شود و مسئولیت طراحی سؤالات برعهده سازمان آموزش‌وپرورش استثنائی کشور و تیم «مجید قدمی»، رئیس این سازمان، گذاشته می‌شود. در‌شرایطی‌که جلسه‌های مختلفی با کارشناسان و روانشناسان مختلف گذاشته شد و قرار بود تست هوشی خلاقیت بومی شده و استاندارد طراحی شود اما در کمال تعجب روز برگزاری آزمون، سؤالات تست ریون توزیع می‌شود؛ آزمونی که در سال‌های متمادی گذشته به‌عنوان یکی از آزمون‌های مشاوره‌ای در کنار آزمون «جان هالند» برای هدایت تحصیلی دانش‌آموزان مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ ولی با توجه به اینکه دفترچه سؤالات این آزمون به سهولت در اختیار دانش‌آموزان و خانواده‌ها قرار گرفته بود، نتایجش قابل اعتماد نبود و در سال‌های بعد آزمون‌های دیگر جایگزین این آزمون شد.
عبدالرسول عمادی، رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش در پاسخ به این پرسش که چرا سؤالات آزمون ورودی پایه هفتم مدارس سمپاد تکراری بود، گفت: طراح سؤالات آزمون سازمان آموزش‌وپرورش استثنائی بود اما سنجش هوش بر مبنای سؤالات استاندارد شناخته‌شده صورت می‌گیرد. مجید قدمی، رئیس سازمان آموزش‌وپرورش استثنائی نیز نظری مشابه با رئیس مرکز سنجش آموزش‌وپرورش دارد؛ او نیز معتقد است که مهم این نیست تست هوش در دسترس باشد، چراکه 60 سؤال تجسم فضایی ارائه می‌شود که حتی اگر دانش‌آموز این پرسش‌ها را حفظ هم کرده باشد، باهوش است. او افزوده است: همه تست‌های هوش در دسترس است و به دلیل استانداردبودن از آنان استفاده می‌شود. مهم این است که دانش‌آموز بتواند این تست‌ها را درست پاسخ دهد.
متخصصان تأیید نکردند
محمدعلی مظاهری، رئیس دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی شهید بهشتی در گفت‌وگو با «شرق» می‌گوید: درباره اینکه در آزمون برگزار‌شده واقعا تست ریون اجرا شده و البته آیا شرایط لازم را به لحاظ زمانی و مکانی برای برگزاری داشته یا خیر باید تأمل شود اما عموما سؤالات تست هوش مثل تست ریون که قدیم انجام می‌شده، به دلیل اینکه اگر افراد آشنا باشند و روی آن تمرین کرده باشند، نوعی آمادگی بهتر برای این تست‌ها را فراهم می‌کند که عملا ممکن است هوش را نسنجد، به‌ویژه اگر در چارچوب خاص خودش برگزار نشود، نمی‌تواند معیار سنجش خوبی باشد.
فاطمه مهاجرانی، مدیر مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان، در گفت‌وگو با روزنامه «صبح نو» با اعلام بی‌اطلاعی مرکز تحت مدیریتش از نوع طراحی و کیفیت سؤالات این آزمون، درباره شیوه برگزاری آزمون گفت: مرکز سنجش و آزمون در وزارت آموزش‌وپرورش آزمون‌ها را برگزار می‌کند. مسئولیت برگزاری تمام آزمون‌های ملی با مرکز سنجش است. امنیت آنها هم با حراست است؛ اما در این آزمون خاص، طراحی سؤال در خارج از مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان انجام شده است. یعنی در واقع این مرکز بهره‌بردار این آزمون است و ما هیچ نقشی در طراحی سؤال‌های آن نداشتیم. او با تأیید قابل‌دفاع‌نبودن آزمون گفته بود: از اول قرار بود ما بهره‌بردار آزمون باشیم. منتها ما انجام کار را واگذار کردیم به مجموعه‌ای که تخصص این کار را دارد. به عبارتی مجموعه‌ای که سؤال را طراحی می‌کند، سنجش و حراست مسئولِ برگزاری این آزمون بودند. یعنی این سه همکار مقرر شد آزمون را برگزار کنند و نتایج را به ما بدهند؛ اما درباره اینکه مردم اعتراض دارند، هم حق مردم است و هم ما طبیعتا پیگیر موضوع خواهیم بود.
شرح وظایف سازمان آموزش‌وپرورش استثنائی کشور
آنچه سازمان آموزش‌وپرورش استثنائی کشور طبق قانون به‌عنوان اهداف سازمانی خود در سایت رسمی‌اش منتشر کرده به قرار زیر است:
1 - طراحی سیستم آموزشی، پرورشی و توانبخشی به‌نحوی‌که ناتوانی‌های ذهنی و جسمی کودکان و دانش‌آموزان استثنائی جبران گردد و آن‌گونه کودکان و دانش‌آموزان بتوانند پس از گذراندن مراحل تحصیلی خود موقعیت اجتماعی و اقتصادی مناسب شرایط خویش را به دست آورند.
2 - تغییر و اصلاح مداوم آموزش‌وپرورش استثنائی با توجه به روش‌های نوین آموزش‌وپرورش استثنائی در جهان و نیازهایی که آن‌گونه کودکان و دانش‌آموزان در ارتباط با شرایط خاص جامعه دارند.
3 - آموزش‌وپرورش گروه‌های مختلف کودکان و دانش‌آموزان استثنائی با توجه به نیازهای خاص هر گروه در سطوح قبل از دبستان، ابتدایی، راهنمایی و متوسطه و با تأکید خاص بر آموزش حرفه‌ای و تلاش برای تحت پوشش قراردادن کلیه این‌گونه کودکان و دانش‌آموزان.
4- کمک به پیشگیری از بروز ناتوانی‌های جسمی و ذهنی، قبل از تولد، هنگام تولد و بعد از تولد از طریق بالابردن سطح آگاهی عمومی در زمینه عوامل بروز معلولیت‌ها و خصوصیات کودکان استثنائی.
سرنوشت سمپاد
از یک‌سو وزیر آموزش‌وپرورش و سایر اعضای شورای عالی آموزش‌وپرورش و دیگر موافقان حذف آزمون سمپاد معتقد بودند برگزاری آزمون‌های شبه‌کنکوری باعث شده دانش‌آموزان دبستانی از کودکی‌کردن باز بمانند و تمام طول دوره تحصیل خود را صرف تست‌زنی و آمادگی برای کنکور ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی کنند و بیشترین تأثیر حذف آزمون‌ها در بازگرداندن دنیای کودکی و آرامش به زندگی این کودکان و خانواده‌هایشان، افزایش کیفیت یادگیری با تمرکز بر محتوای دروس رسمی و دوری از تجویز کتب کمک‌درسی و کوتاه‌کردن دست آموزشگاه‌های آزاد سودجو و مخل فرایند آموزش است. از سوی دیگر مخالفان این طرح حذف تدریجی مدارس دوره اول متوسطه سمپاد در دو سال آینده را خلاف جریان نخبه‌پروری دانسته و والدین دانش‌آموزان نیز از این تصمیم زودهنگام و ناگهانی متعجب شده و مدام این پرسش را مطرح می‌کردند که چرا درست سه ماه مانده به برگزاری آزمون، این مصوبه اعلام شد.
وزارت آموزش و پرورشدر نهایت آموزش‌وپرورش که با مصوبه انقلاب فرهنگی از حذف مدارس متوسطه اول سمپاد ناامید شده است، تصمیم به برگزاری این آزمون به بدترین شکل خود می‌گیرد تا تعمدا خودش اعتبار این آزمون را زیر سؤال ببرد و شاید از این طریق تصمیم نهایی خود مبنی بر حذف سمپاد را عملیاتی کند.
سوال های کنکور لو میره این که بچه بازیه 