نفوذ اقتصاد در حوزه فرهنگ چه تبعاتی در جامعه دارد؟ هنر سفارشی چیست؟ تزریق بودجه‌های چند‌هزار دلاری به بدنه فرهنگی کشور چه توجیهی می‌تواند داشته باشد؟ سال‌هاست در سینمای ایران از پول‌های کثیفی حرف می‌زنند که بدون منبعی مشخص وارد سینما می‌شوند و به‌عنوان سرمایه در برخی سریال‌های شبکه نمایش خانگی یا فیلم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
به گزارش جام جم، پول‌های مشکوکی که باعث دستمزدهای عجیب و غریب برخی بازیگران و برهم خوردن معادلات سینما می‌شود. جریان این پول‌های کثیف از وقتی شدت گرفت که چند سال پیش در شبکه نمایش خانگی سریالی ساخته شد که هزینه‌هایش سرسام‌آور و خارج از عرف بود و در آنجا برای مواردی هزینه می‌کردند که در سیستم سینما تعریف نشده بود و همان دستمزدهای عجیب و غریب بود که توقع بازیگران را برای بازی در کارهای بعدی شان بالا برد و اقتصاد سینما را کم کم به سمت فروپاشی سوق داد. در واقع از همان روزها بود که کسانی به اسم سرمایه‌گذار وارد شبکه نمایش خانگی و بعدا سینما شدند که اصلا دغدغه برگشت سرمایه نداشتند و پول‌هایی وارد شبکه نمایش خانگی و سینما شد که قرار نبود معلوم شوند از کجا آمده‌اند.
این قضیه همان‌موقع و همین الان بر کسی پوشیده نبود و نیست، اما معلوم نیست چرا جلوی آن گرفته نمی‌شود! القصه افزایش بی‌قاعده دستمزد سینماگران در همان ایام، امروز بعضی از بازیگران را به جایی رسانده که همزمان با افزایش ارزش دلار در مقابل تومان، بشدت بر میزان دستمزدهایشان افزوده‌اند و برخی دیگر حتی دستمزدشان را به دلار طلب می‌کنند و دستمزدشان را متناسب با افزایش قیمت دلار بالا می‌برند! حالا این‌که چه ارتباطی میان فعالیت حرفه‌ای بازیگران و ارزهای خارجی است که گروهی از آنها نوسانات ارزی را در اعلام رقم دستمزدشان دخیل کرده‌اند، خدا می‌داند!
برای حل این مشکل تازه و عجیب، بعضی از تهیه‌کنندگان سراغ به‌کارگیری یک یا دو بازیگر مطرح و جمعی از نابازیگران یا بازیگران ارزان‌تر رفتند تا فارغ از کیفیت اثرشان، بتوانند همچنان تولید فیلم‌هایی با توجیه اقتصادی داشته باشند.
حالا سوال اینجاست که چرا برخی بازیگران دستمزد دلار طلب می‌کنند؟ آیا یک روزنامه‌نگار، یک کارمند، یک مهندس و یک پزشک هم می‌تواند چنین مطالبه‌ای داشته باشد؟ چه نهادی مسؤول جلوگیری از چنین توقعاتی و البته ورود سرمایه‌های نامشخص به سینماست؟ فرآیند گم کردن منشأ پول‌های ناسالم یا همان پولشویی به واسطه صنعت سینما چه توجیهی دارد و تا کی قرار است ادامه پیدا کند؟
اخلالگران سینما از شبکه نمایش خانگی می‌آیند
سعید خانی، تهیه‌کننده سینما و مدیرعامل دفتر پخش خانه فیلم ضمن انتقاد از افزایش بی‌قاعده دستمزد بازیگران در گفت‌وگو با جام‌جم بیان کرد: سال‌هاست که پول‌های کثیف در بدنه سینما کمابیش دیده می‌شود و از چند سال پیش که سریال‌های پرخرجی در شبکه نمایش خانگی ساخته شد اشخاصی به عنوان سرمایه‌گذار وارد این حوزه شدند که منبع سرمایه بی‌حد و مرزشان مشخص نیست. کسانی که با مطرح کردن خودشان، با عکس گرفتن با بازیگران سینما و با چک‌هایی که به نام آن هنرمندان صادر می‌کنند، سعی می‌کنند پولی را که مشخص نیست از کجا و بابت چه چیزی به دست آوردند به نوعی پاک کنند.
تهیه کننده فیلم «ارادتمند؛ نازنین، بهاره و تینا» به‌کارگردانی عبدالرضا کاهانی در ادامه افزود: این اشخاص از طریق شبکه نمایش خانگی پول‌هایی کثیف را وارد این حوزه کردند که بعدا در سینما و تئاتر هم به گردش درآمد. بدیهی است که تمام حوزه‌های نمایشی به‌هم مرتبط هستند و چنانچه یکی از آنها به حال خودش رها شود باقی را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
تهیه کننده فیلم‌های سینمایی «من» و «لونه زنبور» خاطرنشان کرد: البته افزایش نامتعارف دستمزد بعضی از بازیگران تماما به پولشویی مرتبط نیست و بخشی از آن به تورم کلی اقتصادی کشور هم برمی‌گردد. تهیه‌کننده بخش خصوصی در این میان چه می‌شود؟ اقتصاد سینما چه می‌شود؟ قطعا تهیه‌کنندگانی هستند که فارغ از دغدغه بازگشت سرمایه‌شان می‌توانند دستمزدهای آنچنانی به دلار را پرداخت کنند، اما تکلیف تهیه‌کننده‌ای که سواد و دغدغه ساخت فیلم‌های هنری و ارزشمند را دارد، چیست! به‌نظرم تهیه‌کننده‌ای که چنین ارقام نجومی را پرداخت می‌کند مقصر است، نه بازیگری که آن را طلب می‌کند.
خانی با مقایسه تهیه‌کنندگان سینما با یکدیگر بیان کرد: در سال‌های اخیر کسانی پول وارد سینما می‌کنند که برایشان فرقی نمی‌کند این پول‌ها برگشت داشته باشد یا نه و همین است که معادلات سینما را به‌هم می‌ریزد. اگر پای تهیه‌کنندگانی که هدفی جز پولشویی ندارند از سینما قطع شود قطعا اوضاع اقتصاد سینما سر و سامان بهتری خواهد گرفت. به عبارت دیگر تهیه‌کننده حرفه‌ای محال است که دستمزدهای نجومی به بازیگری بدهد. برای برون رفت از این مشکل باید نظارت دقیقی بر عملکرد شبکه نمایش خانگی و پول‌هایی که در آنجا خرج می‌شود، انجام شود. چون هرکسی می‌تواند با پول تهیه‌کننده شبکه نمایش خانگی شود. تهیه‌کنندگان این شبکه اصلا زیرنظر شورای‌عالی تهیه‌کنندگان نیستند که حداقل این نهاد بتواند آنها را کنترل کند. امیدوارم این شبکه دارای ساختار منضبطی شود و با به‌هم ریختن رقم دستمزد بازیگران باعث صدمه به سینما نشود. در مجموع معتقدم تهیه‌کنندگان مجموعه‌های شبکه نمایش خانگی باید همان تهیه‌کنندگان سینما باشند.
خانی در پایان یادآور شد: ما نهاد امنیتی نیستیم و نمی‌توانیم وارد مقوله پولشویی شویم. من صرفا به عنوان تهیه‌کننده فقط می‌توانم بگویم برخی از فیلم‌ها و سریال‌هایی که تولید می‌شوند با پول‌های شبهه‌دار و صرفا برای پولشویی تولید می‌شوند. تولیدات سینمایی با هزینه‌های سرسام‌آور که بازگشت مالی چندانی هم در گیشه ندارد هیچ توجیه اقتصادی نداشته و بیشتر از یک هیجان می‌آید، اما تجربه ثابت کرده که چنین اخلالگرانی در حوزه سینما ماندگار نخواهند شد و بالاخره کنار می‌روند.
فیلم‌های دغدغه‌مند رو به نابودی هستند
محمد احمدی، کارگردان و تهیه‌کننده با انتقاد از ورود پول‌های مشکوک به سینما به جام‌جم گفت: من به شخصه با بازیگرانی که دستمزدشان را به دلار می‌گیرند مواجه نشدم، اما همیشه با ورود سرمایه‌گذارانی که سرمایه‌های کلان و نامشخص را به وارد این حوزه می‌کنند موافق نبودم و حتی این‌که سرمایه‌گذار خودش به عنوان تهیه‌کننده هم در فیلم حضور داشته باشد را قویا رد می‌کنم.
تهیه‌کننده فیلم‌های «دو ساعت بعد مهرآباد»، «آزمایشگاه» و «به دنیا آمدن» ادامه داد: وقتی چارچوب سینما نامشخص باشد فیلم‌هایی که حرفی برای گفتن دارند کمتر ساخته می‌شوند و گیشه در دست فیلم‌های کمدی سخیف می‌افتد و همین مساله سینمای اجتماعی و جدی را به سمت نابودی می‌کشد.
او افزود: دستمزد تمام عوامل فیلم از جمله بازیگران عرف تعیین شده‌ای دارد و تهیه‌کننده حرفه‌ای می‌تواند با رقمی مشخص فیلم را به سرانجام برساند، اما تهیه‌کننده‌ای که پول‌های بادآورده را وارد این حوزه می‌کند، قطعا بعد از مدتی کنار گذاشته می‌شود، با این توضیح که در همان مدت حضورش در سینما لطمات جبران‌ناپذیری را به بدنه سینما می‌زند.
احمدی در پایان تصریح کرد: بعضا می‌شنویم که برخی از تهیه‌کنندگان رقم‌هایی را برای فیلمی هزینه می‌کنند که در گیشه محال است این رقم برگردد. در چنین شرایطی فیلمسازی به هیچ وجه به سود تهیه‌کنندگانی مانند من نیست و فیلم‌های دغدغه‌مند به سمت نابودی می‌روند. کما این‌که الان هم از فیلم‌های در حال اکران جز یکی-دو فیلم هیچ فیلمی حرفی جدی برای گفتن ندارد
هر چی میکشیم از دست این سلبریتیها میکشیم