«رما» بخت اصلی اسکار غیرانگلیسی زبان

با اعلام نامزدهای بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان جوایز گلدن گلوب، تا حدودی می‌‍‌شود حدس زد که کدام فیلم امسال بخت بیشتری برای بردن اسکار دارد. از آنجایی که جوایز گلدن گلوب آزمون خوبی برای سنجیدن برندگان اسکار بوده است، با نگاهی به لیست نامزدهای جوایز گلدن گلوب می‌توان برنده اسکار رشته بهترین فیلم به زبان خارجی را در میان دیگر رقبا شناخت. بیست و دوم ژانویه 2019، نامزدهای اسکار نود و یکمین آکادمی اسکار اعلام خواهند شد.

بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان (خارجی زبان)، رشته ای است که بیشترین تعداد کاندیداها را خواهد داشت. هشتاد و هفت کشور فیلم خود را برای کسب این جایزه راهی اسکار کرده اند. کشورهای مالاوی و نیجر برای اولین بار در تاریخ اسکار، فیلمی را معرفی کرده اند. سینمای ایران، امسال با فیلم، بدون تاریخ بدون امضا دراین رشته به رقابت خواهد پرداخت.

بدون شک نیم نگاهی به سوابق می‌تواند به پیش بینی برنده اسکار کمک کند؛ هرچند این ارزیابی‌های تاریخ نتیجه قطعی در پی ندارد. بر اساس سوابق، معمولا کشوری در سال‌های متوالی برنده اسکار نشده است. در عین حال جوایز اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان به سینمای ایتالیا 14 بار تعلق گرفته است. اگرچه فیلمهای اصغر فرهادی در سال‌های 2011 و 2016 برنده اسکار شدند، اما در مجموع فیلمهای ایرانی برای هیات های داوری در دنیا بخاطر موضوعاتشان کلیشه ای شده اند؛ موضوعاتی اجتماعی در ارتباط با فقر، اعتیاد و... دیگر جذابیت گذشته را برای آنها ندارد.

کوارون در پشت صحنه فیلم رم

فیلم وحید جلیلوند نیز در این طیف از فیلمها قرار دارد و سعی دارد همان مخمصه‌ای که فرهادی کاراکترهایش را گرفتار می‌کند، درگیر سازد. با توجه به رقبایی که فیلم ایران با آن در اسکار روبرو است به سختی می‌توان باور کرد که نماینده ایران نامزد و برنده شود.

اما فیلم‌هایی که امسال بخت بیشتری برای برد دارند کدامند؟ اول، نگاهی بیاندازیم به لیست نامزدهای این رشته در جوایز گلدن گلوب. کفرناحوم نماینده لبنان، برنده جایزه هیات داوران جشنواره کن شد. حق پخش این فیلم در اختیار سونی پیکچرز است و زندگی کودکی لبنانی را که خانواده خود را به دادگاه می‌کشد روایت می‌کند. فیلم دختر نماینده کشور بلژیک به زندگی دختری تراجنسیتی می‌پردازد. این فیلم برنده جوایز دوربین زرین در جشنواره کن شده است و ناشر آن شرکت پخش دیجیتال نت‌فلیکس است.

از آلمان فیلم هرگز روی برنگردان ساخته فلوریان هنکل فون دونسمارک در این رقابت شرکت دارد که ساخته قبلی او زندگی دیگران برنده اسکار شده بود. این فیلم به زندگی جوانی در آلمان شرقی می‌پردازد. ناشر این فیلم والت دیزنی است. فیلم بعدی در این لیست «رما / ROMA» از مکزیک است.

این فیلم به نیمه-زندگینامه ای از خود آلفونسو کوآرون است که در چند رشته دیگر من جمله بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه نیز نامزد شده است و جایزه شیر طلایی جشنواره ونیز را از آن خود کرده است. ناشر نت‌فلیکس است. نامزد نهایی در این لیست دزدان فروشگاه نماینده ژاپن و برنده نخل طلایی جشنواره کن، ساخته هیروکازو کورئیدا است. ناشر این فیلم گاگا فیلم می‌باشد.

حال نگاهی بیاندازیم به فیلم‌های دیگری که پتانسیل نامزد شدن در لیست نامزدان اسکار را دارند ولی در لیست نامزدان گلدن گلوب از آنها نامی آورده نشده است. فیلم مرز از کشور سوئد برنده نگاه ویژه جشنواره کن، درباره مامور بازرسی در مرز است که بسته مشکوکی را کشف می‌کند. ناشر فیلم ترای‌آرت است. فیلم دیگر نماینده لهستان، جنگ سرد است. فیلم داستان عشقی غیرممکن در میانه جنگ سرد را روایت می‌کند. ناشر فیلم کینوشوایت است.

حال ببینیم کدام کشورها در این بین بیشترین تعداد برنده شده‌اند. لبنان صفر، بلژیک صفر، آلمان سه بار، مکزیک صفر، ژاپن چهار بار، سوئد سه بار، لهستان یکبار. از این منظر کشورهایی که یکبار هم برنده نشده اند بنظر می‌رسد شانس بیشتری دارند. فیلم روما و جنگ سرد از طرف منتقدان بیشترین شانس پیروزی را دارند. اما من فکر می‌کنم چون کوآرون در دو رشته دیگر نامزد شده است و احتمالا در اسکار هم چنین خواهد بود شاید برنده این رشته نباشد. فیلم جنگ سرد هم در گلدن گلوب اصلا نامزد نشده است پس این احتمال وجود دارد نامزد اسکار نشود. ناشران فیلمها چطور؟

ناشر فیلم نقش تعیین کننده ای در لابی کردن و تبلیغ فیلم برای برنده شدن دارد چیزی که خود هالیوودی ها به آن اذعان کرده اند. در ده سال گذشته، سونی پیکچرز با چهار بار برنده شدن در صدر و بعد از آن ممنتو فیلمز با دو بار برنده شدن قرار دارد. پس احتمال اینکه فیلمی از ناشری متفاوت برنده شود بیشتر است. نت‌فلیکس که در حال تصرف جوایز سینمایی و تلویزیونی می‌باشد و در حال حاضر خانه های مردم را تصرف کرده است در این بین از شانس بیشتری برخوردار است.

دو فیلمی که از طرف این ناشر معرفی شده اند فیلم روما از مکزیک و دختر از بلژیک هستند. با این احتساب فیلم روما نسبت به فیلم دختر، فیلم قوی‌تری است. پس اگر قرار باشد از نت‌فلیکس فیلمی انتخاب شود رما گزینه‌ای موجه تر است همچنین کشور مکزیک تابحال جایزه اسکار نبرده است.

اگر این مسئله را نادیده بگیریم و آکادمی اسکار بخواهد خود را از این اتهام که فقط فیلم های سفیدپوستان با بازیگران سفید پوست را برنده اعلام می‌کند برهاند، نماینده لبنان می‌تواند گزینه دیگر باشد. تا اعلام برندگان جوایز گلدن گلوب کمی بیش از یکماه باقی است و هر فیلمی که برنده اعلام شود احتمال بیشتری وجود دارد تا برنده اسکار نیز بشود. البته سالهایی نیز بوده است که فیلم دیگری برنده اسکار شده بود. پس تضمینی در کار نخواهد بود.

*کارشناس بین الملل سینما