کافی شاپها به عنوان نمادی از سبک زندگی مدرن، در سطح شهرها دارای کارکردهای مختلفی از قبیل: گذراندن اوقات فراغت، افزایش تعاملات و ارتباطات جوانان و افزایش فضای کسب و کار هستند.
به گزارش «تابناک» به نقل از ایرنا امروزه فرهنگ کافه و کافه نشینی بیش از زمانهای گذشته در میان بخشهای از مردم خصوصا جوانان جا افتاده است. اگر روزگاری تنها شاهد ۳ الی ۴ کافی شاپ در منطقه بودیم امروزه شاهد ۳ الی ۴ کافی شاپ در برخی از خیابانها هستیم و این نشان از استقبال از چنین فضاهایی دارد.
امروزه کافی شاپهای متعددی با عناوین مختلفی مانند کافه هنر، کافه خبر و... شکل گرفته اند که در کنار برخورداری از دکوراسیونهای خاص کلاسیک یا مدرن و ارائه غذاها و نوشیدنیهایی با اسامی خاص به ارائه محتواها و برنامههایی خاص در قالبهای مختلف مانند سخنرانی، معرفی کتاب، خاطره گویی و... میپردازند.
اگر در گذشته کافهها و کافی شاپها تنها مکانهایی برای نوشیدن قهوه، چای، گذران اوقات فراغت و صحبت با دوستان بودند در شرایط امروزی شاهد تغییراتی در کارکردهای این کافهها نیز هستیم. تبدیل آنها به مکانهایی برای اکران فیلم، پخش کنسرت، سخنرانی، بحث و مناظره، نقد کتاب و... از جمله کارکردهای نوین کافی شاپها محسوب میشود که این فضاها را بیش از گذشته به مراکز دورهمیهای دوستانه جوانان تبدیل کرده است؛ بنابراین کافی شاپها از جمله نمادهای سبک زندگی در دوران معاصر هستند که دارای نقشها و کارکردهای بسیاری میباشند.
در خصوص کارکردها و کژکارکردهای کافی شاپها پژوهشگر ایرنا با امان الله قرایی مقدم استاد جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی به گفتگو پرداخت.
**کارکردهای کافی شاپها
قرایی مقدم در خصوص کارکردهای کافی شاپها گفت: بطور کلی از آنجایی که کافی شاپها انسانها را از تنهایی بیرون میآورند و افراد احساس میکنند که در جامعه با انسانها تعاملات اجتماعی دارند و با یکدیگر گفتگو میکنند و تنها و رها شده نیستند، بنابراین زمینههای افزایش عطوفت و مهربانی در جامعه هم افزایش پیدا میکند. به خصوص برای نسل جوانی که امکانات محدودی برایش در جامعه فراهم است، این تنهایی میتواند منجر به بسیاری از آسیبهای اجتماعی شود که از بدترین آنها خودکشی است.
وی افزود: به لحاظ تئوریکی، خودکشی وقتی برای افراد حاصل میشود که احساس میکنند در جامعه تنها هستند و با کسی ارتباط ندارند و جایی برای صحبت کردن و حرف زدن آنها وجود ندارد؛ بنابراین یکی از عوامل خودکشی تنهایی و بی کسی و درماندگی است. کافی شاپها با ایجاد مکانی برای گفت: وگو، تعامل و ارتباط میتواند زمینههای مناسبی برای دوری از این خلاهای روانی ایجاد کنند.
این استاد دانشگاه افزود: مثلا در یکی از خیابانهای مسکو کافی شاپهای زیادی هستند که محل گذراندن اوقات فراغت جوانان میباشد. در آنجا جوانان قهوه میخوردند و با یکدیگر به گفتگو و تعامل میپردازند. نه تنها در مسکو بلکه در بسیاری از کشورهای اروپایی چنین فضاهایی در جاهای مختلف شهر برای مردم و بخصوص جوانان فراهم شده که برای گذراندن اوقات فراغت و بیکاری آنجا میروند؛ بنابراین از منظر جامعه شناختی اگر بخواهیم به مساله کافی شاپها نگاه کنیم باید بگوییم که دارای کارکردهای مثبت هستند.
** طبقه اجتماعی کافه نشینها
قرایی مقدم در خصوص طبقه اجتماعی کسانی که به کافی شاپ میروند، گفت: اکثرا از طبقه متوسط جدید شهری هستند. طبقه متوسط شهری هم مجموعهای از اصول و ارزشهای مشترک شهری را دارد که یکی از آنها داشتن اوقات فراغت بیشتر و توجه به ارزشهای فرامادی است. از این رو کافهها از جمله فضاهای فرهنگی هستند که بسیاری از ویژگیهای طبقه متوسط شهری را تامین میکنند.
قرایی مقدم افزود: کافی شاپ فضایی را در اختیار دورهمیهای جوانان قرار داده و تعاملات اجتماعی آنها را افزایش داده است. در واقع کافهها به نوعی فضاهای فرهنگی به حساب میآیند، زیرا بر اساس تفریح، گفت: وگو و نقد استوار شده اند. تشکیل چنین فضاهایی از جمله نمادهای سبک زندگی در دوران معاصر است.
این استاد دانشگاه افزود: تاثیری که گروههای همسال بر یکدیگر دارند بسیار زیاد است. تالکوت پارسونز (از جامعه شناسان آمریکایی) کسی که روی ۳۲۱ گروه هم سال کار کرده معتقد است که تاثیر گروههای همسال به مراتب بیش از هر گروه دیگر است. زیرا جوانان معمولا به دنبال فرار از هر سلطه و زوری هستند و از این رو با گروههای همسالانشان که اعتقادات و افکاری شبیه به خود دارند بیشتر سازگار هستند. از این رو در شهری مثل تهران این کافی شاپها میتواند فضایی برای پر کردن خلاهای عاطفی باشد.
** کارکرد اقتصادی کافی شاپها
قرایی مقدم در خصوص کارکرد اقتصادی کافی شاپها گفت: اگر از منظر اقتصادی بخواهیم نگاه کنیم باید مطلع باشیم که همواره با معضل بیکاری مواجه هستیم. کافی شاپها میتوانند هزاران نفر را به کار مشغول کنند و اشتغال زایی ایجاد کند. از این رو با این اقدام میتوانند از تعداد بیکاران و در نهایت از میزان آسیبهای اجتماعی بکاهند.
از نظر جامعه شناختی، روان شناختی و روان شناسی اجتماعی این کافی شاپها باید مورد توجه دولت قرار بگیرند، چون میتوانند باعث دلبستگی جوانان به نظام شوند. این امر زمانی میسر میشود که جوانان احساس کنند آزاد هستند و فرقی با کشورهای دیگر ندارند؛ بنابراین کافی شاپها از بسیاری از جهات میتوانند مفید واقع شوند.
**کافی شاپ و اوقات فراغت
قرایی مقدم در خصوص نقش کافی شاپها در گذراندن اوقات فراغت جوانان گفت: بطور کلی، فراغت به مجموعه ساعاتی از بیداری فرد در طول یک شبانه روز اطلاق میشود که فرد پس از انجام تعهدات شغلی، اجتماعی و خانوادگی در اختیار دارد و میتواند از روی میل و رغبت بطور آزادانه به فعالیتی فردی یا جمعی خود را مشغول کند. فراغت انتخابی و آزادانه است و موجب ابراز وجود و خود شکوفایی فردی میشود و به عنوان تجربهای درونی به وضع روحی و روانی، گرایش ها، شرایط و تجربه فرد بستگی دارد.
وی افزود: کافی شاپ از ابتدا براساس گذراندن اوقات فراغت جوانان طبقه متوسط شهری شکل گرفت و تداوم یافت. این مکانها بصورتی شکل گرفته اند که مشتریان میتوانند زمان بیشتری را در آن صرف کنند و با غذا و نوشیدنیهای مختلف به انجام کارهایی مانند گفت: وگو، مطالعه و... بپردازند.
این استاد دانشگاه افزود: بعد از قرن ۱۸ که صنعت و تکنولوژی رشد کرد و تکنیک و ماشین به خدمت انسان آمد. نتیجه این شد که اوقات فراغت انسانها بیشتر شود؛ بنابراین کافی شاپها به مکانهایی برای گذراندن اوقات فراغت تبدیل شدند؛ که در آن به گفتگو با یکدیگر میپرداختند.
**کافی شاپ و رابطه اش با سبک زندگی
قرایی مقدم در خصوص کافی شاپ و رابطه اش با سبک زندگی گفت: کافی شاپها اگرچه شکل جدید قهوه خانههای قدیم هستند، ولی در کل سبک زندگی جدید محسوب میشوند. با توجه به اینکه تکنولوژی و صنعت سبب تغییر سبک زندگی شده اند. نوع غذاها و نیز نوع گذراندن اوقات فراغت و سبک زندگیها هم تغییر کرده بنابراین میتوان گفت: کافی شاپها از نتایج صنعتی شدن و فنا وریهای امروزی هستند.
** کژکارکردهای کافی شاپها
قرایی مقدم در خصوص کژکارکردهای کافی شاپها گفت: از جمله کارکردهای منفی کافی شاپها این است که در برخی از آنها قلیان مصرف میشود و روابط نادرستی شکل میگیرد. در جامعهای که تجردگرایی بیداد میکند و ازدواج با مشکلاتی رو به رو است و مشکلات همسر گزینی وجود دارد لذا این مکانها میتوانند زمینههای روابط نامشروع را بیشتر فراهم کنند.
