آیا آنچه با عنوان طرح ترافیک جدید تهران از ابتدای سال جاری به اجرا در آمده، حاوی اشکالات اساسی و کلیدی است؟ آیا این طرح توانسته به اهداف اولیه و مورد ادعای مسئولان دست پیدا کرده و ثمر بخش باشد؟
به گزارش «تابناک»، با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، بار دیگر اخباری در خصوص تغییرات طرح ترافیک به گوش می‌رسد که بسیاری را نگران کرده است. تغییراتی از قبیل: اعمال این طرح برای روزهای پنج شنبه که از ابتدا قرار بود مشمول طرح نباشد یا تغییر ماهوی طرح زوج و فرد و از اینها مهم تر، اعمال تغییراتی برای اجرای این طرح در سال ۹۸.
مسائلی که برای جمعیت بزرگ ساکنان تهران و آن‌هایی که به هر دلیل گذرشان به خیابان‌های پایتخت می‌افتد، نشانه‌ای ناگواری است. نشانه ناگواری از تصمیم گیری‌های شتاب زده و غیراصولی که میبایست تغییرات فراوانی را تجربه کنند؛ تغییراتی که میشود با رفوکاری و وصله و پینه زدن توصیفشان کرد.
اما ماجرا از چه قرار است و دلیل این تغییرات چیست؟ آیا آنچه با عنوان طرح ترافیک جدید تهران از ابتدای سال جاری به اجرا در آمده، حاوی اشکالات اساسی و کلیدی است؟ آیا این طرح توانسته به اهداف اولیه و مورد ادعای مسئولان دست پیدا کرده و ثمر بخش باشد؟ جز این طرح چه؛ آیا مشکل حمل و نقل و ترافیک تهران فقط به طرح ترافیک مربوط بوده که در دیگر حوزه‌ها تصمیمی به کار بسته نشده است؟
اینها تنها بخشی از پرسش‌هایی هستند که در این خصوص مطرح می‌شوند. پرسش‌هایی که برای یافتن پاسخ آن‌ها به سراغ یکی از اعضای شورای شهر تهران رفته و پیرامون آن‌ها به گفتگو نشستیم. گفت‌وگویی نسبتا مشروح با محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران که در ادامه می‌خوانید:
* برای شروع گفت‌وگو می‌خواهیم از مصوبه اخیر در خصوص تغییر هویت طرح زوج و فرد بپرسیم. چرا این تصمیم گرفته شد؟
برای توضیح در این خصوص میبایست از یادآوری یک نکته کلیدی شروع کنم که پیشتر هم بنده و همکارانم بار‌ها در مصاحبه‌ها بر آن تاکید کرده‌ایم. اینکه اصل طرح‌های ترافیکی را شورای ترافیک مصوب میشود، نه شورای شهر و ما در شورای شهر تنها تعرفه دریافتی را تعیین می‌کنیم. یعنی هم تغییر طرح ترافیک و هم حذف محدوده زوج و فرد نتیجه تصمیم گیری در شورای ترافیک است نه شورای شهر تهران.
با این یادآوری در خصوص طرح زوج و فرد میبایست بگویم که از دید ما در شورا هم این طرح بایستی حذف می‌شد چراکه طرحی دائمی نبود و تنها می‌شد برای مواقع اضطرار تجویز شود، نه اینکه دائمی باشد. به عبارت بهتر، دائمی شدن این طرح، غیرکارشناسی بود و لذا شورای ترافیک به درستی تصمیم گرفت این طرح را تعیین تکلیف کند که نتیجه این امر، تغییر نام این محدوده به محدوده کنترل آلودگی هوا بود که مبنای ورود به آن -همان گونه که اعلام شده، شماره پلاک انتظامی خودرو‌ها نیست.
بر اساس طرح جدید، هر خودرویی می‌تواند در هر فصل (سه ماه) بیست روز و در هر سال ۸۰ روز در این محدوده تردد کند و عوارض تعیین شده برای تردد در آن، آن نصف عوارض ورود به محدوده طرح ترافیک تعیین شده است، علاوه بر اینکه تسهیلاتی برای ساکنان در این محدوده هم در نظر گرفته شده تا با مشکلی در این خصوص مواجه نشوند.
* نظرتان درباره طرح ترافیک جدید که امسال اجرا شده چیست؟ آیا این طرح را موفق ارزیابی می‌کنید؟
درباره مصوبه‌ای که در شورا در خصوص طرح ترافیک فعلی (که در حال اجراست) داشتیم، آسیب شناسی‌هایی انجام داده و دریافتیم که در این حوزه با دو مشکل مواجه بوده‌ایم؛ نخست آنکه زیرساخت‌ها برای اجرای این طرح برخلاف آن چیزی که معاونت حمل و نقل در زمان ارائه طرح ادعا می‌کرد، آماده نبود و نیست. این را میشود از نتیجه بررسی‌هایی دریافت که ما در کمیسیون عمران و حمل و نقل شورا انجام دادیم و دریافتیم دو برابر خودرو‌هایی که در روز با مجوز وارد طرح ترافیک می‌شوند، خودرو‌های بدون مجوز وارد محدوده طرح ترافیک می‌شوند.
این مساله حکایت از مشکل بسیار بزرگ و تخلف بسیار بزرگ و پردامنه‌ای دارد که ناشی از آماده نبودن زیرساخت‌های اجرای این طرح است. زیرساخت‌هایی که مسئولان معاونت حمل و نقل و ترافیک تهران تاکید داشتند مهیاست، اما این گونه نبوده و مشکلاتی را به دنبال داشته است. مشکلاتی از قبیل: ترافیک افزون به نسبت گذشته که از جمله آثار آن افزایش آلودگی و اتلاف وقت شهروندان و مسائلی از این دست است.
جز این مورد، در خصوص درآمد هم با اجرای طرح جدید به مشکلاتی گرفتار شده‌ایم. در شیوه قبلی کسانی که مجوز طرح ترافیک می‌گرفتند، پول صدور مجوز را یکجا در ابتدای سال پرداخت می‌کردند تا درآمد اجرای این طرح همان ابتدا محقق شود، اما در شیوه جدید، چون بر اساس ورود و خروج و کنترل از طریق دوربین انجام میشود، این گونه نیست و گاه با ورود و خروج هم محقق نمی‌شود، چون در حساب افراد پول نیست و برای ایشان در سیستم بدهکاری منظور میشود.
بدین ترتیب پیش بینی ما در بودجه سال ۹۷ که ۴۷۰ میلیارد تومان درآمد از بابت اجرای این طرح بود هنوز محقق نشده و طبق اعلام معاونت مربوطه در شهرداری، تا کنون ۲۰۰ میلیارد آن وصول شده و بیش از ۳۰۰ میلیارد طلبکاریم که بدهی افراد وارد شده به طرح است و شاید تا زمانی که این افراد برای دریافت مفاصا حساب یا امور دیگری مراجعه نکنند هم وصول نشود.
این هم به مانند آماده نبودن زیرساخت‌های اجرای طرح جدید، ضعف بزرگی است که این طرح داشته و نمی‌شود روی آن چشم بست چراکه می‌بینیم بیش از ۵۰ درصد درآمدمان از محل اجرای این طرح وصول نشده است؛ نقطه ضعفی که البته در وصول جرایم راهنمایی و رانندگی هم در کشورمان دیده میشود و میبایست به مانند دیگر کشور‌ها رفع شود، اما می‌دانیم که رفع آن زمان بر است.
* به توجه به این نقاط ضعف، چاره چیست؟ آیا شورا تدبیری برای رفع این نقاط ضعف اندیشیده؟
در لایحه‌ای که شهرداری برای بودجه سال آتی پیشنهاد داده، بسته‌های طرح ترافیک را پیشنهاد داده و گنجاندیم تا وصول مطالبات تسهیل شود؛ به این صورت که به شهرداری اختیار داده‌ایم تا بسته‌های ماهانه و سالانه همراه با تخفیف به فروش برساند تا عده‌ای مجاب شوند از این بسته‌های خریده و از امتیازات و تخفیف‌هایی که برای این بسته‌ها در نظر گرفته شده بهره‌مند شوند و نتیجه فروش این بسته ها، تحقق بخشی از درآمد پیش بینی شده در لایحه بودجه از ابتدا باشد.
این تصمیم از این رو اتخاذ شده که قبول داریم در سال نخست اجرای این طرح به مانند سال نخست بسیاری از طرح‌ها اشکالاتی داشته‌ایم و باور داریم که این تحول رخ داده می‌تواند در دراز مدت با این دست اقدامات اصلاحی، اشکالاتش کمتر شده و بهتر شود. به عبارت بهتر، مجموعه تلاش ما در شورا بررسی و شناسایی این دست اشکالات و کوشش برای رفع آن‌ها برای آینده بوده است.
* در خصوص رفع دیگر اشکالات شناسایی شده در طرح چه اقداماتی در دست دارید؟
این نگاه در خصوص همه موارد مربوط به طرح فعلی در دستور کار شوار قرار دارد. به عنوان مثال در بحث طرح سهمیه خبرنگاران اشکالاتی وجود داشت که برای رفع آن‌ها کمیسیون‌های عمران و حمل و نقل به همراه کمیسیون‌های فرهنگی و اجتماعی در حال تهیه آیین نامه اجرایی برای سال ۹۸ هستیم، چراکه بررسی‌ها نشان داد آیین نامه سال گذشته در این خصوص اشکال داشته است؛ بماند که بررسی‌ها نشان داده همان آیین نامه سال گذشته هم ناقص اجرا شده است! موضوعی که نشان می‌دهد احتمالا آن آیین نامه در اجرا هم مشکلاتی داشته و مثلا تبعیض آفرین بوده است وگرنه اگر این گونه نبود، لیست رسانه‌های دریافت کننده طرح کامل منتشر می‌شد.
به تعبیر دیگر، اینکه معاونت حمل و نقل ترافیک شهرداری، مصوبه شورا را در خصوص انتشار اسامی رسانه‌ها اجرا نکرده، علاوه بر اینکه نشان می‌دهد اشکالی در اجرا متوجه عملکرد ایشان بوده، نشان می‌دهد که هزینه اجرا نکردن مصوبه شورا برای ایشان پایین‌تر و کمتر از اجرای آن بوده است چراکه ممکن بوده اشکالاتشان برملا شود و همگان دریابند که چه اتفاقاتی رقم زده‌اند! البته رسیدگی به این موضوع از طرف بنده ادامه دارد.
* یعنی چه؟
یعنی اگر مجریان طرح به ابهامات مطرح در این خصوص پاسخگو نباشند و نیاز به ورود نهاد‌های نظارتی مانند بازرسی کل کشور احساس شود، حتما بنده برای این ورود از ایشان درخواست می‌کنم تا جلوی تخلف گرفته شود. لازم است تاکید کنم در این مسائل کوتاه نخواهیم آمد و می‌ایستیم تا تخلف برچیده شود.
یعنی همان گونه که اگر جایی تشخیص دهیم کار درست و کارشناسی در حال انجام است، حمایت می‌کنیم و پشت مسئولان می‌ایستیم، اگر جایی با تخلف و خلاف مصوبه شورا مواجه شویم، حتما و قطعا می‌ایستیم و اگر تمکین نکنند و لازم باشد از دستگاه‌های دیگر کمک بگیریم، می‌گیریم و جلوی تخلف را می‌گیریم.
* اینکه یکی از اعضای شورا در نطقش در شورا در مورد محقق نشدن برخی درآمد‌های شهرداری در حوزه حمل و نقل تذکر دادند هم به اشکالات یاد شده توسط شما بر می‌گردد یا مساله دیگری هم مطرح است؟
جدای مسائلی که بیان شد، آنچه دلیل تذکر آقای الویری در شورا بود، به مساله دیگری هم اشاره داشت. اینکه با عدم اجرای مصوبه "پارک حاشیه‌ای" خسارت زیادی هم به شهرداری و هم به شهر وارد آمد. رقم بزرگی که متاسفانه به خاطر بی توجهی و مسئولیت نشناسی معاونت حمل و نقل و ترافیک محقق نشد و فرصت برای بهره‌مندی از آن از دست رفت، در حالی که ما در شورا بر اجرای آن الزام کرده بودیم.
ایشان متاسفانه به الزام شورا به اجرای این مصوبه که می‌توانست به بهبود وضعیت ترافیکی و کاهش آلودگی هوا منجر شده و رقمی بیش از ۹۰۰ میلیارد تومان درآمد حاصل کند توجه نکرده و اجرای مصوبه پارک حاشیه‌ای را پشت گوش انداختند تا این فرصت برای سال جاری از دست برود. فرصتی که سالهاست جهانیان از آن بهره می‌برند و از مزایای آن منتفع می‌شوند.
در هیچ کجای دنیا این گونه نیست که کسی بتواند تمام روز در معابر شهر پارک کند تا کسی که می‌خواهد توقفی کوتاه داشته باشد تا مثلا به داروخانه برود یا کاری را در اداره‌ای به انجام برساند و...، لازم باشد چندین دور در خیابان‌های آن محدوده بزند تا بلکه جای پارک پیدا کند؛ دور‌هایی که مصرف بنزین و آلودگی هوا و افزایش ترافیک را به دنبال دارند. این درآمد پایداری است که برای شهرداری‌ها در همه شهر‌های دنیا وجود دارد، اما ما از آن محروم مانده‌ایم چراکه برخی این وظیفه را انجام ندادند.
این در حالی است که یکی دیگر از نتیجه‌های کوتاهی مسئولان اجرای این مصوبه در شهرداری، تشدید فضاسازی‌ها علیه شورای شهر است؛ اینکه برخی می‌گویند شورا در زمینه افزایش اتوبوس‌های ناوگان حمل و نقل شهری یا توسعه مترو و رفاه و آسایش و رضایتمندی مردم کاری صورت نداده در حالی که اجرای این مصوبه می‌توانست به کاهش مشکلات در این حوزه‌ها کمک کرده یا حتی نقشی ولو کوچک در پرداخت دیون و بدهی‌های شهرداری ایفا کند.
بدین ترتیب میشود نتیجه گرفت که اهمال کاری و سستی معاونت حمل و نقل شهرداری چیزی قریب به ۱۳۰۰ میلیارد در سال جاری به شهرداری تهران است و بر این اساس به نظر می‌رسد که شهرداری میبایست برای سال آینده فکری اساسی برای این حوزه بکند، به ویژه وقتی بدانیم در خوش بینانه‌ترین حالت از بودجه ۱۷ هزار و ۴۰۰ میلیونی سال ۹۷، تا پایان سال حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان محقق شود که بخش عمده‌ای از این کسری نتیجه عملکرد معاونت حمل و نقل و ترافیک است که نشان داده به مصوبات الزام ندارد.
* آقای پورسیدآقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری اخیرا در مصاحبه‌ای تاکید کرده‌اند که یکی از دلایل کوتاهی‌های صورت گرفته در توسعه و تجهیز حمل و نقل عمومی، پرداخت نشدن بدهی‌های رانندگانی است که وارد طرح می‌شوند. نظرتان در این باره چیست؟
اینکه از طرحی که قبلا مردم به شدت متقاضی دریافت آن بودند و پول آن را ابتدا پرداخت می‌کردند به جایی رسیده‌ایم که معاونت حمل و نقل می‌گوید اگر مردم بدهی هایشان را پرداخت کنند می‌توانیم فلان تعداد اتوبوس بخریم و به حمل و نقل عمومی اضافه کنیم، دقیقا نتیجه عملکرد ایشان است که تاکید داریم قابل قبول نیست و میبایست تغییر کند.
به عبارت بهتر، ایشان که این طرح را با شتاب مهیا کرده و به اجرا در آوردند میبایست آن را به گونه‌ای آماده و ارائه می‌کردند تا این اشکالات به وجود نیاید. اشکالاتی که البته ما کوشیده‌ایم و می‌کوشیم تا حدودی آن‌ها را رفع کنیم، اما در کوتاه مدت کاملا رفع شدنی نیست و ممکن است به صف مطالباتی پیوند بخورد که وصولشان دشوار است؛ مثل مطالبات شهرداری از دولت و برخی مطالبات دیگر که مدت هاست وصول نشده باقی مانده اند.
* با این حساب پس دلیل حمایت برخی از اعضای شورا از پورسیدآقایی و عملکرد معاونت تحت امر وی چیست؟ مگر نه اینکه این مجموعه تخلفاتی مشهود داشته و دارد و اهمال کاری‌هایی هم در کارنامه اش به چشم می‌خورد؟
برای حفظ انسجام شورا به این سوال فعلا پاسخ نمی‌دهم، اما اگر قرار باشد این وضع ادامه پیدا کند، به شکل کلی باید بگویم که در صورت تداوم وضع فعلی همه پشت پرده این وضع را با مردم در میان خواهم گذاشت و افشا خواهم کرد.
سلام ما چقدر پشت پرده داریم خدایا مردم را دریاب از مسئولین کاری ساخته نیست 
سازمان هدفمندی یارانه .... 
