در حالی که مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا برای هماهنگی با متحدان این کشور و همچنین اطمینان از پیشبرد سیاست فشار حداکثری بر ایران به منطقه سفر کرده، خبر‌هایی درباره احتمال به رسمیت شناخته شدن حاکمیت تل آویو بر جولان اشغالی از سوی واشنگتن به گوش می‌رسد. این اقدام را، در صورت تحقق، می‌توان بخشی از رویکرد جدید ایالات متحده نسبت به بحران سوریه و نقش‌آفرینی بازیگران مختلف در آن ارزیابی کرد.
به گزارش سایت «آزادی»، پامپئو روز گذشته و در جریان سفر خاورمیانه‌ای خود، از سرزمین‌های اشغالی بازدید و با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم اسرائیل دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار و در جریان کنفرانس خبری مشترک، نتانیاهو به طور صریح و علنی درخواست به رسمیت شناخته شدن حاکمیت تل آویو بر جولان اشغالی را مطرح کرد؛ درخواستی که اکنون گفته می‌شود واشنگتن احتمالاً با آن موافقت خواهد کرد.
در کنفرانس خبری مذکور، نتانیاهو خطاب به پامپئو اظهار داشت: «اگر اسرائیل در جولان (اشغالی) نبود، می‌توانستید تصور کنید چه اتفاق می‌افتاد؟ شما ایران را در سواحل دریای الجلیل می‌دیدید». وی همچنین گفت: «وقت آن رسیده که جامعه جهانی حضور اسرائیل در جولان را به رسمیت بشناسد».
هرچند وزیر خارجه آمریکا در این نشست خبری درباره جولان اشغالی اظهارنظری نکرد، اما در گزارش اخیر سالیانه وزارت خارجه آمریکا درباره حقوق بشر، این وزارتخانه برای جولان از واژه «منطقه تحت کنترل اسرائیل» استفاده کرد، در حالی که تا قبل از آن دولت آمریکا در همه متون و مکاتبات خود از واژه «اشغال شده توسط اسرائیل» استفاده می‌کرد.
اهمیت این دو تحول زمانی بیشتر روشن می‌شود که بدانیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، قرار است دوشنبه آینده در کاخ سفید میزبان نتانیاهو باشد. بر همین اساس، خبرگزاری «آسوشیتدپرس» به نقل از مقامات اسرائیلی و آمریکایی پیش‌بینی کرده که دولت آمریکا هفته آینده حاکمیت اسرائیل بر جولان اشغالی را به رسمیت خواهد شناخت.
پیش از این، «اسرائیل کاتص» وزیر خارجه رژیم اسرائیل هم ابراز امیدواری کرده بود که واشنگتن طی سفر نتانیاهو رسماً با به رسمیت شناختن حاکمیت این رژیم بر بلندی‌های جولان سوریه، مهر تاییدی بر اشغالگری چند دهه‌ای صهیونیست‌ها بزند.
هرچند انجام احتمالی چنین اقدامی از سوی آمریکا در فاصله اندکی که تا انتخابات پارلمانی رژیم اسرائیل باقی مانده، از سوی اغلب تحلیلگران به عنوان تلاشی از سوی واشنگتن برای کمک انتخاباتی به پیروزی نتانیاهو ارزیابی شده، اما به نظر می‌رسد به جز این موضوع، اقدام مذکور با رویکرد ایالات متحده در قبال بحران سوریه و تلاش برای از دست ندادن جایگاه خود در عرصه تحولات این کشور بی ارتباط نباشد.
در این راستا، هرچند رئیس‌جمهور آمریکا پیشتر اعلام کرده بود که در مدت زمانی اندک، تمامی نیرو‌های نظامی آمریکایی را از خاک سوریه خارج خواهد کرد، اخیراً در چرخشی آشکار، از باقی ماندن ۴۰۰ نیروی آمریکایی در این کشور خبر داد. این در حالی است که برخی گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای طی روز‌های اخیر، حتی از باقی ماندن ۱۰۰۰ نیروی آمریکایی در سوریه حکایت داشت.
در حقیقت، پس از اعلام تصمیم ترامپ مبنی بر خروج از سوریه، تحلیلگران و همچنین سیاستمداران آمریکایی نسبت به آنچه تأثیرات منفی این اقدام بر دو گروه از متحدان آمریکا می‌خواندند، ابراز نگرانی کردند: نخست، گروه‌های مسلح کرد در شمال سوریه و منطقه شرق فرات و دوم، رژیم اسرائیل. به عقیده این تحلیلگران، خروج آمریکا خلأ قدرتی را در سوریه به وجود خواهد آورد که توسط ایران و روسیه پر خواهد شد و این امر، با منافع ملی ایالات متحده در تضاد است.
البته تا جایی که به تحولات میدانی مربوط است، پیش‌بینی این گروه دور از واقعیت نیز نبود. به عنوان مثال، سایت تحلیلی «المانیتور» اخیراً با انتشار گزارشی از آمادگی کرد‌های «منبج» در شمال سوریه برای دادن اجازه ورود به نیرو‌های روس پس از خروج آمریکا از این منطقه خبر دادند. این آمادگی از نگرانی کرد‌ها از احتمال انجام عملیات نظامی ترکیه علیه آن‌ها در صورت خروج آمریکا از منطقه ناشی می‌شود. همزمان، افزایش تعاملات سیاسی و نظامی ایران با دولت سوریه نیز زنگ هشداری را در واشنگتن و همچنین تل آویو درباره نفوذ فزاینده جمهوری اسلامی ایران در سوریه به صدا در آورد.
بر این اساس، به نظر می‌رسد آنچه ایالات متحده در حال حاضر به دنبال آن است، دادن اطمینان به دو گروه مذکور از متحدان خود و نیز منتقدان داخلی است مبنی بر اینکه منافع آن‌ها و همچنین منافع آمریکا در سوریه به خطر نخواهد افتاد. در این راستا، ۴۰۰ نیروی نظامی آمریکایی که در سوریه باقی خواهند ماند، وظیفه ادامه حمایت از نیرو‌های مسلح کرد را به عهده خواهند داشت تا از یک سو جلوی انجام عملیاتی نظامی از سوی ترکیه و از سوی دیگر، جلوی مصالحه میان این گروه‌ها و دولت سوریه یا روسیه را بگیرند.
از سوی دیگر، واشنگتن با دادن امتیازی بزرگ همچون به رسمیت شناختن حاکمیت رژیم اسرائیل بر جولان، عملاً دست تل آویو را برای مداخله در مناطق جنوبی سوریه علیه آنچه این رژیم «حضور نظامی ایران و حزب‌الله لبنان» می‌خواند، بازتر خواهد کرد. به این ترتیب، اگرچه وعده ترامپ مبنی بر قطع مداخله مستقیم آمریکا در سوریه «تا حدی» محقق خواهد شد، درباره تضمین منافع واشنگتن و متحدانش نیز اطمینان خاطر حاصل خواهد شد.
گفتنی است بلندی‌های جولان اشغالی، بخشی از استان القنیطره سوریه است. رژیم اسرائیل در جنگ شش روزه سال ۱۹۶۷ منطقه جولان را اشغال کرد و در سال ۱۹۸۲ این مناطق را به عنوان بخشی از خاک خود اعلام کرد. این در حالی است که بر اساس قطعنامه شورای امنیت، جولان منطقه‌ای اشغال شده است.
دولت سوریه بار‌ها تأکید کرده است که بازپس‌گیری جولان اشغالی سوریه تا خط چهارم ژنو سال ۱۹۶۷ میلادی حق ثابت سوریه است. قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت و بسیاری از قطعنامه‌های ذیربط سازمان ملل بر این حق تأکید می‌کند. این قطعنامه‌ها تأکید می‌کنند که جولان اشغالی بخشی لاینفک از سوریه است و تصمیم اسرائیل باطل و ملغی است و هیچ گونه اثر حقوقی و قانونی ندارد.
