به گزارش «تابناک»، روزنامه فرهیختگان در گزارشی نوشت: کافی است سری به کتابفروشی‌ها بزنید یا همین نمایشگاه کتابی که گذشت، دقیقاً متوجه می‌شوید چقدر قیمت کتاب در مقایسه با چند سال پیش یا اصلاً همین چند ماه پیش متفاوت شده و بالا رفته است، حرف‌های زیادی زده می‌شود، کاغذ و زینک گران شده، هزینه چاپخانه‌ها بالا رفته پس ناشر متاثر از این اتفاق‌ها مجبور است قیمت کتاب را افزایش دهد. در این میان البته بعضی‌ها هم کارهای دیگری می‌کنند، چاپ‌های قدیمی‌شان را دست‌کاری می‌کنند و با برچسب زدن قیمت روی قیمت قبلی، کتاب را به فروش می‌رسانند. حرف‌مان در این گزارش زدن برچسب نیست، حرف‌مان این است که با آمار، تغییرات را بگوییم. مطمئناً تنها صحبتی که می‌تواند روی مخاطب تاثیر بگذارد تا تفاوت قیمت‌ها را تنها در دو سال متوجه شود، همین آمار است. آماری که دو ماه ابتدایی سال‌های ۹۶، ۹۷ و ۹۸ را نشان می‌دهد. سال ۹۶، همان سال انتخابات ریاست‌جمهوری را داشتیم و مطمئناً نامزدهای انتخاباتی برای تبلیغات، احتیاج به کاغذ داشتند. قیمت کاغذ در آن زمان تقریباً بندی ۹۶ هزار تومان بود، ولی در ابتدای سال ۹۷ به بندی ۱۷۰ هزار تومان هم رسید، اما این پایان ماجرای قیمت کاغذ نبود، بلکه قیمت در انتهای سال ۹۷ با یک رشد صعودی به بندی ۴۵۰ هزار تومان هم رسید و درحال حاضر و با اطلاعاتی که در مرکز اطلاعات کاغذ آمده، قیمت هر بند کاغذ به ۴۷۰ هزار تومان رسیده است و البته قیمت کاغذ تا بندی ۵۰۰ هزار تومان هم رسیده بود! قیمت سال ۹۶ که بندی ۷۰ هزار تومان بود، قیمت کتاب را هم در ثبات نگه داشت ولی قیمت در سال‌های ۹۷ و ۹۸ رکورد زده است و آمار نشان می‌دهد چقدر افزایش قیمت داشته است و این افزایش به ۹۰ درصد رشد قیمت کتاب هم رسیده است. در این گزارش مقایسه‌ای داشته‌ایم بین دو ماه ابتدایی سه سال متوالی از ۹۶ تا ۹۸، تا بدانیم درصد تغییرات در این سال‌ها و در مقایسه با هم چقدر بوده است. یک نکته در آمارهای سایت خانه کتاب این است که مقایسه این آمار در ماه‌های مختلف در برخی موارد با هم تناقض دارد.
آمار قیمت کاغذ
شاید برای خیلی از افرادی که این گزارش را می‌خوانند، قیمت کاغذ مهم نباشد و بگویند هر چقدر می‌خواهد قیمت کاغذ گران شود، اما مطمئناً برای کسانی که در حوزه چاپ و نشر فعالیت می‌کنند یا حتی کسانی که علاقه‌مند به خرید کتاب، روزنامه و مجله هستند این مساله مهم است. فکر کنید شما یک کتاب را در سال ۹۶ با قیمت ۱۰ هزار تومان می‌خرید و اگر الان همان کتاب بخواهد تجدیدچاپ شود، قیمتش پنج یا ۶ برابر شده است!
با نگاهی به قیمت کاغذ در سال‌های ۹۶ تا ۹۸ متوجه می‌شویم قیمت کاغذ از بندی ۷۰ هزار تومان در سال ۹۶ به بندی نزدیک به ۵۰۰ هزار تومان در سال ۹۸ رسیده است. تغییراتی که مطمئناً با هیچ اصولی قابل هضم نیست که چرا باید آنقدر تغییرات صورت بگیرد و کسی هم این موضوع را گردن نگیرد و به‌جای کنترل نوسانات بازار کاغذ، به مسائل دیگر توجه شود!
محمدرضا دربندی که مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت ارشاد است، علت گرانی‌های کاغذ را در چهار چیز عنوان کرده و گفته است: «علت اول آن را سیر نزولی تولید کاغذ در کل جهان می‌داند که مرتبط با مسائل محیط‌زیستی است و علت دوم آن داخلی است که محیط‌زیست اجازه قطع درختان برای تولید کاغذ را نمی‌دهد و علت سوم گرانی دلار است که طبعاً بر گرانی کاغذ تاثیر می‌گذارد و علت چهارم احتکار برخی از تجار داخلی است.» اما نکته‌ای که به صحبت‌ها دربندی وارد است، این موضوع است که اگر مسئولان کنترلی بر بازار کاغذ داشتند، می‌توانستند همان زمانی که در اوایل سال ۹۷، کاغذ از بندی ۷۰ هزار تومان به بندی ۱۵۰ هزار تومان رسید، کنترل بازار را به‌دست می‌گرفتند تا به قول خودشان محتکران و دلالان نتوانند قیمت کاغذ را چندین برابر کنند.
فروردین ۹۶
در فروردین ۱۳۹۶، تعداد ۲۹۹۳ عنوان کتاب منتشر شده است، تعداد کتاب‌های عمومی منتشرشده در این سال ۱۸۱۲ عنوان، تعداد کتاب‌های کودک ۸۷۹ عنوان، تعداد کتاب‌های کمک درسی ۳۰۲ عنوان، متوسط شمارگان کتاب ۱۵۸۷ عنوان بوده است و متوسط قیمت هم ۱۲ هزار ۷۱۹ تومان بود.
فروردین ۹۷
در فروردین ۹۷، ۳۴۴۴ عنوان کتاب منتشر شده است که از این میان، ۲۳۵۱ عنوان سهم کتاب‌های عمومی، ۶۶۹ عنوان سهم کتاب‌های کودک و نوجوان، ۴۲۴ عنوان سهم کتاب‌های کمک درسی، میانیگن شمارگان ۱۴۴۷ و میانگین قیمت ۱۷,۵۳۰ تومان بوده است.
فروردین ۹۸
در فروردین ۹۸، تعداد ۲۶۲۴ عنوان کتاب منتشر شده است، تعداد کتاب‌های عمومی ۱۶۴۴ عنوان، ۵۷۲ عنوان کتاب‌های کودک و نوجوان، ۴۰۸ عنوان کتاب‌های کمک درسی، میانیگین شمارگان ۱۰۸۷ عنوان و متوسط قیمت ۲۳ هزار و ۷۱۱ تومان بوده است.
شرح و مقایسه
با مقایسه تعداد کتاب‌ها در فروردین‌ماه این سه سال، متوجه می‌شویم تعداد کتاب‌ها در فروردین ۹۷ بیشتر از دو سال ۹۶ و ۹۸ بوده است، اما آمار سال ۹۸ نگران‌کننده می‌شود و تعداد کتاب‌ها در کل به ۲۶۲۴ عنوان رسیده است و درصد تغییر آن به نسبت سال ۹۶ به منفی ۱۳ درصد رسیده است، میانگین شمارگان در دو سال ۹۷ و ۹۸ کاهش داشته اما این کاهش در سال ۹۸ چشم گیرتر است و تقریباً ۳۱ درصد میانگین شمارگان در سال ۹۸ به نسبت سال ۹۶ کاهش داشته است. اما مساله بعدی قیمت است که مطمئناً مهم است و رشد زیادی داشته است. با مقایسه بین فروردین ۹۶ و فروردین ۹۸ متوجه می‌شویم تغییر قیمت ۸۷ درصد بوده است!
اردیبهشت ۹۶
در اردیبهشت ۹۶ تعداد ۷۹۰۶ عنوان کتاب منتشر شده است، که سهم کتاب‌های عمومی ۵۷۵۷ عنوان، کتاب‌های کودک ۹۹۳ و کتاب‌های کمک درسی ۱۱۵۶ عنوان بوده است، متوسط شمارگان ۱۲۷۴ و قیمت متوسط کتاب ۱۷,۱۹۹ تومان بوده است.
اردیبهشت ۹۷
در اردیبهشت ۹۷، ۸ هزار و ۹۰۱ کتاب منتشر شده است، تعداد کتاب‌های عمومی ۶۳۷۷ عنوان، تعداد کتاب‌های کودک و نوجوان ۱۳۱۴، تعداد کتاب‌های کمک درسی ۱۲۱۰ عنوان، میانگین شمارگان ۱۳۲۳و میانگین قیمت هر کتاب ۱۸ هزار ۴۱۵ تومان بوده است.
اردیبهشت ۹۸
در اردیبهشت ۹۸، ۷۲۵۰ عنوان کتاب منتشر شده است که از این تعداد ۵۱۴۷ عنوان کتاب‌های عمومی، ۷۸۸ عنوان کتاب‌های کودک و نوجوان، ۱۳۱۵ عنوان کتاب‌های کمک‌درسی، میانیگن شمارگان در این ماه ۱۱۷۵ و میانگین قیمت کتاب‌ها ۳۳,۹۹۸ تومان بوده است.
شرح و مقایسه
اردیبهشت همیشه به‌خاطر نمایشگاه کتاب، ماه رونق و به‌قولی گل سرسبد برای اهالی نشر است و تقریباً همیشه تعداد عناوین کتاب‌ها در این ماه به نسبت ماه‌های دیگر بیشتر است، اما مقایسه آمار در اردیبهشت این سه سال چیز دیگری می‌گوید، تعداد کل کتاب‌ها در سال ۹۸ به نسبت سال ۹۶، کاهش ۸ درصدی داشته است و از ۷۹۰۶ عنوان به ۷۲۵۰ عنوان رسیده است. تنها نکته در تعداد کتاب‌ها مربوط به کتاب‌های کمک‌درسی است که طی سه سال رشد ۱۴ درصدی داشته است و از ۱۱۵۶ به ۱۳۱۵ عنوان رسیده است! شمارگان هم باز کاهش ۸ درصدی دارد و از ۱۲۷۴ به ۱۱۷۵ رسیده است. اما بحث شیرین قیمت و مقایسه بین سال‌های ۹۶ تا ۹۸، افزایش ۹۸ درصدی قیمت را نشان می‌دهد که از ۱۷ هزار و ۱۹۹ تومان به ۳۳ هزار و ۹۹۴ تومان رسیده است!
