پس از ماه‌ها تهدیدات ترکیه برای حملۀ نظامی به شمال سوریه از ایالات متحده چراغ سبز گرفت و پس از گفت‌وگوی تلفنی رجب طیب اردوغان و دونالد ترامپ رؤسای جمهور دو کشور، ترامپ غافلگیر کننده فرمان عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی مستقر در مناطق مرزی شرق فرات را صادر کرد؛ فرمانی که به سرعت اجرا شد و واکنش‌های بسیاری به همراه داشت.
به گزارش «تابناک»؛ فرمان ترامپ برای عقب نشینی از سوریه، واکنش های بسیاری را در آمریکا و سایر نقاط جهان به همراه داشت.
مقامات آمریکایی
سناتور لیندسی گراهام با ابراز تأسف از این تصمیم ترامپ در یک رشته توئیت اعلام کرد: «برای آمریکایی ها و متحدان آنها که در نبرد با خلافت داعش قربانی داده اند، احساس ناخوشایندی دارد» و «بسیار غمگین» است. او در یک پیام نوشت: «با رها کردن کردها، خطرناک ترین سیگنال ممکن را مخابره می کنیم: آمریکا یک متحد غیر قابل اعتماد است...»
برت مک گورک، نمایندۀ پیشین ایالات متحده در ائتلاف بین المللی علیه داعش نیز در توئیتر به این خبر واکنش نشان داد. او ترامپ و دست اندرکاران این تصمیم را «فاقد آگاهی و درک لازم» از موقعیت خواند. مک گورک نوشت: «در واقع ایالات متحده ارتش دموکراتیک سوریه را مجبور به امضای مکانیسم امنیتی و تخریب استحکامات دفاعی خود کرد تا شرایط برای حملۀ ترکیه آماده تر باشد.»
نیکی هیلی، نمایندۀ سابق ایالات متحده در سازمان ملل متحد نیز در همین باره در توئیتر نوشت: «کردها در نبرد موفقیت آمیز ما با داعش نقش مهمی داشتند. رها کردن آنها تا بمیرند، اشتباه بزرگی است.»
از سوی دیگر، سناتور میچ مک کانل، رهبر اکثریت جمهوریخواه در سنا نیز روز دوشنبه در بیانیه ای اعلام کرد، خروج شتابزده نیروهای آمریکا از سوریه، تنها به سود روسیه، ایران و رژیم بشار اسد خواهد بود و خطر سازماندهی دوباره گروه های تروریستی چون داعش را افزایش خواهد داد.
سناتور مک کانل در بیانیه خود همچنین یادآوری کرد که سناتورهای هر دو حزب، ژانویه گذشته به متممی رأی دادند که بیانگر نگرانی از تداوم تهدید شبه نظامیان اسلامگرا در سوریه بود و از تداوم حضور نظامی در سوریه حمایت کردند. این سناتور جمهوری خواه در ادامه افزود که آن شرایط همچنان پابرجاست.
مارکو روبیو، نماینده جمهوریخواه ایالت فلوریدا در مجلس سنا، هم در توئیتی گفت: «اگر گزارش‌های مربوط به خروج آمریکا از سوریه حقیقت داشته باشد، در آن صورت دولت پرزیدنت ترامپ مرتکب اشتباهی محض شده که عواقب آن بسیار فراتر از سوریه خواهد رفت.»
سناتور روبیو افزود: «این کار دیدگاه ایران در مورد دولت فعلی حاکم در آمریکا را تأیید، و آنها را در حملات خصمانه‌شان، که ممکن است بروز جنگ‌های منطقه‌ای و خطرناک‌تری در منطقه را باعث شود، افسارگسیخته‌تر می‌کند.»
تیم کین، نماینده دموکرات ایالت ویرجینیا در مجلس سنای آمریکا، هم در پیامی در توئیتر گفته است که این سیاست پرزیدنت ترامپ به رها کردن متحدان‌مان و جسورتر کردن نیروهای متخاصم منتهی می‌شود.
پانوس مومتزیس هماهنگ کننده ارشد کمک های انسان دوستانه سازمان ملل گفت، خدمه این نهاد "برای بدترین شرایط" آماده می شوند.
کوین مک‌کارتی، رهبر اقلیت در مجلس نمایندگان گفت: «آمریکا باید سر حرفش بماند.» مجری برنامه از او خواست «تا دیر نشده با رئیس‌جمهور تماس بگیرد.»
مایک هاکبی، فرماندار سابق ایالت آرکانزاس، نیز «رها کردن کردها را اشتباه بزرگ» خواند. او گفت، کردها «هم‌پیمانان وفاداری» بوده‌اند و «نمی‌توانیم آنها را رها کنیم.»
به نوشته پایگاه خبری آکسیوس، اهمیت شکاف بین ترامپ و متحدانش نشانگر آن است که تصمیمات ناگهانی او در زمینه سیاست خارجی اغلب در تضاد با عقاید حزب جمهوریخواه است. این پایگاه خبری یک نمونه دیگر از این تضاد را در اقدام ترامپ به تبریک ۷۰ سالگی تاسیس حزب کمونیست در چین دانست.
ترامپ همزمان با نگرانی برخی اعضای کنگره، در چند رشته توئیت دیگر نوشت: «همان طور که پیشتر این را با قدرت گفته‌ام، این جا نیز از جهت تأکید دوباره می‌گویم که اگر ترکیه دست به هرکاری بزند که من، با خِرَدِ شگرف و بی‌مانندم، آن را فراتر از محدوده‌های مجاز بدانم، اقتصاد ترکیه را کاملا ویران و نابود خواهم کرد (این کار را قبلا هم انجام داده‌ام!). آنها به همراه اروپا و دیگران باید حواسشان به جنگجویان و خانواده‌های داعشی باشد. ایالات متحده بسیار فراتر از حد انتظار همگان کار کرده است که تسخیر ۱۰۰ درصد خلافت داعش از آن جمله است. حالا زمان آن رسیده که دیگران در منطقه، که برخی بسیار ثروتمند هم هستند، از قلمروی خودشان محافظت کنند. آمریکا بسیار باعظمت است!»
واکنش اروپا
مقام‌های اروپایی بابت تصمیم دولت آمریکا در خروج نیروهای این کشور از شمال سوریه خشمگین و نگرانند.
به نوشته روزنامه واشنگتن پست، این تصمیم در حالی از سوی دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا گرفته شده که ترکیه خود را برای انجام حمله‌ای علیه نیروهای کرد متحد آمریکا در منطقه شمالی سوریه آماده می‌کند.
وزارت خارجه آلمان در بیانیه‌ای اعلام کرد: هرگونه اقدام یکجانبه باعث بروز پیامدهای چشمگیر انسانی می‌شود و شرایط را برای بازگشت داوطلبانه و امن آوارگان به منطقه ایجاد نمی‌کند. این اقدامات همچنین باعث تضعیف ثبات در منطقه و اقدامات مستقیم ما می‌شود.
نوربرت روتگن، رئیس کمیته امور خارجی پارلمان آلمان در این باره گفت: خروج سربازان آمریکایی از شمال سوریه یک اقدام بی‌ثبات کننده و غیرمنتظره سیاست خارجی دیگر از سوی ایالات متحده است که اعتبار و ثبات آمریکا را در سراسر منطقه مخدوش می‌کند. تهاجم برنامه ریزی شده ترکیه در تضاد با قوانین بین المللی است.
مایا کوچیجانجیچ، سخنگوی کمیسیون اروپایی بدون اشاره به ترامپ گفت: ازسرگیری خصومت‌های مسلحانه در شمال شرق سوریه نه تنها باعث دردسر و آسیب دیدن بیشتر غیرنظامیان و بی خانمانی و آوارگی آنها می‌شود، بلکه خطر تضعیف اقدامات کنونی سیاسی را در پی دارد.
سیاستمداران اروپایی نسبت به بازگرداندن افرادی که ممکن است، تهدید تروریستی برای کشورهایشان باشند، مردد هستند. رهبران اروپایی نگران این هستند که دادگاه های ملی نتوانند شبه نظامیان سابق را بابت فقدان ادله و شواهد کافی محاکمه کنند.
توبیاس اشنایدر، محقق در مؤسسه سیاست عمومی جهانی مستقر در برلین گفت: اروپایی و جامعه بین المللی به صورت گسترده‌تر از مسئولیت مربوط به درگیری‌ها در منطقه شانه خالی میکنند.
رسانه های آمریکایی
روزنامه واشنگتن پست در سرمقاله خود درباره پیامدهای تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا برای خروج نیروهایش از سوریه و باز گذاشتن راه برای حمله ترکیه به کردهای سوریه نوشته است: دونالد ترامپ به دنبال تماسی تلفنی با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، ناگهان و بدون مشاوره با تیم امنیت ملی، کنگره یا متحدان آمریکا دستور خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را صادر کرد. ترامپ در هفته‌های پس از آن به تدریج قانع شد که در تصمیمش تجدید نظر کند؛ تصمیمی که درباره‌اش به او هشدار داده شده بود که ممکن است به احیای داعش و پیروزی استراتژیک ایران و روسیه با بهای اسرائیل و دیگر متحدان آمریکا بینجامد.
واشنگتن پست در ادامه نوشت: ترامپ ادعا کرده که "جنگ‌های بی‌پایان" خاورمیانه را متوقف کند؛ اما بر خلاف مأموریت‌های گسترده آمریکا در عراق و افغانستان، عملیات سوریه عملیاتی با ملاحظه و کم‌هزینه و موفقیتی قابل توجه بود. آمریکا تنها با چند هزار سرباز و قدرت هوایی توانست با نیروهای دموکراتیک سوریه شریک شود و خلافت داعش را نابود کند و بر بخش بزرگی از شرق سوریه تسلط یابد. این کار مانع گسترش حضور ایران در این کشور شد و نفوذی حیاتی برای هرگونه توافق نهایی در جنگ داخلی سوریه در اختیار آمریکا گذاشت. طی پنج سال، در مجموع هفده سرباز آمریکایی در عملیات عراق و سوریه کشته شدند.
روزنامه نیویورک‌تایمز نیز نوشت: «برای جلوگیری از حمله ترکیه، سه طرف -ایالات متحده، ترکیه و کردها– با تشکیل مناطق امن پنج مایلی در امتداد مرز با ترکیه، در سوریه توافق کردند. آمریکایی‌ها در کنار نیروهای ترکیه گشت می‌زدند و کردها استحکامات در آن مناطقی را که برای دفاع در برابر حمله احتمالی ترکیه طراحی شده بود، از بین می‌بردند. ترکیه همچنین به عملیات هوایی به رهبری آمریکا علیه شبه‌نظامیان داعش پیوست. این توافق باعث ایجاد فشار بر ۱۰۰۰ نظامی آمریکایی مستقر در منطقه می‌شد، اما این امر از کردها در شمال سوریه محافظت می‌کرد و فشار بر داعش حفظ می‌شد.
این رسانه آمریکایی افزود: ترامپ اجازه داد همه این‌ها نابود شود، چون تسلیم فشارهای رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه شد. کاخ سفید اعلام کرد، ترامپ در راه حمله به ترکیه برای اخراج نیروهای کرد از منطقه مرزی ایستادگی نخواهد کرد. لحن اطلاعیه به گونه‌ای بود که حتی به نظر می‌رسید که او این حرکت را تأیید هم کرده است. حتی اگر ترک‌ها حمله نکنند و در حالی که توئیت‌های روز دوشنبه رئیس‌جمهوری آمریکا نشان داد که ممکن است او دوباره در مورد چراغ سبزی که به ترک‌ها نشان داده است بیندیشد، گزارش‌هایی وجود دارد، مبنی بر این که حملات آغاز شده است، این تصمیم ممکن است هرگونه اعتماد باقیمانده کردها، شریک مهم آمریکا در سوریه، را نابود کند. این همچنین می‌تواند جنگ علیه داعش را تهدید کند.
اینکه خرد بی‌همتای او چه می‌گوید یا منظور رئیس‌جمهوری آمریکا از خارج از حد یا ویرانی اقتصادی و توییت‌هایش چه بوده است، مشخص نیست. اولین بار هم نیست که دولت ترامپ پیام‌های متناقضی درباره اهداف آمریکا در سوریه ارسال می‌کند. ترامپ در دسامبر گذشته نظر مشاوران ارشدش را نادیده گرفت و دستور خروج تمامی ۲۰۰۰ نیروی زمینی آمریکا از سوریه ظرف ۳۰ روز را صادر کرد. این تصمیم در نهایت ملغی شد اما این آخرین قطره در ظرف تحمل ژنرال ماتیس بود.
به نظر پارادوکسیکال (متناقض‌نما) می‌آید، اما در باب تسلیم شدن مقابل فردی که او به شدت تحسین می‌کند، ممکن است ترامپ آمریکا را در یک دوره برخورد با ترکیه قرار داده باشد. او همچنین خود را با پنتاگون و متحدان جمهوری‌خواهش درگیر می‌کند. او ممکن است دوباره از تصمیم خود برگردد، کامل یا نسبی؛ اما کدام متحد می‌تواند اکنون به ایالات متحده نگاه کند و شریک بی‌باک و تنومندی را ببیند و چه دشمنی می‌تواند به آن نگاه کند و از یک دشمن مصمم بترسد؟»
«عبدالباری عطوان» تحلیلگر برجسته جهان عرب نیز در رأی الیوم نوشت: حمله احتمالی ترکیه به شمال سوریه به هدف نابودی کردها و تشکیل منطقه ایمن در عمق ۳۰ کیلومتری و طول ۵۰۰ کیلومتری در عمق سوریه برای ایجاد زمینه بازگشت ۳.۵ میلیون پناهجو ممکن است قمار بزرگ و هزینه برداری از سوی رجب طیب اردوغان باشد و نتایج عکسی در پی داشته باشد.
ممکن است ترامپ با تصمیم ناگهانی در خصوص خروج از شمال سوریه، هدیه ای سمی و بمب گذاری شده به رئیس جمهوری ترکیه داده باشد و او و ارتشش را به دام خطرناکی همانند دام عربستان در یمن و آمریکا در افغانستان و عراق انداخته باشد؛ هرچند تفاوت هایی در این زمینه وجود داشته باشد ترامپ نمی تواند رئیس جمهوری ترکیه به را به دلیل خرید سامانه اس ۴۰۰ روسیه و ترجیح دادن آن به پاتریوت آمریکا ببخشد.
سکوت متحدان سوری و روسی در قبال اهداف ترکیه برای حمله به شمال سوریه سؤالات زیادی را مطرح می کند و نشان می دهد آیا این سکوت، دلیل موافقت و تفاهم پیشینی است که در نشست سه جانیه روسیه، ترکیه و ایران صورت گرفت یا اینکه قضیه، پایبندی به سیاست انتظار است، زیرا اردوغان بارها نسبت به انجام این حمله تهدید کرده اما در آخرین لحظات از شدت تهدیدهای خود کاست.
سناریویی وجود دارد که در برخی محافل ترکیه درباره معامله تحت حمایت روسیه درجریان نشست اخیر مسکو به گوش می رسد؛ معامله ای که مفادش، چشم پوشی از حمله ترکیه به شمال شرق سوریه در ازای چشم پوشی از حمله سوریه و روسیه برای بازپس گیری کامل استان ادلب است که منجر به پناه بردن عناصر گروه های مسلح به کمربند امنیتی در شمال شرف فرات می شود اما منابع سوری چنین سناریویی را به طور کامل بعید دانسته و گفته که ارتش سوریه ادلب را به زودی بازپس خواهد گرفت و با هرگونه اشغالگری ترکیه مقابله خواهد کرد.
خروج نیروهای آمریکایی از سوریه و خارج کردن آمریکا از این جنگ «پوچ» ـ بنا بر گفته ترامپ ـ کارد مسموم جدیدی در پشت کردها نیست؛ کردهایی که هرگز از ضربات قبلی آمریکا درس نگرفتند و چه بسا ممکن است، مقدمه ای برای خروج نظامی کامل از سراسر منطقه اعم از عراق، سعودی، کویت و همه پایگاه های آمریکا در منطقه خلیج (فارس) باشد که ترامپ در کارزار انتخاباتی نسبت به آنها وعده داده بود
هنگامی که ترامپ، مقر فرماندهی را از پایگاه «العدید» در قطر به خاک آمریکا منتقل می کند و ناوهای هواپیمابر و کشتی های جنگی اش را از منطقه خلیج (فارس) به اقیانوس هند می برد و می گوید که هیچ گونه سرزنش کردها در خصوص رویگردانی از آنها را نمی پذیرد، نشان می دهد، این مرد تصمیم رفتن و ترک جنگ های پوچ خاورمیانه را در سر دارد.
دست کشیدن سریع و آسان ترامپ از متحدان کرد باید فال بدی برای متحدان عرب در عربستان و سراسر منطقه خلیج(فارس) باشد که به حمایت آمریکا دل بسته اند، زیرا خنجرهای مسموم ترامپ از هر طرف آماده ضربه زدن است.
هیچ اتفاقی نمی افتد و با چند حمله نمایشی به در بسته می خورند