به گزارش «تابناک»، دکتر شیما تألهی معین‌الدین، عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زیستی در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و از محققان این طرح در گفت‌وگو با ایسنا، در این باره گفت: پس از شیوع ویروس کرونا، مشاهده کردیم تعداد زیادی از افرادی که به ویروس کرونا و یا کووید-۱۹ مبتلا شده بودند، اعلام می‌کردند که حس بویایی خود را از دست داده‌اند.
وی ادامه داد: بر این اساس این سوال در سطح جهان ایجاد شد که آیا بیماری کووید-۱۹ و ویروس کرونای جدید می‌تواند بر سیستم بویایی اثرگذار باشد و آیا از دست دادن حس بویایی می‌تواند یکی از علایم این بیماری باشد یا خیر.
تألهی با بیان اینکه مطالعات پیشین تنها بر اساس گزارش‌های خود افراد که کاهش یا اختلال بویایی را گزارش کرده بودند، انجام شده بود، اظهار کرد: تا پیش از این مطالعه، اینکه از طریق اجرای تست‌های کمی، حس بویایی بیماران مبتلا به کووید-۱۹ اندازه‌گیری شود، اجرایی نشده بود.
این محقق اضافه کرد: در این پروژه تحقیقاتی با همکاری محققانی از بیمارستان مسیح دانشوری ۶۰ نفر از بیماران مبتلا به کووید-۱۹ که در این بیمارستان بستری بودند و نتیجه تست مثبت ابتلا به بیماری را داشتند، مورد آزمون‌های حس بویایی قرار گرفتند.
عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زیستی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با بیان اینکه این دسته از بیماران با آزمون شناسایی انواع بو مورد بررسی قرار گرفتند، خاطر نشان کرد: این آزمون شامل ۴۰ مورد بو است که این بوها بر روی یکسری کارت‌ها قرار داده شده و با خراش دادن سطح بودار این کارت‌ها، مولکول بویایی پخش می‌شود و با قرار دادن این کارت‌ها مقابل بینی، فرد بو را حس می‌کند.
وی اضافه کرد: برای هر یک از این کارت‌ها ۴ گزینه در نظر گرفته شده و فرد بر اساس آنچه که احساس می‌کند، یکی از گزینه‌ها را انتخاب خواهد کرد و در نهایت بر اساس پاسخ‌های دریافت شده برای هر بیمار امتیاز صفر تا ۴۰ تعیین می‌شود.
به گفته این دانش‌آموخته دکتری علوم اعصاب از ایتالیا، نتایج این آزمون مشخص می‌کند که وضعیت بویایی هر فرد مورد آزمون از نظر کلینیکی در چه سطحی است.
تالهی با بیان اینکه این آزمون مشخص خواهد کرد که سطح بویایی بیماران مبتلا به این ویروس در سطح طبیعی، کاهش یافته (Hyposmia) و یا از دست رفتن حس بویایی (Anosmia) رخ داده است، گفت: این تست یک تست استاندارد جهانی است و به نام UPSIP یا آزمون شناسایی انواع بوی دانشگاه پنسیلوانیا شناخته می‌شود و ما قبلا توانسته بودیم این تست را برای افراد ایرانی، مطابق با استاندارد جهانی بومی کنیم.
تألهی یادآور شد: بیماران انتخاب شده برای این آزمون پیش از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ اختلالی را در رابطه با حس بویایی خود ذکر نمی‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه در این تحقیقات علاوه بر ۶۰ بیمار مبتلا به کووید-۱۹، ۶۰ فرد سالم نیز که به این بیماری مبتلا نبودند نیز مورد آزمون قرار گرفتند، یادآور شد: نتایج این آزمون نشان داد که از میان ۶۰ بیمار مورد آزمون، ۵۹ نفر از آنها دچار درجاتی از اختلال در حس بویایی شده بودند. به صورت دقیق‌تر، در نیمی از بیماران بررسی شده، کاهش شدید و یا از دست رفتن حس بویایی مشاهده شد. این در حالیست که در گروه کنترل، حس بویایی طبیعی بود و تنها کاهش اندک بویایی مرتبط با افزایش سن در تعداد معدودی از افراد وجود داشت.
تالهی اضافه کرد: این آمار نشان می‌دهد که از دست رفتن حس بویایی و یا کاهش آن یکی از علایم بیماری کووید-۱۹ است. اما پیش از انجام آزمون بویایی، تنها ۳۵ درصد از بیماران مبتلا به کووید-۱۹ از کاهش حس بویایی خود آگاه بودند. این موضوع نشان‌دهنده محدودیت مطالعات مبتنی بر گزارش خود افراد در مورد حس بویایی است.
وی در خصوص اهمیت یافته‌های این تحقیقات، توضیح داد: با استفاده از داده‌های این آزمون می‌توان این هشدار را به جامعه داد که اگر فردی در دوره پاندمی بیماری کووید-۱۹ احساس می‌کند که در حس کردن بوها دچار اختلال شده است، باید قرنطینه شود؛ چرا که افرادی که حس بویایی خود را در این دوران از دست داده‌اند، احتمال بالایی وجود دارد که مبتلا به این بیماری شده باشند.
این محقق حوزه علوم زیستی ادامه داد: با استناد به نتایج به دست آمده، می‌توان پیشنهاد داد از آزمون‌های بویایی استاندارد که هم سریع و هم ارزان است، برای غربالگری افراد استفاده شود تا بررسی شود که آیا آنها مبتلا به این بیماری هستند یا خیر و پس از این غربالگری، افرادی که حس بویایی آنها کاهش یافته و یا دچار اختلال شده‌اند، مورد سایر تست‌های تشخیصی نظیر PCR برای تشخیص قطعی قرار گیرند. هرچند لازم است ابتدا مطالعات تکمیلی برای تعیین حساسیت و ویژگی آزمون بویایی در شناسایی بیماران از افراد سالم صورت گیرد.
تالهی، یادآور شد: جامعه جراحان گوش و حلق و بینی در آمریکا و انگلستان حتی قبل از انتشار نتایج این مطالعات، بر مبنای گزارش‌های فردی این اخطار را داده بودند که اگر در فردی حس بویایی کاهش یافته است، باید ایزوله شود و اینک با این مطالعه اولین شواهد رسمی برای این توصیه به دست آمد.
دلایل اختلال حس بویایی در افراد مبتلا
عضو هیات علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با اشاره به اثرات بیماری کووید-۱۹ بر روی حس بویایی، خاطر نشان کرد: در حال حاضر مطالعاتی در حال انجام است تا مشخص شود که این ویروس بر روی کدام یک از انواع سلول‌های موجود در بافت بینی (اپیتلیوم بویایی) تاثیرگذار است تا بتوان مکانیزم از دست دادن حس بویایی را مشخص کرد.
وی با بیان اینکه در بسیاری از بیماری‌های تنفسی ویروسی از دست رفتن حس بویایی مطالعه شده بود و این از دست رفتن بویایی معمولا گذرا است، ادامه داد: ولی در مورد کووید-۱۹ و یا سایر بیماری‌های مرتبط با خانواده ویروس کرونا این اطلاعات وجود نداشت و این اولین بار است که با شواهد کمی اعلام شد که این نوع ویروس می‌تواند بر روی حس بویایی تاثیرگذار باشد.
تالهی، با بیان اینکه این مطالعه در پژوهش مشترکی میان پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، بیمارستان مسیح دانشوری و با همکاری پروفسور "ریچارد داتی"، مدیر مرکز مطالعات بویایی و چشایی دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا اجرایی شد، افزود: نتایج این مطالعات در قالب مقاله‌ای در ژورنال انجمن بین‌المللی آلرژی و راینولوژی (International Forum of Allergy & Rhinology) در ۱۷ آوریل ۲۰۲۰ منتشر شده است.
جزئیات مطالعات در بیمارستان مسیح دانشوری
دکتر محمدرضا هاشمیان، رئیس بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان مسیح دانشوری و از فعالان درمان بیماری کرونا نیز در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه این مطالعات حاصل پژوهش مشترک بوده است، افزود: با توجه به اینکه بسیاری از بیماران مبتلا به کووید-۱۹ دچار اختلالات بویایی می‌شوند، تصمیم گرفته شد که بر اساس تست‌های مورد استفاده در دانشگاه پنسیلوانیا نسبت به بررسی وضعیت بویایی بیماران مبتلا اقدام کنیم.
وی با بیان اینکه در این مطالعات ۶۰ بیمار مورد آزمون قرار گرفتند، گفت: بیماران مبتلا به ویروس کرونا را از لحاظ کلینیکی به ۳ طبقه "خفیف"، "متوسط" و "پیشرفته" تقسیم‌بندی کردیم. دسته شدید بیمارانی هستند که در بخش ICU و بیماران خفیف بیمارانی هستند که در بخش عمومی بستری می‌شوند و بیماران متوسط در صورت نیاز به بخش ICU منتقل خواهند شد. کاهش بویایی در هر سه دسته کلینیکی بیماران دیده شد و هیچ یک از متغیرهای دیگر نظیر سن، جنسیت و بیماری زمینه‌ای هم تفاوتی در شدت اختلال حس بویایی ایجاد نمی‌کرد.
هاشمیان اضافه کرد: در این مطالعات بیماران مبتلا با تست بویایی مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج قابل توجهی به دست آمد؛ چرا که بر خلاف آنچه که تصور می‌شد که تنها معدودی از بیماران مبتلا به کووید-۱۹، مشکلات بویایی دارند، مشخص شد که ۹۸ درصد از بیماران تایید شده تحت آزمون (۵۹ نفر) دچار اختلالات بویایی از سطح خفیف تا گسترده بودند.
این محقق با تاکید بر اینکه بیماران مورد آزمون به طور قطعی مبتلا به ویروس کرونا بودند، ادامه داد: این مطالعات نشان داد که از دست رفتن بویایی یکی از علایم شایع در این بیماری است.
وی با تاکید بر اینکه در هیچ کدام از دسته‌های مبتلایان به ویروس کرونا از لحاظ سطح کاهش حس بویایی تفاوت معنی‌داری وجود نداشت و همه آنها به طور یکسان دچار کاهش و یا از دست دادن حس بویایی بودند، یادآور شد: برای پاسخ به این سوال که آیا این بیماران بعد از بهبودی، حس بویایی خود را به دست خواهند آورد یا خیر، مطالعات دیگری داریم تا بررسی کنیم چند درصد این افراد مجدد حس بویایی خود را به دست می‌آورند و این روند چقدر طول می‌کشد.
