با شیوع کرونا از اواخر سال گذشته و همچنین تشدید تحریم‌ها که به نوسان نرخ ارز و رشد قیمت کالاها منجر شد، تمام بخش‌های اقتصاد ایران تحت تأثیر قرار گرفته است؛ یکی از این بخش‌ها صنعت بیمه است که تأثیر قابل توجهی از این شرایط پذیرفته است، به طوری که میزان استقبال از خرید بیمه نامه دربیمه‌های غیراجباری با افت همراه بوده است. علاوه براین رشد شدید قیمت خودروباعث شده است تا اکثر خودروها در بازار از مرز 220 میلیون تومانی که برای خودروهای متعارف تعیین شده عبور کنند و درصورت عدم تأمین پوشش بیمه‌ای، مسئولیت خسارت‌ها بر عهده رانندگان این نوع خودروها باشد.
درهمین خصوص با غلامرضا سلیمانی، رئیس شورای عالی بیمه و رئیس کل بیمه مرکزی به گفتوگو نشستیم تا به‌صورت دقیق‌تر آثار کرونا و تحریم بر صنعت بیمه کشور را بررسی کنیم.
از اسفند سال گذشته اقتصاد ایران با تحولات زیادی مواجه شد ؛از یک سو شیوع ویروس کرونا و از سوی دیگر به دلیل تشدید تحریم شاهد افزایش و نوسان قیمت‌ها هستیم. صنعت بیمه نیز همانند سایر بخش‌های اقتصاد از این شرایط متأثر شده است؛ درمجموع این وضعیت چه تغییراتی در صنعت بیمه داده است؟
به‌دلیل تحریم و فشاری که از سوی امریکا به اقتصاد ایران وارد کرده است شاهد افزایش قیمت‌ها به دلیل افزایش نرخ ارز بودیم از سوی دیگر هم ویروس کرونا تأثیرزیادی در رکود اقتصاد و وضعیت تورم در کشور داشته است ، به نوعی در اشتغال نیز که باعث کاهش درآمد خانوارها شده است. وقتی درآمدها کاهش می‌یابد روی صنعت بیمه نیز تأثیر می‌گذارد و درواقع باعث کاهش درآمد صنعت بیمه و پرتفوی بیمه می‌شود؛ درمجموع در شرایط تورمی و زمانی که قیمت‌ها رو به افزایش است، مردم کمتر به بیمه توجه می‌کنند و بیشتر به دنبال تأمین نیازهای روزانه خود هستند.
چه بخش‌هایی از بیمه بیشتر تحت تأثیر قرار گرفته است؟
این کاهش درتمام بخش‌های بیمه نیست ،چرا که رشته‌های بیمه‌ای طیف وسیعی دارند؛ دراین میان نرخ برخی از رشته‌ها نیز به‌صورت قانونی تعیین می‌شود و همانند بیمه شخص ثالث طبق ضوابط خاصی تعیین و اجرا می‌شود؛ با توجه به این که این بیمه اجباری است و تمام خودروهای کشور باید این بیمه نامه را خریداری کنند طبیعی است که حتی با وجود کرونا و کاهش درآمد خانوارها شاهد کاهش این رشته بیمه‌ای نیستیم،حتی افزایش هم داشته‌ایم که علت آن ورود خودروهای جدید به بازار است.
دربیمه بدنه نیز به دلیل افزایش قیمت خودرو دارندگان خودرو برای بهره‌مندی از سقف پوشش‌های بیمه‌ای با خرید الحاقیه نسبت به افزایش پوشش اقدام کرده‌اند و برهمین اساس در بیمه بدنه نیز شاهد رشد فروش بیمه‌نامه و حق بیمه تولیدی هستیم.
کدام رشته‌ها دچار افت شده اند؟
دربخش‌هایی از صنعت بیمه شاهد کاهش هستیم، مانند بیمه مسافرتی. به‌طور معمول دراین بیمه سالانه 8 میلیون مسافر خروجی یا ورودی بیمه مسافرتی خریداری می‌کردند که این رقم به زیر یک‌میلیون نفر کاهش یافته است. بنابراین به‌طور طبیعی حق بیمه‌ای که عاید شرکت‌های بیمه شده است با کاهش قابل توجهی همراه شده است.دربخش بیمه مسئولیت نیز به‌دلیل افت و رکود فعالیت‌های اقتصادی کاهش داشته‌ایم.
به‌طور معمول درچنین شرایطی استقبال از بیمه‌های زندگی بیشتر می‌شود. این بخش چه تغییراتی داشته است؟
دربخش بیمه زندگی که انتظار افزایش استقبال به دلیل شیوع کرونا داشتیم، اما اتفاق عکس افتاده است و برهمین اساس در رشته بیمه زندگی نیز با افت مواجه هستیم.
علت این استقبال کم چه بوده است؟
دلیل کاهش رغبت مردم برای خرید بیمه‌های زندگی به دو عامل اصلی برمی گردد؛ درابتدا به دلیل کاهش درآمدهای خانوار که ناشی از تحریم و و کرونا بوده است خانوارها توان سابق را برای خرید بیمه زندگی ندارند و از سوی دیگر بازدهی بالای بازارهای سرمایه‌گذاری مانند بورس ارز و طلا و... نیز باعث شده است خانوارهایی که توان سرمایه‌گذاری دارند به این سمت سوق پیدا کنند، چرا که بیمه زندگی نیز یک بیمه سرمایه‌گذاری بلندمدت است.
بیمه‌های زندگی با چه میزان افت همراه شده است؟
باید حدود 46 تا 50 درصد پرتفوی صنعت بیمه از محل بیمه زندگی باشد، اما هم اکنون تنها 14.5 درصد از پرتفوی صنعت بیمه مربوط به بیمه زندگی است، علاوه براین براساس برنامه‌ریزی‌ها باید ضریب نفوذ بیمه درکشور به حدود 7 درصد برسد این درحالی است که هم اکنون این ضریب نفوذ 3.6 درصد است. این اعداد نشان می‌دهد که دراین بخش هم با افت همراه بوده‌ایم.
با این حساب بخشی از رشته‌های بیمه‌ای افت و برخی هم رشد داشته اند؟ درمجموع صنعت بیمه کاهش داشته است؟
البته در سرجمع رشته‌های بیمه‌ای نه تنها افت درآمد نداشته‌ایم بلکه با رشد نیز همراه بوده‌ایم، چرا که 33 درصد از پرتفوی صنعت بیمه به بیمه شخص ثالث اختصاص دارد که همانگونه که اشاره شد به دلیل این که یک بیمه اجباری است دراین رشته فروش بیمه نامه افزایش داشته است و به دلیل سهم بالای شخص ثالث درکل پرتفو صنعت بیمه حتی در دوران کرونا و تحریم هم رشد داشته است؛ تا شش ماه نخست سال جاری حدود 35 هزار میلیارد تومان درآمد حق بیمه صنعت بیمه بوده است.
اگردربرخی رشته‌های بیمه‌ای دچار کاهش فروش بیمه نامه نمی‌شدیم به طور قطع باید با درآمد بیشتری مواجه بودیم؟
برای سال جاری طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته حق بیمه تولیدی صنعت بیمه باید به حدود 100 هزار میلیارد تومان برسد، اما به دلیل وضعیت کرونا و کاهش درآمد خانوار به حدود 80 هزار میلیارد تومان دست می‌یابیم.
بدین ترتیب می‌توان گفت حدود 20 هزارمیلیارد تومان عدم النفع کرونا بوده است؟
بله، البته این مشکل هم به دلیل شیوع کرونا بوده است و هم تحریم درآن تأثیر زیادی داشته است؛ درواقع تحریم با افزایش نرخ ارز و افزایش بازدهی و سود برخی از بازارها مانند ارز و طلا بیمه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، چرا که صنعت بیمه به غیر از برخی از رشته‌هایی مانند شخص ثالث و بدنه خودرو که یکساله هستند، به‌طور عمده بلندمدت است.؛ برای مثال بیمه‌های زندگی از 10 تا 20 ساله و در بیمه مهندسی بیمه نامه‌ها 3 تا 5 ساله است و برهمین اساس رقیبی برای بازارهای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود، البته بیمه‌های یکساله نیز به دلیل این که هرساله تمدید می‌شود به نوعی بلندمدت محسوب می‌شود.
در رشته بیمه درمان پس از شیوع کرونا چه اتفاقاتی افتاد؟
بیمه درمان شامل بیمه پایه و بیمه تکمیلی است که بیمه پایه توسط نهادهای حمایتی مانند وزارت بهداشت تأمین اجتماعی و... ارائه می‌شود، اما بیمه‌های درمان تکمیلی مازاد بر پوشش بیمه پایه توسط شرکت‌های بیمه بازرگانی ارائه می‌شود؛دربخش درمان حدود 23 میلیون نفر بیمه درمان تکمیلی دارند و به‌صورت عمده گروهی هستند که درواقع این بیمه توسط شرکت‌ها و سازمان‌ها برای کارکنانشان خریداری می‌شود. این درحالی است که ارزش واقعی این نوع بیمه این است که از بیمه‌های گروهی به بیمه نامه‌های انفرادی تغییر کند و بیشتر توسط افراد و خانوارها خریداری شود.
البته در دوران کرونا امتیازاتی برای کسانی که قصد دارند تحت پوشش بیمه درمان تکمیلی قرار بگیرند نیز قائل شده‌ایم؛ برای مثال فردی که این نوع بیمه را خریداری کرده باشد اگرچه کرونا یک بیماری پاندمیک است ولی به‌عنوان یک بیماری خاص تلقی شده است و بیمه شدگان می‌توانند هزینه‌های بستری و درمان را در سقف قرارداد خود دریافت کنند. این روشی است که هم اکنون توسط شرکت‌های بیمه‌ای درحال انجام است.
این امتیاز از اواخر سال گذشته به شرکت‌های بیمه‌ای ابلاغ شد، علاوه بر آن کسانی که بیمه زندگی خریداری می‌کنند نیز برای مواردی که به دلیل ابتلا به کرونا فوت می‌کنند بسته به میزان سرمایه رقم قابل توجهی به خانواده متوفی پرداخت می‌شود.
برخی از شرکت‌های بیمه‌ای نیز محصول جدید تنها برای بیماری کرونا طراحی و اجرا کردند که تنها مختص کروناست و از آن استقبال خوبی شده است،همچنین طبق بیمه نامه جدیدی که طی هفته‌های اخیر از آن رونمایی شد، درصورتی که کسب و کاری دراثر قرنطینه یا تصمیم مسئولان تعطیل می‌شوند می‌توانند در قالب بیمه تا مدت 60 روز حداقل 100 هزار تومان و حداکثر تا 12 میلیون تومان در روز حق بیمه دریافت کنند. بدین ترتیب درمجموع خسارتی که به این کسب و کارها پرداخت می‌شود بین 30 تا 720 میلیون تومان می‌شود.
بنابراین در بیمه درمان انفرادی هم باید استقبال افزایش یافته باشد؟
خوشبختانه پس از شیوع کرونا دربیمه درمان استقبال بیشتری داشتیم و بیمه درمان انفرادی با فروش بیشتری مواجه شده است. پیش از این فروش بیمه درمان انفرادی تقریباً صفر بود که درماه‌های اخیر با رشد قابل توجهی همراه شده است.
میزان استقبال مردم از بیمه درمان تکمیلی انفرادی چقدر بوده است؟
با توجه به این که پیش از کرونا فروش بیمه درمان تکمیلی در حد صفر بوده است، شاهد رشد بالایی دراین بخش هستیم به طوری که فروش بیمه درمان تکمیلی نسبت به قبل از کرونا 10 برابر شده است. البته با توجه به کاهش درآمد خانوارها، مردم سعی می‌کنند تا با استفاده از دفترچه‌های بیمه درمان پایه درمان خود را دنبال کنند.
با توجه به شرایط کشور باید ضریب خسارت بیمه درمان افزایش یابد؟
رشته بیمه درمان بالاترین ضریب خسارات را درمیان رشته‌های بیمه‌ای
دارد به گونه‌ای که این ضریب در بخش درمان به 130 تا 140 درصد می‌رسد به عبارت دیگر شرکت‌های بیمه 40 درصد بیش از حق بیمه‌ای که دریافت کرده‌اند باید خسارت پرداخت کنند. این درحالی است که در بیمه شخص ثالث ضریب خسارت در حدود 109 درصد است. باتوجه به اینکه هزینه‌های بیمارستانی مانند بستری، جراحی و... با رشد بالایی همراه بوده است و از سوی دیگر تعداد بیماران نیز رو به افزایش گذاشته است به طور قطع شاهد افزایش خسارت‌ها دراین بخش خواهیم بود.
در سایر کشورها کرونا چه تأثیری در صنعت بیمه داشته است؟
تمام کشورها از کرونا متأثر شده‌اند. در سال 2020 صنعت بیمه جهانی 3 درصد کوچکتر شده است. اما براساس پیش‌بینی‌ها در سال 2021 با رشد دوباره صنعت بیمه جهان روبه‌رو می‌شویم که البته این پیش‌بینی بیشتر منوط به بهبود شیوع کرونا و کشف واکسن است.
در کنار کرونا، بواسطه تحریم قیمت کالاها نیز رشد بالایی داشته است که یکی از این کالاها خودرو است. این درحالی است که طبق قانون خودروهای با ارزش بیش از نیمی از دیه ماه حرام یعنی 220 میلیون تومان شامل خودروهای غیرمتعارف در صنعت بیمه می‌شود. بدین ترتیب هم اکنون اکثر خودروهای موجود در بازار غیرمتعارف محسوب می‌شود. برای حل این مشکل چه اقدامی انجام داده‌اید؟
قانونی در مجلس در سال‌های گذشته تصویب شده که براساس آن خودروها به دو دسته متعارف و غیرمتعارف تقسیم‌بندی شده است. خودروهای متعارف نصف قیمت دیه درماه‌های حرام است که هم اکنون با توجه به دیه 440 میلیون تومانی در ماه‌های حرام خودروهایی که زیر 220 میلیون تومان قیمت دارند، متعارف و مابقی خودروها غیرمتعارف محسوب می‌شود. حال با توجه به افزایش نرخ ارز، قیمت خودرو و قطعات آن نیز بالا رفته است و بدین ترتیب این قانون کارایی خود را از دست داده است. از نظر بیمه مرکزی این تقسیم‌بندی مورد قبول نیست و استدلال قوی ندارد. بر همین اساس ما درقالب یک لایحه خواستار از بین رفتن این تقسیم‌بندی شده‌ایم.
این لایحه درچه وضعیتی قرارداد؟
لایحه از سوی دولت به مجلس تقدیم شده است و امیدواریم بزودی در کمیسیون‌های تخصصی و سپس در صحن مجلس مطرح و به تصویب برسد.
به طور قطع تصویب این لایحه با توجه به اولویت‌های دیگر مجلس زمانبر خواهد بود و شرکت‌های بیمه موظفند طبق قانون فعلی عمل کنند. چه راهکاری تا زمان تصویب لایحه دارید؟
برای این مشکل راه حل داریم. بیمه‌گذاران می‌توانند مازاد بر حق بیمه را خریداری کنند. در بخش بیمه شخص ثالث صاحبان خودرو می‌توانند مازاد بر سقف 11 میلیون تومان سقف مالی تعیین شده را خریداری کنند. دربیمه شخص ثالث یک تعهد جانی و یک تعهد مالی وجود دارد که خرید مازاد درخصوص تعهد مالی یعنی همان 11 میلیون تومان صدق می‌کند. اما درصورتی که لایحه به تصویب برسد ملاک عمل تغییر می‌کند و دیگر نیازی به خرید مازاد بیمه نیست.
یعنی کسی که صاحب یک خودروی 300 میلیون تومانی است می‌تواند مازاد 80 میلیون تومانی (از 220 میلیون تومان) را خریداری کند؟
بله این امکان در تمام شرکت‌های بیمه فراهم است.
اگر بیمه‌گذاری مازاد مبلغ خودروهای متعارف را خریداری نکند تمام خسارت برعهده آنها می‌شود؟
با توجه به این که مبلغ 11 میلیون تومان تعیین شده در بیمه شخص ثالث نسبت به افزایش قیمت‌های فعلی ناچیز است، بیمه شده مجبور است که مازاد این مبلغ را خود تأمین کند. این درحالی است که هم اکنون به‌دلیل افزایش قیمت برخی از قطعات خودرو بیش از 11 میلیون تومان قیمت دارد.
در بیمه بدنه خودرو چطور؟
در بیمه بدنه نیز بیمه شدگان می‌توانند با دریافت الحاقیه، قیمت خودروی خود را به روز کنند چرا که در ماه‌های اخیر قیمت خودرو با رشد بالایی همراه شده است.
در سال‌جاری چه محصولات بیمه‌ای جدیدی ارائه شده است؟
شرکت‌های بیمه‌ای پیشنهادات خود را برای بیمه نامه‌های جدید به بیمه مرکزی ارائه می‌کنند و پس از بررسی و تعیین نرخ حق بیمه به‌عنوان یک محصول جدید مجوز می‌گیرد. شرکت‌های پیشنهاد دهنده نیز می‌توانند تا دو سال به‌صورت انحصاری عرضه کننده بیمه نامه جدید باشند.
در یکسال اخیر محصولات بیمه‌ای بسیاری به بازار عرضه شده است. در بحث کرونا همانگونه که اعلام شد چند محصول ارائه شده است. همچنین محصول جدید دیگر بیمه مستمری بگیران است که با صلح واحد مسکونی خود با شرکت بیمه تا زمان بقا ماهانه مبلغ قابل توجهی دریافت می‌کنند و درپایان قرارداد خانه به بیمه می‌رسد. محصول دیگری که عرضه شده «بیمه اعتباری» است که بیمه شدگان می‌توانند با اعتبار شرکت بیمه مایحتاج خود را خریداری کنند که تأثیر زیادی روی بازار دارد. همچنین محصولات متعددی برای نیروهای مسلح، حادثه تصادف رانندگی، حیوانات اهلی، هنرمندان و... رونمایی شده است. اما مشکل این است که مردم با این محصولات جدید آشنا نیستند.
منبع: روزنامه ایران
اگر حقوق و مزایای مدیران بیمه کاهش یابد اولا تراز شان منفی نمی شود دوما نیازی به افزایش قیمت ها نخواهد بود