همه چیز در مورد واکسن‌ و واکسیناسیون کووید-۱۹

با وجود گذشت چند ماه از شروع واکسیناسیون کووید-۱۹ در جهان و ایران، همچنان بسیاری از مردم سئوالات و ابهاماتی در خصوص واکسن، شیوه اثر، میزان تاثیر و ... دارند؛ علیرغم آنکه بارها در مورد مزیت‌ها، محدودیت‌ها، ممنوعیت‌ها و تاثیرات منفی احتمالی واکسن‌های کرونا اطلاع رسانی شده، همچنان جامعه نیاز به دریافت اطلاعاتی صحیح از مجاری رسمی در این خصوص دارد.

رئیس کمیته کنترل عفونت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، با هدف ارتقاء آگاهی‌های شهروندان، ضمن اشاره به مزایای واکسیناسیون در این همه‌گیری، پیرامون گروه‌های هدف و نحوه واکسیناسیون و ... توضیحاتی ارائه و به بخشی از پرسش‌های رایج در مورد واکسن و واکسیناسیون کووید-۱۹ پاسخ داده است.

مزایای واکسن کرونا

به گزارش ایسنا به نقل از علوم پزشکی شیراز، دکتر امیر امامی پیرامون مزایای دریافت واکسن کرونا، گفت: واکسن های موجود COVID-۱۹ با ایجاد پاسخ ایمنی در بدن فرد، نسبت به ویروس «SARS-CoV-۲»، دریافت کننده را در برابر بیماری محافظت می کند.

او ادامه داد: ایجاد ایمنی از راه واکسیناسیون به معنای کاهش خطر ابتلا به بیماری و کاهش عوارض آن محسوب می‌شود؛ این مصونیت کمک می کند که در صورت مواجهه با ویروس، بدن فرد بتواند با ویروس مبارزه کند.

رئیس کمیته کنترل عفونت علوم پزشکی شیراز گفت: واکسیناسیون ممکن است از افراد اطراف ما نیز محافظت کند، زیرا به واسطه واکسیناسیون، بدن ما قادر است که با ویروس مبارزه و از انتشار و اثرات آن در بدن جلوگیری کرده و در چنین حالتی، اگر از ابتلا و بروز بیماری در امان باشیم، احتمال آلوده کردن اشخاص دیگر از طریق ما نیز کمتر خواهد بود.

او خاطرنشان کرد: این امر به ویژه برای محافظت از افراد در معرض خطر بیماری های شدید ناشی از COVID-۱۹ از جمله ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، بزرگسالان مسن یا پیر و افراد با سایر شرایط پزشکی و بیماری های زمینه ای بسیار مهم است.

چه کسی باید واکسن COVID-۱۹ را دریافت کند؟

امامی گفت: بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، واکسن هایی که مجوز تزریق عمومی گرفته اند، برای بیشتر افراد، حتی کسانیکه که دارای هر نوع بیماری زمینه ای هستند یا به اختلالات خودایمنی دچارند، بی خطر است.

او گفت: از مواردی که اغلب گروه های سنی در جوامع متفاوت با آن درگیرند، عوارضی همچون فشارخون بالا، دیابت، آسم، بیماری ریوی، کبدی و کلیوی و همچنین عفونت های مزمن پایدار و کنترل شده است که در واکسیناسیون مد نظر قرار دارد.

امامی اضافه کرد: در مواردی که یک واکسن تائیدیه های لازم را برای استفاده عمومی دریافت می کند، دارای دستور العمل استفاده با تمام شرایط یاد شده است و پس از در نظر گرفتن همه شرایط مجوز آن صادر می‌شود؛ بنابراین سیاستگذاران حوزه سلامت هر کشور بر اساس شرایط اجتماعی، سن جامعه هدف و شرایط بالینی غالب در جامعه، تصمیم به انتخاب بهترین گزینه و تهیه واکسن متناسب با شرایط ملی می گیرند. پس در موارد مختلف ممکن است که نوع واکسن و الگوی مصرف آن در هر کشور با دیگر کشورها، متفاوت باشد.

این مقام مسئول ادامه داد: با توجه به گستره واکسن های تولید شده در دنیا و اینکه بسیاری از آنها، مجوز استفاده در انسان را دارا هستند، بر اساس موقعیت برخی از واکسن ‌ها که در کشور ایران نیز مورد استفاده است، می توان بر اساس نظر متخصصان، از آنها در گروه های خاص و افراد زیر ۱۸ سال استفاده کرد.

چه کسانی قبل از واکسیناسیون باید با پزشک مشورت کنند؟

امام گفت: در مواردی که افراد دارای بیماری زمینه ای خاص مانند سرطان و ایدز، یا دارای شرایطی نظیر ضعف سیستم ایمنی یا در حال مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی، باردار یا در حال شیردهی، دارای سابقه آلرژی شدید، به ویژه به واکسن یا هر یک از مواد موجود در واکسن مانند تخم مرغ و دارای ضعف جسمانی شدید هستند، حتما قبل از دریافت واکسن کووید-۱۹ با پزشک یا درمانگر خود مشورت کنند.

آیا پس از واکسیناسیون می توانیم اقدامات حفاظت فردی را متوقف کنیم؟

او با تاکید براینکه واکسیناسیون افراد را از بیماری جدی و مرگ ناشی از COVID-۱۹ محافظت می کند، گفت: برای چهارده روز نخست پس از واکسیناسیون، بدن فرد سطح محافظتی قابل توجهی ندارد و به مرور زمان این سطح ایمنی افزایش یافته و به سطح کافی می رسد.

امامی خاطرنشان کرد: در مواردی مانند واکسن های موجود کووید-۱۹ که دو دوز برای آنها تعریف شده، برای دستیابی به بالاترین سطح ایمنی، تزریق هر دو دوز موردنیاز است و با تزریق یک دوز، ایمنی کامل ایجاد نمی شود.

او در عین حال گفت: اگرچه تزریق واکسن COVID-۱۹ فرد را در برابر بروز بیماری جدی و مرگ حاصل از بیماری محافظت می کند، اما هنوز به طور قطع مشخص نیست که فرد واکسینه شده نتواند ویروس را به صورت فعال به دیگران انتقال دهد.

امامی اضافه کرد: با توجه به اینکه احتمال انتقال آلودگی فعال از طریق فرد واکسینه شده به دیگر افراد و اطرافیان محتمل است، از این رو برای کمک به امنیت دیگران، فرد واکسینه شده باید تمام دستورالعمل های مرتبط با حفاظت فردی مانند فاصله اجتماعی دست کم یک و نیم متر از دیگران، استفاده از ماسک به ویژه در فضاهای بسته، شلوغ یا تهویه ضعیف، جلوگیری کامل از انتشار ذرات تنفسی به ویژه در هنگام سرفه یا عطسه، شستشوی مرتب دست ها را به طور کامل رعایت کنند.

رئیس کمیته کنترل عفونت علوم پزشکی شیراز گفت: این افراد نیز همانند دیگر افراد واکسینه نشده باید بر اساس شرایط و خطراتی که در سطح اجتماع وجود دارد، از دستورالعمل ها به طور کامل پیروی کنند.

آیا واکسن COVID-۱۹ می تواند سبب نتیجه آزمایش مثبتی برای فرد واکسینه شده شود؟

امامی پاسخ این پرسش را منفی اعلام و اضافه کرد: واکسن COVID-۱۹ نتیجه مثبتی برای آزمایش COVID-۱۹ PCR یا دیگر آزمایش ها نخواهد داشت. دلیل این امر اینست که آزمایش های استاندارد تعریف شده برای تشخیص بیماری کووید-۱۹، بیماری ویروسی فعال را بررسی می کند حال آنکه واکسن ویروس فعال نبوده و پس از تزریق با تکنیک های تعرف شده، قابل شناسایی و ایجاد اختلال در نتایج تست ها نیست.

این مقام مسئول در عین حال خاطرنشان کرد: از آنجا که واکسن COVID-۱۹ موجب پاسخ ایمنی می شود، ممکن است آزمایش مثبت در آزمایش آنتی بادی (سرولوژی) که ایمنی COVID-۱۹ را در یک فرد اندازه گیری می کند، مثبت باشد.

در صورت ابتلا به COVID-۱۹ آیا باید واکسن بزنم؟

امامی به افرادیکه قبلا به کرونا مبتلا شده‌اند توصیه کرد که واکسن بزنند و گفت: بدون توجه به اینکه در گذشته بهCOVID-۱۹ مبتلا بوده اید، باید واکسینه شوید.زیرا متخصصان هنوز نمی دانند پس از بهبودی از COVID-۱۹ چه مدت از شما در برابر بیماری محافظت می شود.

او ادامه داد: حتی اگر پیش از این از COVID-۱۹ بهبود یافته باشید، در موارد نادر امکان دارد دوباره به ویروس عامل COVID-۱۹ آلوده شوید. از این رو بهتر است بدانید که واکسن زدن ایمن تر از آلوده شدن برای ایجاد محافظت است. در این مورد باید توجه داشت در دستورالعمل های ابلاغی مدت زمان مشخصی باید که از بهبود فرد بیمار گذشته باشد که در دستور العمل های مختلف این زمان متفاوت است و باید طبق گایدلاین کشوری، سیاستگذاری و واکسیناسیون در مورد این افراد انجام گیرد.

آیا واکسن ها از انواع موتاسیون های مختلف بیماری محافظت می کنند؟

امامی گفت: انتظار می رود واکسن های COVID-۱۹ دست کم مقداری در برابر انواع جدید ویروس محافظت کنند و در پیشگیری از بیماری های جدی و مرگ موثر باشد. زیرا این واکسن ها پاسخ ایمنی گسترده ای ایجاد می کند و هرگونه تغییر ویروس یا جهش نباید واکسن ها را به طور کامل بی اثر کند.

او گفت: اگر هرکدام از این واکسن ها در برابر یک یا چند نوع از اثربخشی کمتری برخوردار باشند، امکان تغییر در ترکیب واکسن ها برای محافظت در برابر این انواع وجود دارد. قابل ذکر است با توجه به جدید بودن بسیاری از موارد بیماری ها، داده ها همچنان در مورد انواع جدید ویروس COVID-۱۹ در حال جمع آوری و تحلیل هستند و نتایج به صورت گسترده اعلام می شود.

امامی گفت: با توجه به اینکه احتمال بروز جهش های متعدد در بیماری کووید-۱۹ وجود دارد و این امر ممکن است اثر واکسن های موجود را کاهش دهد، از این رو، بهترین روش مقابله بهتر است که همه دستورالعمل ها از جمله حفاظت فردی را برای جلوگیری از گسترش ویروس انجام دهیم. این بدان معنا است که دست کم یک متر از دیگران فاصله داشته باشیم، سرفه یا عطسه خود را با آرنج بپوشانیم، به طور مرتب دستان خود را تمیز کنیم، ماسک بزنیم و با تهویه هوا و باز کردن پنجره در محل های دارای تردد و استقرار طولانی مدت، محیط را امن نگه داریم.