کسب سودهای نجومی از رمزارزها/ ضرورت مالیات ستانی از بازار ارزهای دیجیتالی

در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ بود که رئیس جمهور سابق آمریکا اعلام کرد، کشورش از توافق برجام خارج خواهد شد و تحریم‌ها علیه ایران در مدت ۹۰ روزه و ۱۸۰ روزه بازخواهند گشت.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ بازگشت تحریم‌های نفتی که در مدت ۱۸۰ روزه گنجانده شده بود، کار را برای اقتصاد نفت محور ایران سخت کرد. درآمد‌های دولت به شدت کاهش یافت و کسری بودجه و اقتصاد ایران را جدی تهدید کرد.

به هر حال دولت باید فکری به حال کاهش درآمد‌های خود از ناحیه تحریم‌های نفتی می‌کرد. از این رو، محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه طی مصاحبه‌ای در ۱۷ مهر ماه ۱۳۹۸ گفت: سه منبع جایگزین نفت خواهد شد؛ ما از حجم قابل توجهی از یارانه‌های پنهانی که در حامل‌های انرژی وجود دارد می‌توانیم استفاده کنیم و بخش دیگر که عمده کار ماست، مالیات‌هاست. بخش دیگر از درآمد‌های جایگزین نفت نیز از محل مولدسازی به دست می‌آید که آن نیز به تصویب رسید؛ بنابراین، مالیات ستانی کار عمده دولت برای جبران کاهش درآمد‌های نفتی شد. مجلس نیز در این راه همراهی کرد و پایه‌های مالیاتی جدید اضافه شد. خودرو‌های لوکس، خانه‌های میلیاردی و خالی، پزشکان، وکلا، بازیگران و ... همه مشمول مالیات شدند.

۱۸ هزار میلیارد تومان میزان درآمد مالیاتی دولت از بورس

با رونق بازارها، مالیات ستانی از آن‌ها هم در فهرست قرار گرفت؛ هر چند صحبت از اخذ مالیات از بازار‌های سکه، طلا، خودرو ... بود، این بورس بود که در سال ۹۹ به داد دولت رسید. رونق بورس موجب شد تا علاوه بر اینکه دولت سهام تحت اختیار خود را در بورس از طریق صندوق‌های ETF بفروشد، از مالیات ستانی از معاملات بورس نیز بهره ببرد.

در بهمن ماه سال گذشته بود که فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد طی گفتگویی اظهار داشت: در نخستین جلسه شورای گفتگو که حضور پیدا کردم، اعلام کردم باید امسال هزار هزار میلیارد تومان تأمین مالی در اقتصاد داشته باشیم که امروز با افتخار می‌گویم در ده ماهه اول امسال ۵۰ درصد آن یعنی ۵۰۰ هزار میلیارد تومان در بازار سرمایه تأمین مالی شده است. وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به این که کل تأمین مالی بازار سرمایه در سال گذشته ۲۶۴ هزار میلیارد تومان بوده است، اضافه کرد: برای سال ۱۴۰۰ باید برنامه ریزی و تلاش کنیم تا هزار و ۴۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری و تأمین مالی برای اقتصاد صورت گیرد که بخش عمده آن باید سرمایه‌گذاری جدید باشد.

البته در اواخر اسفندماه وزیر اقتصاد برای روشن‌تر شدن رقم تامین مالی دولت از بورس گفت: امسال ۵۰۰ هزار میلیارد تومان تجهیز منابع مالی از طریق بازار سرمایه انجام شد، اما باید به صراحت بگویم که برخی به غلط این موضوع را منعکس کردند که دولت ۵۰۰ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه تامین مالی کرده که هرگز چنین چیزی درست نیست. این تجهیز مالی برای اقتصاد کشور از طریق بازار بدهی و بازار سهام برای همه بخش‌های دولتی، خصوصی و نهاد‌های عمومی مانند شهرداری‌ها صورت پذیرفت. وی افزود: تامین مالی دولت از بازار سهام در سال جاری، کمی بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان بوده که آن هم در ماه‌های ابتدایی سال که بازار با رونق قابل توجه همراه بود، صورت پذیرفت.

قطعا بخشی از این ۳۰ هزار میلیارد تومان به مالیات ستانی از خرید و فروش سهام بازمی‌گشت. آمار‌های رسمی نشان می‌داد که سهامداران در سال ۹۹ حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان از محل مالیات نقل و انتقال سهام در بازار سرمایه درآمد به دولت پرداختند که این رقم به تنهایی معادل ۹ درصد از کل مالیات وصولی سال ۱۳۹۹ است.

آیا از بازار‌های دیگر هم مالیات گرفته شد؟

همان گونه که دیده شد از بورس که بازاری شفاف است، دولت توانست مالیات بگیرد، اما از بازار مسکن، خودرو و سکه و دلار دولت نتوانست از ناحیه مالیات ستانی درآمد آنچنانی داشته باشد.

مدتی مالیات ستانی از این بازار‌ها لنگ لایحه مالیات بر عایدی سرمایه ماندند و مشخص نشد که سرانجام این لایحه چه شد. به صورت موردی نیز در بازار مسکن قرار بود که از خانه‌های خالی و یا میلیاردی مالیات اخذ شود که اولی لنگ راه اندازی سامانه ملی املاک و اسکان ماند و دومی نیز دولت اقدامی انجام نداد. در بازار خودرو و به خصوص مالیات ستانی از خودرو‌های لوکس و میلیاردی نیز شرایط به گونه مالیات ستانی از خانه‌های میلیاردی بود. در زمینه مالیات ستانی از سکه و دلار نیز اقدام مشخصی صورت نگرفت و تنها دولت توانست از سکه‌هایی که توسط بانک مرکزی به مردم فروخته شده بود مالیات اخذ کند که البته آمار مربوط به میزان این نوع مالیات رسانه‌ای نشد.

بازار ارز‌های دیجیتالی با سود‌های هنگفت دور از تیررس سازمان امور مالیاتی

در یک سال گذشته، اما بازار ارز‌های دیجیتالی رونق چشمگیری یافت و برخی سهامداران متضرر بورس برای جبران سود خود به این بازار پناه آوردند. بازاری که رشد‌های افسانه‌ای را تجربه کرد. برای نمونه ارز دوج کوین که ایلان ماسک سرمایه دار مشهور با توئیت‌های خود از آن حمایت کرد، رشد افسانه‌ای ۲۰۸۲۱ درصدی را در یک سال گذشته تجربه کرد. همچنین در حالی که قیمت هر بیت کوین در یکم فروردین ماه ۱۳۹۹، ۶ هزار و ۷۶ دلار بود در ۱ فروردین ماه ۱۴۰۰ قیمت آن به ۵۵ هزار و ۶۳۸ دلار رسید. یعنی در یک سال قیمت هر بیت کوین ۸۱۵ درصد رشد کرد. سایر ارز‌های دیجیتالی پرسود در این یک سال عبارت بودند از استلار ۹۸۳ درصد، لایت کوین ۸۰۶ درصد، بایننس کوین ۴۲۸۷ درصد، ایاس ۴۴۹ درصد و.

این سود‌های هنگفت در حالی در بازار ارز‌های دیجیتالی رخ داد که از سوی نهاد‌ها هیچ گونه اقدامی برای مالیات ستانی از این سود‌های هنگفت انجام نشد.

به تازگی محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی از بانک مرکزی و وزارت اقتصاد خواست تا به این حوزه ورود کنند. وی در نامه‌ای به رئیس کل بانک مرکزی و وزیر امور اقتصادی و دارایی خواستار مسدود سازی درگاه پرداخت الکترونیک صرافی‌های ارز دیجیتال شد.

همچنین در ادامه نامه آمده بود: با وجود حجم گسترده مبادلات مالی در بستر این سایت‌ها لازم است وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان امور مالیاتی در اسرع وقت نسبت به ایجاد پرونده مالیاتی برای دارندگان این سایت‌ها اقدام و با قید فوریت نسبت به ارائه گزارش مذکور به مجلس اقدام نماید.

همچنین محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در ارتباط تصویری با بخش خبری ۲۱ شبکه یک سیما در ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۰ با اشاره به اینکه رمزارز‌ها پدیده جدید در اقتصاد کشورمان است و باید آن را مدیریت کنیم، گفت: حذف رمزارز‌ها از فضای تصمیم گیری، به صلاح کشور نیست. وی در ادامه و با اشاره به فعالیت سایت‌هایی در کشورمان بدون نظارت بانک مرکزی در حوزه رمزارز‌هایی با منشأ خارجی، ادامه داد: برآورد ما این است این سایت‌ها روزانه بین سه تا پنج هزار میلیارد تومان تبادل دارند و این موضوع نشان می‌دهد که ضابطه‌مند کردن آن‌ها ضروری است و بانک مرکزی باید در این باره ورود کند.

به هر حال در پایان باید گفت که عدم اخذ مالیات از این بازار‌ها موجب می‌شود که اولاً سرمایه‌های کشور برای کسب سود بیشتر به این بازار‌ها که هیچ مدیریتی روی آن‌ها نیست روانه شود و ثانیا از طرف سود‌های هنگفت هر روز فاصله طبقاتی بیشتر و بیشتر شود. در شرایطی که کشور نیازمند درآمد‌های مالیاتی است، بد نیست که نهاد‌های مربوطه در اخذ مالیات از این بازار‌ها تعجیل کنند که با توجه به سود‌های هنگفت این بازار، درآمد قابل توجه تری نسبت به بورس نصیب دولت خواهد شد.