اسکیزوفرنی؛ بیماری مزمنی که دلیل مشخصی ندارد

به گزارش «تابناک»، فردی که به اسکیزوفرنی مبتلاست در فکر کردن، نشان دادن عواطف ضعیف می‌شود. اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند دیگر مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و حتی اختلالات مصرف مواد اعتیادآور را نیز دارند.

این اختلال بر جامعه و به‌ویژه خانواده فرد مبتلا تأثیرات فراوانی می‌گذارد، زیرا این افراد بسیاری از توانایی های خود را از دست می‌دهند، این افراد دریافتن شغل و حتی مراقبت از خود دچار مشکل می‌شوند، از طرفی باورهای اشتباهی درباره اسکیزوفرنی شایع است و مردم رغبتی برای صحبت کردن و یا همراهی در درمان این اختلال پیدا نمی‌کنند.

علائم اسکیزوفرنی

• هذیان: باورهای غلطی که بیمار بر آن اصرار دارد و با دلیل و برهان نیز نمی‌توان او را قانع کرد به‌عنوان‌مثال فرد بیمار باور دارد که می‌تواند ستاره‌ها را کنترل کند
• توهم دیداری یا شنیدار: در اغلب موارد بیماران صداهایی را می‌شوند یا تصاویری می‌بینند که وجود خارجی ندارد
• گفتار درهم: فرد نمی‌تواند صحیح هدف، منظور و یا خواسته‌اش را بیان کند
• انزوای اجتماعی: دوری از محیط‌های اجتماعی مثل محل کار یا تحصیل
• رفتار آشفته: مانند نامرتب لباس پوشیدن ، گریه کردن
• بی‌احساسی: توانایی خود در بروز احساسات و عواطف را از دست می‌دهند

معمولاً این بیماری در اواخر نوجوانی که سال‌های بحرانی اجتماعی یک نوجوان است شروع می‌شود طبق آماری که وجود دارد در حدود 40 درصد از مردان و 23 درصد از زنان مبتلا نشانه‌های بیماری تا قبل از 19 سالگی خود را نشان داد.

از هر ۱۰۰۰ نفر، تقریبا ۷ یا ۸ نفر در طول زندگی‌شان به اسکیزوفرنی مبتلا خواهند شد. در مردان اسکیزوفرنی معمولا در سنین 10 الی 25 سالگی و در زنان 25 تا 35 سالی بروز می‌کند.

همانطور قبلا هم اشاره کردیم اسکیزوفرنی بیماری مزمنی است که می‌تواند فرد را بسیار ناتوان کند، تشخیص به موقع بیماری می‌تواند برای بیمار تعیین کننده باشد.

شباهت و تفاوت اسکیزوفرنی با دیگر بیماری‌های روانی

نشانه‌های روان‌پریشی ممکن است در اختلالات دیگر نیز دیده شود مانند اختلال دوقطبی، اختلال شخصیت مرزی یا مسمومیت یا جنون ناشی از مواد اعتیادآور. توهمات در اختلال توهم در اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال شخصیت دوری گزین نیز وجود دارد.

همچنین اختلال شخصیت اسکیزوفرنی با اختلال وسواسی نیز همراه است، هرچند وسواسی که در OCD از توهمات اسکیزوفرنی رخ می‌دهد را به سختی می‌توان تشخیص داد. بیماری‌ها و اختلالات روانی شباهت بسیاری به یکدیگر دارند.

دلایل ابتلا به اسکیزوفرنی

دلیل خاص و مشخصی برای اسکیزوفرنی پیدا نشده و محققین عوامل ژنتیکی و زیست محیطی را در بروز و پیشرفت اسکیزوفرنی موثر می دانند.

ژنتیک

ژنتیک یکی از عوامل مهم در ابتلا به این بیماری است تا حدی که برخی پزشکان معتقدند که بزرگ‌ترین خطر برای پیشرفت این اختلال داشتن فامیل درجه اول مبتلا به اسکیزوفرنی است.

عوامل زیست محیطی

عوامل زیست محیطی متفاوتی باعث بروز و یا پیشرفت این بیماری می‌شود مانند محیط زندگی فرد، مصرف مواد اعتیادآور و عوامل استرس‌زا قبل از تولد. ظاهرا سبک و شیوه تربیتی والدین تاثیر چندانی ندارند ولی افرادی خانواده‌ای حمایتگر دارند موقعیتی به مراتب بهتری نسبت به دیگرا افراد دارند، همچنین زندگی در محیط شهری و بلوغ خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش می‌‌دهد.

عواملی زیست محیطی که نقش مهمی در بروز علائم اسکیزوفرنی ایفا می‌کند عبارتند از:

• انزوای اجتماعی
• مهاجرت مرتبط با سختی‌های اجتماعی
• تبعیض نژادی
• اختلال در خانواده
• مشاهده خشونت والدین
• سوء استفاده بدنی، عاطفی و جنسی
• مصرف مواد اعتیاد آور
• بیکاری
• کمبود شرایط مسکن

مصرف مواد اعتیادآور و اسکیزوفرنی

طبق برخی مشاهدات مصرف برخی از مواد اعتیادآور مانند ماری جوانا و حشیش، کوکائین، شیشه، ال اس دی می‌تواند ریسک ابتلا یا پیشرفت اسکیزوفرنی را بیشتر کند.

ماری جوانا با بالا رفتن میزان وابستگی و افزایش دوز مصرف به‌طور چشمگیر خطر ابتلا و پیشرفت اسکیزوفرنی را بیشتر می‌کند، اینکه مصرف حشیش یکی از عوامل مؤثر در بروز اسکیزوفرنی است را بسیاری از متخصصین قبول دارند.

همچنین مصرف موادی مانند کوکائین، آمفتامین، و به میزان کمتری الکل می‌تواند باعث بروز جنون جوانی می‌شود که شباهت زیادی به اسکیزوفرنی دارد، البته به عنوان علت این بیماری شمرده نمی‌شود، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر از جمعیت عمومی نیکوتین مصرف می‌کنند.

تشخیص اختلال اسکیزوفرنی

هیچ آزمون و یا معاینه بالینی مشخصی برای تشخیص قطعی اسکیزوفرنی وجود ندارد. به همین دلیل پزشک متخصص با اطلاعاتی که از خانواده فرد به دست می‌آورد و بررسی علائم این بیماری را تشخیص می‌دهد.

امکان دارد پزشک برای بررسی و ارزیابی دقیق‌تر درخواست معاینات جسمی کند که شامل آزمایش‌های آزمایشگاهی برای ارزیابی سلامت جسمانی و پیشینه سلامت روانی فرد خواهد بود.

روانشناس نیز سلامت روانی و علائم فرد را بررسی می‌کند که تا از وجود و مدت‌زمان بروز این نشانه‌ها مطلع شود. همان‌طور که اشاره کردیم اسکیزوفرنی با برخی از بیماری‌های روانی دیگر شباهت دارد و به همین دلیل باید تمامی این مراحل برای تشخیص قطعی به‌دقت و زیر نظر فرد متخصص انجام شود.

درمان اسکیزوفرنی

با توجه به اینکه علت اصلی این بیماری ناشناخته است درمان اولیه بیشتر روی کنترل و از بین بردن نشانه‌های آن تمرکز دارد. تجویز داروهای ضد روان‌پریشی برای کاهش و کنترل علائم بیماری است.

بستری بیمار در درمانگاه نیز در موارد وخیم بیشتر صورت می‌گردد و یا در صورتی خود فرد داوطلبانه بخواهد در یک مرکز شبانه روزی اعصاب و روان بستری شود تا نظارت بیشتر و بهتری روی درمان بیماری باشد؛ امروزه بستری بیمار به صورت طولانی‌مدت اتفاق نمی‌افتد و هرچند در برخی موارد شاید نیاز باشد بیمار مدت طولانی برای بهبودی بستری باشد.

برخی بیماران به درمان طولانی‌مدت نیاز دارند و همچنین مشخص‌شده روان‌درمانی تأثیر مثبتی در بهبود و کنترل این افراد دارد. جلسات روان‌درمانی بلندمدت به همین منظور برای این افراد تدوین می‌شود. درصد کمی نیز می‌توانند به‌تنهایی و با کمک درمان‌های فردی تعداد جلسات را کاهش دهند.

سخن آخر

فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ارتباط خود با واقعیت را از دست می‌دهد، دچار هذیان و توهم می‌شود گرچه علت اصلی این بیماری مشخص نشده ولی محققین دلایل متعددی را در بروز این اختلال مؤثر می‌دانند از ژنتیک گرفته تا عوامل زیست‌محیطی و حتی سوءمصرف مواد اعتیادآور. درمان اصلی برای این اختلال مصرف داروهای ضد روان پرشی و دوره‌های طولانی‌مدت روان‌درمانی است.