به گزارش تابناک به نقل از ایلنا؛ در هفته گذشته تعدادی از کارکنان رده میانی رسانه‌ها پیامکی از سوی سازمان تامین اجتماعی دریافت کردند که بر مبنای آن، گروه شغلی آنان از خبرنگاری باید به زیرگروه‌های مشاغل رسانه‌ای شامل دیگر عناوین (عکاس، دبیر، کارشناس و سردبیر) تغییر یافته بود. بر این مبنا این سوال مطرح می‌شود که آیا بیمه این افراد نیز مشمول قانون بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور است یا قرار است تغییری در آن رخ دهد؟
این درحالی است که با این تغییر این امکان وجود دارد که شغل این زیرگروه‌های اشتغال در حوزه رسانه مشمول قانون مشاغل سخت و زیان‌آور نشود و این در شرایطی رخ می‌دهد که کیفیت و مخاطرات جایگاه‌های شغلی مثل دبیری و به ویژه عکاسی، تفاوت خاصی با سایر خبرنگاران عادی (از جنبه خطرات محیطی و میزان استرس کار) ندارد.
چرا و چگونه کار رده خبرنگاری سخت و زیان‌آور می‌شود؟
از دهه‌های گذشته این موضوع مطرح بوده است که شغل خبرنگاران (شما بخوانید خبرنگاران، عکاسان، دبیران و سردبیران) سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود. این قانون البته در همه سنوات به یک شکل اجرا نشده است. وجود فاصله بین سوابق بیمه‌ای خبرنگاران و در عین حال وجود امکان سریع تعویض شغل به دلیل بی‌ثباتی کار رسانه‌ها و امکان تعلیق، توقیف و ورشکستگی زودتر از حدانتظار، همه و همه باعث فاصله بین سوابق شغلی خبرنگاری بوده است.
یکی دیگر از مشکلات خبرنگاران و شاغلین عرصه رسانه، بحث موعد بازنشسته شدن آن‌ها از طریق اجرای قانون سخت و زیان‌آور عدم پرداخت سهم ۴ درصد توسط کارفرمایان است. بخشی از کارفرمایان یا شعبات سازمان تامین اجتماعی با اهمال در چنین پرداختی، در سنوات گذشته خبرنگاران را دچار مشکل کرده بودند.
همین مشکلات باعث شده بود که صولت مرتضوی (وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی) مردادماه سال گذشته در گفتگویی با خبرنگاران پیرامون موضوع بیمه سخت و زیان‌آور این گروه از شاغلین بگوید: «معتقد هستم که خبرنگاری جز مشاغل سخت است و این موضوع را پیگیری می‌کنم».
اما هنوز هم برخی کارشناسان کمیته سخت و زیان‌آور در شمولیت این شغل تردید داشته و تنها مشاغلی که ازنظر فیزیکی و شیمیایی آسیب جسمی وارد می‌کنند را مصداق می‌دانند. این درحالی است که در آزمایشات مختلف، استرس کار خبرنگاری در همه مراحل و موقعیت‌ها و سطوح آن به اثبات رسیده و سازمان جهانی کار و بسیاری از کشورها، این شغل را در زمره «Hard jobs» و مشاغل سخت با امتیازات مشخص قرار دادند.
آثار روانی و روحی کار خبرنگاری و طبیعتا دبیری و سردبیری در کنار خطرات میدانی و دیگر مخاطرات محیطی، سیاسی و خانوادگی و اجتماعی آن، در مجموع خبرنگاری را جزء ۴۰ شغل سخت و ۱۰ شغل اول زیان‌آور جهان دسته‌بندی کرده است. در این میان عکاسی خبری نیز گاه بیشتر و گاه در همان سطح خبرنگاری مشمول سختی کار محسوب شده است.
بطورکلی مشاغل سخت و زیان‌آور به دو گروه «الف» و «ب» تقسیم‌بندی می‌شود، گروه «الف»، مشاغلی است که صفت سخت و زیان‌آوری با ماهیت شغل وابستگی دارد، اما می‌توان با به‌کارگیری تمهیداتی سخت و زیان‌آوری آن‌ها را حذف کرد.
گروه «ب» شامل مشاغلی است که ماهیتا سخت و زیان‌آور بوده و با به‌کارگیری تمهیدات توسط کارفرما، صفت سخت و زیان‌آوری آن‌ها هرچند کاهش می‌یابد، اما کماکان حفظ می‌شود.
گروه «ب» شامل ۱۴گروه شغلی است که خبرنگاری نیز جزو این گروه به شمار می‌رود. اما سایر مشاغل مرتبط با فعالیت‌های رسانه‌ای در گروه الف جای دارد که آن‌ها نیز می‌توانند به ادارات کار، درخواست بازنشستگی سخت و زیان‌آور دهند تا در کمیته‌های استانی سخت و زیان‌آور، بررسی و به درخواست آن‌ها رسیدگی شود.
در شهریور ماه ۱۴۰۱ مجتبی طهماسبی، سرپرست اداره‌کل مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی با تشریح علل‌عدم اجرای «قانون بازنشستگی ۲۰ساله خبرنگاران»، گره کار بازنشستگی پیش از موعد خبرنگاران (شما دبیران و سردبیران و عکاسان را هم در همین رده بخوانید) را عدم پرداخت ۴درصد توسط کارفرمایان مربوطه دانست!
وی درباره موانع اجرای بازنشستگی ۲۰ساله خبرنگاران بر اساس قانون مشاغل سخت و زیان‌آور اظهار کرد: بر اساس بند ۳ ماده ۱۱ آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور، شغل خبرنگاری شامل مشاغل سخت است و خبرنگاران مشمول این قانون هستند و باید زودتر از موعد بازنشست شوند.
وی ادامه داده است: خبرنگاران شامل بند «ب» این قانون هستند یعنی باید شرایط سخت و زیان‌آور بودن شغل آن‌ها در کمیته‌های وزارت کار بررسی شود.
طهماسبی تصریح کرده است: اگر وزارت کار شرایط خبرنگاران را تأیید کند، آن‌ها برای بازنشستگی پیش از موعد به سازمان تأمین اجتماعی معرفی می‌شوند. زمانی که تأیید انجام شده و پرونده خبرنگاران به سازمان می‌آید، بر اساس قانون باید ۲۰ سال متناوب خبرنگاران در این حرفه مشغول بوده باشند به طور مثال ممکن است شخصی تنها ۴ سال از سال‌های خدمت خود را در حرفه خبرنگاری مشغول بوده باشد که در آن صورت اگر آن ۴ سال توسط وزارت کار تأیید شود، ما به ازای هر یک سال خدمت به عنوان خبرنگار ۶ ماه به سال‌های فعالیت آن‌ها اضافه می‌کنیم و می‌توانند از سنواتی که به آن‌ها ارفاق شده استفاده کنند البته کارفرما نیز باید ۴ درصد از حق بیمه آن‌ها را پرداخت کند. خیز حوزه تامین اجتماعی و روابط کار برای خروج خبرنگاری از ذیل مشاغل سخت؟
باوجود مواردی از این دست، به نظر می‌رسد اقدام اخیر سازمان تامین اجتماعی در ارسال تغییر عناوین شغلی برخی خبرنگاران در سطوح سردبیری، دبیری و عکاسی، از عنوان خبرنگاری، خیزی برای برافکندن گام به گام ماهیت سخت و زیان آوری این شغل به طور کلی باشد؛ زیرا برخی فعالان کارگری و کارفرمایی و اعضای فعلی کمیته سخت و زیان آور، باوری به سختی این کار ندارند.
این درحالی است که خبرنگاری و مشاغل رسانه‌ای ماهیت سخت و زیان‌آور ذاتی دارند. یعنی ماهیتاً کارهای آنان مشمول این قانون بوده و نمی‌توان با تغییر شرایط کارگاه، آنان را از سخت و زیان آوری خارج کرد؛ چنانکه برای برخی مشاغل مانند معدن نیز به دلیل ماهیت کار، نمی‌توان سختی و زیان آوری کار را از بین برد.
مخالفان در کمیته سخت و زیان‌آور چه می‌گویند؟
در این میان البته موضوع بیمه سخت و زیان‌آور و بازنشستگی زودتر از موعد خبرنگاران و اصحاب رسانه در کمیته سخت و زیان‌آور مخالفینی نیز دارد. علیرضا فتحی (عضو شورای اسلامی کار ایران خودرودیزل و عضو کمیته سخت و زیان آور) در این زمینه می‌گوید: در قانون سخت و زیان‌آور بیشتر تاکید بر موضوع مخاطرات فیزیکی و بیولوژیک و شیمیایی تهدید کننده است که چون به نیروی کار آسیب مشخص جسمی می‌زنند، باید برای کنترل آن امتیازاتی برای کارگر قائل شویم.
وی افزود: سختی و زیان آوری کار آیین نامه‌ای دارد که براساس آن، مشاغلی مثل معدن‌کاری، ریختگری، فولاد، کار با مواد شیمیایی خطرناک و. . گروه «الف» سختی و زیان آوری را تشکیل می‌دهند. مشاغلی مثل جوشکاری، نقاشی، اتاق رنگ و امثالهم نیز در گروه «ب» جای دارند و می‌بینیم در این آیین‌نامه‌ها که عمدتاً مشاغل دارای خطرات مکانیکی، بیولوژیک، شیمیایی و فیزیکی که مستمر بوده و استانداردسازی نمی‌شوند، مشمول بازنشستگی زودتر از موعد می‌شوند.
فتحی ادامه داد: از نظر ما عناوینی مثل دبیری، سردبیری و عکاسی جزء مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب نمی‌شوند زیرا مشکلات آن‌ها به مخاطرات فیزیکی و شیمیایی روی جسم منتهی نمی‌شود. خود شغل خبرنگاری نیز به همراه آتش نشانی به دلیل حوادثی مانند پلاسکو یا مقطع شهادت چند خبرنگار در گذشته، بعدها به مرور مشمول مشاغل سخت و زیان‌آور شدند و در اصل نباید مشمول شوند.
این فعال کارگری تاکید کرد: رسانه‌هایی مثل هفته نامه و ماه‌نامه و سایر رسانه‌های خبری که ۹۵ درصد فعالیت نیروهای آن‌ها در ذیل مکان‌های دارای سقف و به صورت نشسته است، قاعدتاً نباید مشمول بیمه سخت و زیان‌آور باشند. ما تنها خبرنگارانی که در معرض خطر هستند یا نیروهای صداوسیما که در نقاط حساس خدمت می‌کنند را باید مشمول بدانیم.
عضو کمیته سخت و زیان‌آور تاکید کرد: بازرسان کار ما به جز عوامل فیزیکی، میزان آلایندگی و میزان صدا را نیز می‌سنجند، اما موارد ادعایی دیگری که درباره استرس کاری می‌شود، قابل سنجش توسط بازرسان نیست. در کمیته نیز اعضای متخصص کارفرمایی، کارگری، تامین اجتماعی و وزارت بهداشت و دیگران حضور دارند و بررسی بطور دقیق درمورد موارد ادعایی انجام می‌شود.
وی در پایان با اشاره به اینکه «عکاسان، خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای و سایر شاغلین این عرصه که معتقد به سختی و زیان آوری کار خود هستند، باید موارد مورد ادعایی خود را به صورت درخواست بیاورند» گفت: ادعاهای مطرح شده با ادله کافی باید بطور مصداقی در سامانه مربوطه سخت و زیان آوری کار استان ثبت شود و یک شرح حال کتبی از وضعیت ارائه شود. موارد و حوادث و خطرات شغلی آن‌ها باید احصا شود اما آنچه که ما شنیدیم این است که اغلب نیروهای خبری و رسانه‌ای ما در واحدهای خود پشت میز هستند و ریسک‌های شغلی آن‌ها اصلا مستمر نیست.
موارد ادعایی سختی و زیان آوری کار خبر رسیدگی شود!
در این رابطه همچنین ابوالفضل اشرف منصوری (عضو سابق هیات مدیره کانون انجمن‌های صنفی کارگران و عضو سابق کمیته سخت و زیان آور) در اظهارنظری پیرامون تغییر عناوین شغلی برخی رده‌های کار رسانه‌ای از خبرنگاری بیان کرد: سخت و زیان آوری یک کار بیشتر به شرح وظایف و کارهایی که به طور تخصصی انجام می‌شود، باز می‌گردد.
وی افزود: مواردی مانند عکاس، فیلمبردار و سردبیر و... در رسانه‌ها نیز استرس‌های شغلی مشابه خبرنگاری عادی را دارد. نظارت بر مطالب، عکس‌ها و تصاویر، استرس از بابت نشر تصاویر و مطالب و متونی که باعث بی‌اعتباری رسانه یا توقیف آن می‌شود، تنش دائمی خبری و فقدان مشخص بودن زمان فراغت از کار به دلیل «دائماً به گوش بودن»، همه در این مشاغل وجود دارد و ربطی به سطح جایگاه ندارد.
اشرف منصوری تاکید کرد: استرس‌ها و اضطراب‌ها و فشار روانی که به نیروهای رسانه‌ای و خبرنگاران و عکاس‌ها می‌آید، در کنار خطرات شغلی دیگر، من حیث المجموع اثراتی بر روح و روان و ذهن فرد می‌آورد و گاه فرد را نیازمند درمان نیز می‌کند. این‌ها همه از عوامل سختی کار هستند. حتی درباره پرسنل صداوسیما نیز در دوره ما تلاش شد سخت و زیان آوری کار مشمول آنان نیز بشود.
عضو سابق کمیته سخت و زیان‌آور اظهار کرد: اگر موضوعی درباره عناوین شغلی خاص در رسانه‌ها که آنان نیز باید مشمول سختی و زیان آوری باشند، مطرح شود، باید دید که ابتدا ازنظر کمیته سخت و زیان‌آور آن زیرگروه‌های شغلی نیز سخت و زیان‌آور شناسایی شدند و اگر نشدند، باید یک درخواست جمعی کتبی به کمیته سخت و زیان‌آور نوشته شود و تقاضای شمول عنوان شغلی مربوطه توسط ذی نفعان ارائه شود.
وی تصریح کرد: باید درخواست گروهی از سوی افرادی که ذیل گروه هدف مربوطه هستند و عنوان شغلی‌شان تغییر یافته طبق فرمی که برای این درخواست موجود است، بشود و به کارگروه‌های مربوطه کمیته سخت و زیان‌آور تسلیم شود و ادله و دلایل داخلی و نمونه‌های جهانی سخت و زیان آوری این شغل در آن قید شود. پس از ارائه این درخواست با امضاهای شاغلین مربوطه در قالب پرکردن فرم درخواست سختی و زیان آوری، به ضمیمه یک نامه توجیهی درباره خواسته‌شان که به مجلس و دولت نیز رونوشت شود، لازم است تا بتوان این موضوع را ترتیب اثر داد.
اشرف منصوری با اشاره به ضرورت تاکید بر دستاوردهای دیگر کشورها برای خبرنگاران در این حوزه خاص بیمه‌ای، بیان کرد: لازم است در این زمینه پیگیری کافی به عمل آید تا وضعیت کار سخت و زیان‌آور همه رده‌های شغلی فعال در رسانه‌ها مشخص شود و این موضوع تا سطح دیوان عدالت اداری نیز قابل بررسی و پاسخگویی است.
