مقايسه‌ وضعیت نظام وظيفه در 200 كشور جهان

اخیرا با حذف خدمت سربازی در کشور آلمان و نیز در صربستان و سوئد، وضعیت نظام وظیفه در کشورهای مختلف جهان در کانون توجهات قرار گرفته است. آنچه در ادامه می آید مقایسه وضعیت نظام وظیفه در 200 کشور جهان است. لازم به ذکر است که در مقایسه با آمار ارائه شده از وضعیت سربازی در جهان در سال 1387 در همین سایت تعداد کشورهایی که خدمت سربازی را لغو نموده اند از 106 کشور به 123 کشور رسیده است.

کشورهای جهان بر اساس وضعیت نظام وظیفه به 6 دسته تقسیم می شوند که ایران در ششمین و آخرین گروه قرار دارد:

الف- كشورهايي كه سربازي اجباري ندارند. (123 کشور، 61%)
ب- کشورهایی که سربازی اجباری یک سال و یا کمتر دارند. (24 كشور، 11%)
ج- کشورهایی که صرفا در امور مدنی یا به صورت  نظامی غیر مسلح سربازي دارند.(7 كشور، 4%)
د- کشورهای که سربازی انتخابی دارند.(14 كشور، 7%)   
ه- اسامی کشورهایی که از ترکیب نیروهای داوطلب و اجباری استفاده می کنند. (15 کشور،8%)
و- کشورهایی که سربازی اجباری 18ماه و یا بیشتر، غیر انتخابی و همراه با به کار گیری در امور عملیاتی نظامی دارند. (17 كشور،9%)

الف- كشورهايي كه سربازي اجباري ندارند.(123 کشور، 61%)

.آرژانتین (در 1999 حذف شد) 2. آفریقای جنوبی (از 1994 حذف شد.) 3. آنتیگوآ و باربودا 4. آندورا 5. اتیوپی(سربازی اجباری صرفا در شرایط اضطراری مجاز است.) 6. اردن (درسال 1999 حذف شد اما در سال 2007 یک دوره آموزشی کوتاه که اکثرا مشتمل بر مهارتهای شغلی است درنظر گرفته شد.) 7. اروگوئه (در زمان صلح اختیاری است و در زمان جنگ دولت در صورت نیاز می‌تواند اجباری سازد.) 8. افغانستان (در 2005 حذف شد) 9. استرالیا (در 1972 لغو شد.) 10. اسلواکی (از 2006 حذف شد) 11. اسلوونی (از 2003 حذف شد) 12. امارات متحده عربی 13. انگلستان (از 1963 حذف شد.) 14. ایالات متحده آمریکا (از 1986 تاکنون کسی به اجبار به سربازی نرفته است و کسی هم به خاطر عدم معرفی خود مجازات نشده است.) 15. ایسلند 16. باربادوس 17. باهاما 18. بحرین 19. برمه(میانمار) 20. برونئی دارالسلام 21. بلژیک (به حالت تعلیق در آمده است.) 22. بلغارستان (نیروی دریایی و هوایی كاملا حرفه‌ای شده اند و نیروی زمینی نیز در سال 2008 حرفه‌ای شده و سربازی اجباری لغو گردید.) 23. بلیز (در صورت به حد نصاب نرسیدن داوطلبین اجباری می شود اما تا کنون اجباری نشده است و حتی تعداد داوطلبان سه برابر نیاز است.) 24. بنگلادش(سربازی اجباری صرفا در شرایط اضطراری مجاز است ولی تاکنون اجرا نشده است.) 25. بوتان 26. بوتساوانا 27. بوسنی و هرزگوین (از اول ژانویه 2006 حذف شد.) 28. بولیوی (در صورت به حد نصاب نرسیدن داوطلبین اجباری می شود.) 29. پاکستان 30. پالائو 31. پاناما 32. پرتقال (از 2004 حذف شد) 33. پرو 34. تانزانیا 35. ترینیاد و توباگو 36. تونگو 37. تووالو 38. تیمور شرقی 39. جامائیکا (سربازی اجباری تنها با اجازه والدین ممکن است.) 40. جزایر سلیمان 41. جزایر مارشال 42. جمهوری کنگو(کنگو برازاویل) 43. جمهوری دموکراتیک کنگو(زئیر) 44. جیبوتی 45. چک (لغو آن از 2004 آغاز و در 2007 کاملا لغوشد.) 46. دومینیكا (عضو كشورهای مشترك المنافع) 47. سنت مارتن 48. روآندا 49. رومانی (از 2006 حذف شد و سربازان قراردادی 5 ساله جایگزین سربازان اجباری شدند.) 50. زامبیا 51. ژاپن 52. ساموآ 53. سن مورینو 54. سوآزیلند(پادشاهی) 55. سیشیل 56. سیرالئون 57. سریلانکا 58. سورینام 59. سنت کیتس و نویس 60. شیلی (دولت این حق را برای خود محفوظ داشته که در موقع ضرورت سرباز اجباری به کار بگیرد.) 61. عراق 62. عربستان سعودی 63. عمان 64. غنا 65. فدراتیو میکرونزی 66. فرانسه (از 1996 حذف شد.) 67. فیجی 68. قطر 69. کاستاریکا (از 1948 حذف شده است.) 70. کامرون 71. کانادا (تاکنون در زمان صلح سربازی اجباری نداشته است.) 72. کریباتی(کریباس) 73. کنیا 74. گامبیا 75. گرنادا 76. گویان 77. لسوتو(پادشاهی) 78. لبنان 79. لتونی (از 2007 حذف شد.) 80. لوکزامبورگ (از 1967 حذف شده است) 81. لیبریا(جمهوری) 82. لیختنشتاین 83. مالاوی 84. مالت 85. مالدیو 86. ماداگاسکار 87. مجارستان(در 2004 حذف شد) 88. مراکش (از 2006 حذف شد.) 89. مقدونیه (از 2006 حذف شد) 90. موریس 91. موناکو 92. مونتنگرو (از 2006 حذف شد) 93. نائورو 94. نامیبیا(جمهوری) 95. نپال 96. نیجریه 97. نیکاراگوئه 98. نیوزیلند (از 1972 حذف شد.) 99. واتیکان 100. هائیتی 101. هلند (به طور رسمی سربازی اجباری را لغو نکرده ولی از سال 1996 به بعد از سرباز استفاده نکرده و ارتش کاملا حرفه ای دارد.) 102. هلند آنتلیس 103. هند (هیچ گاه سربازی اجباری نداشته حتی در زمان استعمار انگلیس) 104. هندوراس 105. هنگ کنگ 106. یمن (از 2001 حذف شد) 107. وانوآتو 108. کوراکائو 109-ایتالیا (در 2005 حذف شد) 110. آلبانی (حذف سربازی و حرفه ای شدن ارتش آغاز شده و تا سال 2010 کاملا حرفه ای می گردد.) 111. پاپوآ گینه نو(سربازی داوطلبانه نیز به رضایت والدین نیاز دارد.)  112. اوگاندا 113. ایرلند(دوره سربازی اجباری حذف شده ولی دوره ذخیره هنوز ملغی نشده است.) 114. بروندی 115. کویت(بر اساس قانون امکان سربازگیری اجباری وجود دارد ولی از سال 2001 به حالت تعلیق درامده است)116. کومور (مجمع الجزایر قمر) 117. سوئد (در جولای 2010 لغو گردید. دولت در موارد اضطراری می توان مجددا سربازگیری اجباری نماید.) 118. بورکینافاسو 119. لهستان (از ژانویه 2011 لغو خواهد شد.) 120. لیتوانی (از سپتامبر 2008 لغو شد.) 121. کرواسی (از 2008 حذف شد.) 122- صربستان (از ژانویه 2011 حذف خواهد شد.) 123. آلمان(از سال 2011 حذف خواهد شد.)

ب ـ کشورهایی که سربازی اجباری یک سال و یا کمتر دارند. (24 كشور، 11%)

1. فنلاند (خدمت در امور نظامی مسلحانه 6ماه، نظامی غیر مسلحانه 11 ماه و غیر نظامی 12 ماه) 2. اتریش (از ابتدای 2007 از 8ماه به 6ماه كاهش یافت) 3. آذربایجان (برای فارغ التحصیلان دانشگاهی 12 ماه و سایرین 18ماه) 4. برزیل (بسته به محل خدمت 12-9ماه) 5. بولیوی (12ماه) 6. دانمارک (بسته به محل خدمت 12-4 ماه وصرفا در امور مدنی یا به صورت  نظامی غیر مسلح) 7. اکوادور (سربازی انتخابی است.) 8. السالوادور (11-8 ماه، سربازی انتخابی است.) 9. استونی (بسته به محل خدمت 11-8 ماه وصرفا در امور مدنی و یا به صورت  نظامی غیر مسلح در سال 2011 نیز سربازی اجباری لغو می‌شود) 10. اوکراین (بسته به نوع خدمت 18-12ماه، در 2 یا 3 سال آینده ارتش كاملا حرفه‌ای شده و سربازی اجباری ملغی می‌گردد.) 11. تونس (12ماه) 12. ازبکستان (12ماه) 13. قرقیزستان(12ماه، به دنبال شکست سربازان وظیفه از یک گروه کوچک شورشی مرزی، تصمیم به حرفه ای کردن ارتش گرفته است. از ابتدای سال 2009 خرید خدمت قانونی شد که بر اساس آن هزینه پرداخت شدۀ کسانی که خدمت را می خرند به افراد به خدمت رفته پرداخت می شود.) 14. یونان (12 ماه و در آینده به 6ماه كاهش می‌یابد.)15. گوآتمالا (بسته به نوع و محل خدمت 24-12 ماه)  16. مکزیک (12ماه، سربازی انتخابی، نیروهای هوایی و دریایی كاملا حرفه‌ای شده‌اند.) 17. مولداوی (12ماه) 18. مغولستان (12ماه) 19. نروژ (12ماه وصرفا در امور مدنی و یا به صورت  نظامی غیر مسلح) 20. پارائوگه (بسته به محل خدمت 24-12ماه، استفاده از ترکیب سربازان داوطلب و اجباری.) 21. روسیه (ترکیب اجباری و داوطلبانه به کار گرفته شده است. از ابتدای سال 2008، 12ماه شد و برای متاهلان دارای فرزند، معلمان و پزشكان روستایی نیز حذف شد.) 22. سوییس (260 روز) 23.  تایوان (12ماه،امكان انتخاب برای مشمولان وجود دارد، هر سال 10% از تعداد سربازان اجباری حذف می شود تا به مرور سربازی اجباری ملغی شود.) 24. تركیه (12 ماه برای امور نظامی و 15 ماه برای امور مدنی)

ج- کشورهایی که صرفا در امور مدنی یا به صورت  نظامی غیر مسلح سربازي دارند.(7 كشور، 4%)

1.آنگولا (24ماه) 2-الجزایر (18ماه: 6ماه آموزش و 12 ماه فعالیت مدنی، ضمنا به زودی شرط انجام خدمت سربازی از شرایط استخدام كارمندی در الجزایر حذف میشود.) 3-روسیه سفید (بلاروس، 18ماه و برای فارغ التحصیلان دانشگاهی 12ماه) 4-قبرس 5-سنت لوسیا 6- سنت وینسنت و گراندین 7-اسپانیا

پنج کشور دیگر نیز از سربازان به صورت نظامی غیر مسلح استفاده می کنند که در بخش قبلی ذکر شد.

این کشورها معتقدند ورود به عملیتهای نظامی و مسلحانه مستلزم طی کردن آموزشهای ویژه است که در مدت کوتاه سربازی یاددادن این مهارتها مقرون به صرفه نیست و عدم آموزش آنها نیز موجب افزایش تلفات می گردد. لذا سربازان را در پستهایی که احتمال درگیری مسلحانه یا نظامی زیاد است؛ وارد نمی کنند.

د- کشورهای که سربازی انتخابی دارند.(14 كشور، 7%)

1.اندونزی(استفاده از ترکیب سربازان داوطلب و اجباری.) 2.بنین(از ترکیب سربازان داوطلبانه و اجباری استفاده می شود.) 3. تایلند(به صورت رندم به تعداد مورد نیاز سرباز استخدام می شود.) 4. توگو(استفاده از ترکیب سربازان داوطلب و اجباری.) 5. جمهوری آفریقای مرکزی(استفاده از ترکیب سربازان داوطلب و اجباری.) 6. چاد 7. چین(تمام افسران، سربازان داوطلب هستند.) 8. مالزی(مشمولین بر اساس قرعه انتخاب می شوند.) 9. سنگال(استفاده از ترکیب سربازان داوطلب و اجباری.)  10. نیجر 11. كيپ ورد 12. گینه بیسائو (نیروی هوایی حرفه ای و داوطلبانه شده است.) 13. گینه استوایی (اکوئیتوریال) 14. موزامبیک
سربازان در این کشورها از این حق برخوردارند که برخی از موارد مربوط به سربازی مانند مکان و محل خدمت یا نوع خدمت (هوایی، دریایی و زمینی) را خودشان انتخاب کنند.

ه- اسامی کشورهایی که از ترکیب نیروهای داوطلب و اجباری استفاده می کنند. (15 کشور،8% )

1.برمودا(بخش عمده ای از نیروهای ارتش، حرفه ای بوده و تنها بخش اندکی به صورت اجباری تامین می گردد.) 2. رژیم اشغالگر قدس (اسراییل، سربازی برای یهودیان و دروزی ها اجباری و برای مسیحیان و مسلمانان داوطلبانه است.) 3. ساحل عاج 4. سنگاپور  5. سودان 6. فیلیپین 7. کره جنوبی 8. کلمبیا 9. گرجستان 10. گابون 11. مالی 12.  موریتانی(نیروی هوایی و دریایی کاملا حرفه ای شده اند و از سرباز اجباری تنها در نیروی زمینی استفاده می شود.) 13. گینه 14. ونزوئلا 15. دومينيكن (جمهوري)

از آنجایی که تحقق ارتش حرفه ای به صورت ناگهانی ممکن نیست؛ از روشهای مختلفی استفاده می شود. یکی از روشها این است که سربازی داوطلبانه را همزمان با اجباری آغاز می کنند و با افزایش سربازان داوطلب به مرور سربازی اجباری حذف می گردد. در ایران استفاده از سرباز پیمانی و داوطلب نیز وجود دارد ولی به قدری میزان سربازان داوطلب نسبت به اجباری کم است که نمی توان ایران را در زمره این کشورها قرار داد.

و- کشورهایی که سربازی اجباری بیش از یک سال، غیر انتخابی و همراه با به کار گیری در امور عملیاتی نظامی دارند. (17 كشور،9%)

1.ارمنستان 2. اریتره (16ماه) 3. ویتنام(18ماه)  4. تاجیکستان 5. ترکمنستان 6. زیمباوه 7. سائوتام و پرینسیپ 8. سوریه(21 ماه) 9. سومالی(از سال 2005 از سوی سازمان ملل به عنوان نقض کننده حقوق کودکان و به کارگیرنده آنان در سربازی معرفی شده است.) 10. کامبوج (18ماه) 11. قزاقستان 12. کره شمالی 13. کوبا 14. لائوس (18ماه) 15. لیبی(18ماه) 16. مصر 17. ایران(18 ماه)

متاسفانه نام كشور ايران در ششمین گروه و آخرین گروه قرار گرفته است كه نشان مي‌دهد علي رغم برخي بهبودها که صورت پذیرفته، هنوز تا وضعیت مطلوب فاصله وجود دارد.

برای آشنایی با تفاوتهای سربازی اجباری و سربازی داوطلبانه (ارتش حرفه ای) به اینجا (http://www.tabnak.ir/pages/?cid=36853) مراجعه نمایید.

منابع و مآخذ:

در برخی موارد که اطلاعات متناقض بوده سعی شده به اطلاعات منابع به روزتر اتکا شود.