وضعیت خطرناک اشعه فرابنفش در ایران

در حالی که با تخریب لایه ازن به عنوان چتر محافظ زمین هرروز نگرانی ها در زمینه روند رو به رشد ورود اشعه ماوراء بنفش به زمین جدی تر می‌شود که به نظر می‌رسد بی توجهی به اطلاع رسانی و آموزش در این زمینه ایرانی‌ها را در زمینه سرطان پوست آسیب پذیرتر کرده است.

به گزارش خبرنگار مهر، در طول تاریخ آب و هوای زمین به طور متناوب در تغییر تدریجی و گاه ناگهانی بوده است به طوری که در دو میلیون سال گذشته در حدود 20 دوره یخبندان و همچنین خشکسالی‌های فراوانی در زمین رخ داده است. در آن زمان ما انسانها در بروز این تغییرات آب و هوایی هیچ نقشی نداشتیم اما امروزه در وقوع تغییرات اقلیمی و آب و هوایی برای خود جایگاه تاثیر گذاری را دست و پا کرده ایم!

متاسفانه در سال‌های اخیر بر اثر فعالیتهای گسترده صنعتی ما انسانها دمای سطح زمین با افزایشی تدریجی اما تاثیرگذار مواجه شده و این موضوع بر تمامی فاکتورهای زیستی کره زمین تاثیر بسزایی داشته است.

افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای و آینده مبهم زمین

اثر گلخانه‌ای یک پدیده طبیعی است که باعث افزایش درجه حرارت سطح زمین تا میزان 33 درجه سانتیگراد می‌شود اما امروزه افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در اثر فعالیتهای بشر باعث اختلال در چرخه طبیعی گازهای موجود در جو شده تا بدین ترتیب مشکلات عمده‌ای برای زیستن موجودات زمین به وجود بیاید.

در جهان امروز 88 درصد از نیازهای انرژی جهان از طریق سوختهای فسیلی بدست می‌آید که همین امر سبب به وجود آمدن مشکلات بسیار فراوان و البته پیچیده‌ای برای زیستمندان زمین شده است.
در این بین تداوم فعالیت‌های صنعتی کشورهای توسعه یافته و همچنین پیشروی کشورهای در حال توسعه در زمینه تولید گازهای گلخانه‌ای موضوعی قابل تامل و اندیشه است.

همانطور که می‌دانید سرزمین ایران با داشتن اقلیمی خشک و نیمه خشک، منابع آبی اندک و جمعیت رو به گسترش در بین 10 کشور آلاینده زمین قرار گرفته و این در حالی است که به گفته مسئولین محیط زیست کشور، سهم ایران از تولید گازهای گلخانه‌ای با داشتن تنها یک درصد از جمعیت زمین بیش از 7 درصد بوده که باید در سالهای آتی برنامه‌ای جامع و دقیق برای کاهش گازهای آلاینده صنایع موجود در کشور اندیشه‌ای شود.

نه تنها کشور ما بلکه تمامی کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه باید به سمت سوخت‌های جایگزین برای چرخاندن چرخ صنایع باشند. به عنوان مثال از آن جایی که تاثیر مخرب کلروفلوروکربن بر گرم شدن و تخریب لایه ازن کاملا مشخص شده باید صنایعی که از این گاز استفاده می‌کنند ملزم به جایگزین کردن موادی سالمتر شوند هر چند این روش هزینه‌های بسیاری دارد اما به حفظ سلامتی زیستمندان زمین از جمله خود ما انسانها می‌ارزد.

چتر زمین روز به روز نازکتر می‌شود

ازن نام گازی است که در لایه‌های فوقانی جو - تروپوسفر و استراتوسفر - نقش بسیار مهمی را ایفا کرده و در حفظ حیات و اثر بر شرایط جوی بسیار حائز اهمیت است. در حدود 90 درصد ازن اتمسفری در استراتوسفر قرار گرفته و دارای یک خاصیت بسیار ویژه است.

این گاز با جذب پرتوهای طول موج کوتاه فرابنفش از موجودات زنده در برابر این پرتو محافظت می‌کند. علاوه بر این گاز مذکور از طریق فرآیندهای بسیار پیچیده‌ای شرایط آب و هوایی را نیز در تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ازن استراتوسفری در اثر واکنشهای جوی که کلرین، نیتروژن، برمین و اکسیدهای هیدروژن در آنها نقش کاتالیزور دارند در حال تخریب است. متاسفانه تنها دلیل تشکیل چنین واکنش‌هایی افزایش ورود مواد آلاینده به اتمسفر زمین است.

اشعه فرا بنفش محدوده‌ای از طیف نور خورشید است که پس از طی میلیونها کیلومتر از خورشید به سطح زمین می‌رسد. این قسمت از نور خورشید در محدوده بینایی ما انسان نبوده و نمی‌توانیم آن را ببینیم به همین علت به آن نور تاریک نیز می‌گویند.

تخریب «ازن» و آفتاب سوختگی زمین!

این پرتوها با صدمه زدن به نسوج باعث بروز آفتاب سوختگی و سرطان پوست در انسانها می‌گردند، در این میان نقش لایه ازن در کاهش شدت پرتوهای UV.B بسیار مهم و حائز اهمیت است.

این در حالی است که هر ساله با شروع فصل گرما ارتفاع خورشید در آسمان بیشتر شده و به همین علت پرتوهای عمودی تری به سطح زمین تابیده شده و انرژی جذب شده توسط زمین و اجسام افزایش می‌یابد.

با این اوصاف با توجه به اینکه چتر حفاظتی زمین (ازن) در سالهای اخیر نازک و نازکتر شده، زیستمندان زمین در مقابل اشعه‌های بحران ساز خورشید نیز بی دفاع شده‌اند بطوری که مطابق برخی آمار در ایران بیش از 16 درصد از سرطانهای رایج متعلق به سرطان پوست است.

اطلاعیه هشدار دهنده وزارت بهداشت و واکنش‌های منفعلانه مردم و مسئولان

به هر روی در طول هفته‌های اخیر وزارت بهداشت در اطلاعیه‌ای هشدار دهنده از وضعیت بسیار خطرناک اشعه مارای بنفش در آسمان ایران خبر داد که به نظر می‌رسد کمتر مورد توجه قرار گرفت چرا که نه تنها واکنشی در میان مسئولان در پی نداشت بلکه خود مردم نیز به این موضوع توجه چندانی به خرج ندادند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان لرستان در رابطه با اطلاعیه وزارت بهداشت در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: وضعیت اشعه ماوراء بنفش در روزهای پایانی خرداد و اوایل تیرماه سالجاری در شاخص «خطر بسیار زیاد» یعنی عدد 10 قرار داشت که تنها یک عدد با بیشترین حد ممکن یعنی شاخص "خطر بسیار شدید" فاصله داشت.

اردشیر شیخ آزادی در این رابطه توضیح داد: براساس رده بندی طیف شدت اشعه، شاخص اشعه uv در یک طیف شدت از 1 تا 11 درجه بندی می‌شود که 1 تا 2 بی خطر، 3 تا 5 کم خطر، 6 تا 7 خطر زیاد، 8 تا 10 خطر بسیار زیاد و شاخص11 نشانه خطر بسیار شدید این اشعه است.

وی یادآور شد: با توجه به اینکه در حال حاضر شاخص شدت این اشعه در تمامی استانهای کشور 10 بوده یعنی در وضعیت "خطر بسیار زیاد" می‌باشد از تمامی مردم استان لرستان تقاضا می‌کنیم که برای کاهش عوارض اشعه فرا بنفش، هنگام تردد در فضای آفتابی حتماً از عینک آفتابی استفاده کنند، کرم ضد آفتاب با spf بالای 30 بزنند و ضمن اجتناب از ماندن طولانی در محیط بیرون، از کلاه و لباس مناسب استفاده کنند زیرا تابش مستقیم اشعه uv به پوست و چشم عامل مهم بروز بیماریهای پوستی مانند سرطان پوست و بیماریهای مختلف چشم است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان لرستان افزود: همچنین به شهروندان توصیه می‌شود که در شرایط بحرانی و اعلام خطر، حتی الامکان بین ساعت 11 تا 16 از تردد در فضای باز و انجام فعالیت‌های ورزشی به ویژه شنا کردن در محیط‌های روباز، فعالیتهای عمرانی، کشاورزی و باغبانی خودداری کنند.

عوارض اشعه ماورا بنفش و ناآگاهی مردم

شیخ آزادی بیان داشت: میزان اشعه فرابنفش در ظهر روزهای فصل تابستان و با کاهش میزان ابرها، افزایش یافته و 20 تا 30 درصد این اشعه روزانه در طول یک ساعت در میانه روز در تابستان به ما می‌رسد به طوری که 75 درصد آن بین ساعات 9 صبح تا 15 عصر است و آسیب‌های رسیده از UV به شدت، وابسته به فصل است و در صورتی که توصیه‌های ایمنی رعایت نشود اثرات و خسارات جبران ناپذیری به سلامت انسان وارد کرده که آفتاب سوختگی، برنزه شدن، پیری زودرس پوست، التهاب قرنیه چشم شایع ترین اثرات حاد و سرطان پوست، آب مروارید و تضعیف دستگاه ایمنی بدن مهمترین اثرات مزمن پرتوهای فرابنفش است.

وی همچنین با ذکر توصیه‌های در این رابطه گفت: بهترین روش پیشگیری از اثرات سوء پرتو فرابنفش خورشید حفاظت فردی با پوشیدن لباس‌های آستین بلند، استفاده از کلاه لبه دار و استفاده از عینک‌های آفتابی از ساعت 9 تا 15 عصر می‌باشد.
با این اوصاف به نظر می‌رسد پیرامون اشعه ماورای بنفش اطلاع رسانی و آموزشی کمی صورت گرفته است که در این میان نقش سازمان حفاظت محیط زیست که دارای مسئولیت در حوزه محیط زیست انسانی می‌باشد نقش تعیین کننده‌ای است.

165 روز شاخص اشعه فرابنفش در کشور در وضعیت هشدار بود

این در حالیست که پیگیریهای خبرنگار مهر حکایت از آن دارد که آزمایشگاههای محیط زیست استانهای مختلف کشور به طور عمده فاقد دستگاه "uv" سنج هستند که این امر تعیین وضعیت روزهای خطرناک را با مشکل مواجه می‌کند.

به هر حال هر چند اشعه ماورا بنفش در نگاه اول شاید موضوعی عادی و منحصر به فصل گرم سال به نظر برسد ولی بد نیست که بدانیم که شاخص اشعه فرابنفش در کشورمان طی سال گذشته در 165 روز در وضعت هشدار بوده است که این امر سلامت ایرانیها را به شدت تهدید می‌کند.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی استان لرستان در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی در سراسر کشور وظیفه خود را پیرامون اطلاع رسانی و هشدار در سریع ترین زمان انجام می‌دهند ولی گسترش آموزشها در این رابطه نیازمند تعامل سایر دستگاهها به ویژه محیط زیست است.

محیط زیست برای گسترش آموزش‌ها به کمک وزارت بهداشت بیاید

هوشنگ بادپی با تاکید بر اینکه محیط زیست باید با توجه به ارتباط موضوع به محیط زیست انسانی به این مقوله ورود پیدا کند، عنوان کرد: سال گذشته اشعه ماورابنفش در کشورمان در 165 روز در وضعیت هشدار قرار داشته است که این آمار در لرستان هم همین میزان بوده است.

وی با یادآوری خطرات اشعه ماورابنفش برای سلامتی مردم، گفت: بهترین راه حل این است که دستگاههای مختلف به ویژه محیط زیست و علوم پزشکی در راستای آموزش و اطلاع رسانی گام بردارند.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی استان لرستان ادامه داد: با توجه به آمار نزدیک به نیمی از روزهای سال وضعیت اشعه فرابنفش در کشور در وضعیت هشدار است که به این موضوع نباید بی توجه بود.

ایران؛ از آسیب پذیرترین کشورهای در معرض خطر اشعه فرا بنفش

به هر حال ایران به دلیل شرایط خاص جغرافیایی یکی از آسیب پذیرترین کشورهای در معرض خطر اشعه فرا بنفش بوده و به همین دلیل باید مسئولین هر ساله قبل از شروع فصل گرما آموزش‌های لازم را از طریق رسانه‌های ارتباط جمعی به گوش مردم برسانند.

این در حالی است که موضوعی به این مهمی متولی خاصی نداشته و متاسفانه مردم در برابر چنین مشکلی نمی‌دانند که چه باید انجام دهند. در این بین باید سازمان‌هایی همچون محیط زیست برای بالا بردن سطح آگاهی‌های مردم اقدامات گسترده تری را در دستور کار خودشان قرار دهند.

عدم اطلاع رسانی و آموزش در این زمینه به گونه‌ای است که در روزهای اخیر که شاخص اشعه فرابنفش در بیشتر استانها از جمله لرستان به 10 رسید متاسفانه اکثر فعالیت‌های مردم استان در ساعات پر خطر صورت گرفت تا سلامت انسانها به راحتی درگیر ناآگاهی شود.

کوتاهی در اطلاع رسانی به قیمت به خطر افتادن سلامت مردم

به هر روی این مشکلی است که در اثر اطلاع رسانی کم و ناقص به وجود آمده و متاسفانه هر گونه کم و کاستی در این زمینه به قیمت به خطر افتادن سلامتی مردم کشور و استان منجر خواهد شد.

این در حالیست که برخی از کارشناسان معتقدند که شرایط جغرافیایی استان لرستان به علت ارتفاع خاصی که از سطح زمین داراست، مستقیما در برابر اشعه‌های خطرناک خورشید قرار گرفته و مردمی که در این استان زندگی می‌کنند با مشکلات جدی پوستی روبرو شده و احتمال افزایش سرطانهای پوستی در این استان قابل بررسی است.

از سوی دیگر کارشناسان بر این باروند که یکی دیگر از خطرهایی که اشعه ماورای بنفش می‌تواند برای ما انسانها در پی داشته باشد، تاثیر برای نسل‌های بعدی است. متاسفانه اشعه‌ای همچون UV می‌تواند به عمق پوست نفوذ کرده و در نهایت توسط DNA‌های بدن جذب شده و سبب جهش در قسمت‌های مختلف DNA شود.

یک کارشناس و فعال محیط زیست نیز در این رابطه اظهارات قابل تاملی دارد. محسن تیزهوش با اشاره به روند تابش اشعه ماورابنفش بر پهنه ایران اسلامی در هفته‌های اخیر نسبت به بی توجهی به این امر و خطرات ناشی از آن هشدار داد.

میزان تابش اشعه فرا بنفش در ایران به عدد 11 نزدیک شده است / ضرورت اطلاع رسانی

وی گفت: بر اساس آخرین نقشه‌های ارسالی از طرف وب سایت‌های برجسته هواشناسی جهان، در حال حاضر میزان تابش اشعه فرا بنفش در ایران به عدد 11 نزدیک شده است.

این فعال محیط زیست ادامه داد: با توجه به نقشه‌های منتشر شده توسط برخی سایت‌های هواشناسی در دنیا اکثر مناطق ایران به رنگ بنفش نمایش داده شده است که این بدان معناست که میزان اشعه UV در اکثر نقاط کشور به عدد 11 رسیده و تنها در شمال غربی کشور در شهرستان تبریز که با رنگ قرمز نمایش داده شده میزان UV بین اعداد 8 تا 10 بوده است.

تیزهوش افزود: بر اساس همین نقشه‌ها و آمار و اطلاعاتی که وب سایت‌های تعیین پارامترهای هواشناسی اعلام کرده‌اند، میزان اشعه uv در استان لرستان به عدد 10 رسیده و با توجه به شرایط اقلیمی و همچنین سطح ارتفاع این استان احتمال بالا رفتن اثر تابش این اشعه در روزهای آتی بسیار زیاد بوده و در این ارتباط باید هشدارهای لازم به مردم استان داده شود.

وی یادآور شد: متاسفانه بر اساس آمار موجود، اگر مردم استان لرستان به مدت 15 دقیقه در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار بگیرند، احتمال آسیب‌های پوستی بسیار بالا بوده و سبب از بین رفتن بافتهای سطح پوست خواهد شد، این در حالی است که تداوم حضور برخی از مردم به دلایلی همچون مشاغل خاص، می‌تواند در دراز مدت سبب بروز سرطان پوست شود.

به هر روی این گزارش تنها گزارشی هشدار دهنده است برای مردم و مسئولانی که به راحتی از کنار خطرات اشعه ماورا بنفش می‌گذرند و این موضوع می‌تواند سلامتی آحاد مردم ایران اسلامی را به خطر بیاندازد و حتی به نظر می‌رسد می‌توان تبعات بی توجهی به آموزش در این زمینه را در زمینه شیوع عوارض آن در کشور مورد بررسی قرار داد.

امید می‌رود سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت به عنوان متولیان این امر در نشستی مشترک به ارتقا آموزشها و اطلاع رسانی گسترده تر در زمینه عوارض اشعه ماورابنفش بپردازند تا این روزها که چتر زمین روز به روز در حال نازکتر شدن است حداقل برای پیشگیری از برخی آسیب‌های ناشی از این امر آگاهی‌های حداقلی در میان مردم وجود داشته باشد.