تصادفات يکي از بزرگترين مشکلات سلامتي عمومي در جهان است، به گونه ای كه سالانه جان 1. 2 ميليون نفر را در جهان مي گيرد و پنجاه ميليون نفر در جهان مصدوم مي‌شوند که اين آمار در کشور ايران براي سال 1389 نزدیک 22 هزار نفر کشته و 270000 نفر مجروح است. اين مشکل از اين هم شديدتر است، زيرا بیشتر مصدومین جواناني هستند که قبل از تصادف داراي سلامتي کامل بوده‌اند.
• یک چهارم مرگ و میرهای ناشی از جراحات به دلیل جراحات ترافیک جاده‌ای است؛ بالاترین میزان جراحات از بین کاربران جاده‌های خطرناک، در کشورهای در حال توسعه اعلام شده است. افراد پیاده، دوچرخه سواران، کودکان و رهگذران، رانندگی در حال مستی، سرعت، استفاده نکردن از کمربند ایمنی، دلایل اصلی مرگ و میر ناشی از ترافیک است و امروزه در بیشتر كشورهای جهان، قوانيني مربوط به بستن كمربند ايمني وجود دارد.
• دليل عمده كشته شدن و جراحت كودكان نیز در هنگام تصادف خودرو، نبستن كمربند ايمني است، به گونه ای که نزدیک 80 درصد جراحت‌هايي كه به کودکان هنگام تصادف وارد مي شود، از ناحيه سر بوده و همین باعث بروز ضايعات مغزي، فلج جسماني و مرگ آنها مي شود. كمتر از 80درصد كودكاني كه در تصادفات خودرو زنده مي مانند، از صندلي ايمني يا كمر بند ايمني استفاده می‌کنند؛ بنابراین، بزرگسالان بايد پیش از سفر نسبت به سلامت صندلي ايمني مطمئن و در صورت خرابي، آن را تعمير کنند.
هدف کلی از کاربرد کمربند ایمنی بسیار ساده است. کمربندهای ایمنی از حرکت سرنشینان خودرو و برخورد آنها به داشبورد و شیشه جلوی خودرو، در هنگام ترمزهای ناگهانی، جلوگیری می کنند. حرکت سرنشینان خودرو در هنگام ترمزهای ناگهانی به علت وجود قانون اینرسی است.
به عبارت دیگر، اینرسی عبارت است از تمایل اجسام به حرکت تا زمانی که یک جسم خارجی از حرکت آن جلوگیری کند.
اگر سرعت حرکت خودرو برابر 50 کیلومتر در ساعت باشد، نیروی اینرسی مایل به حرکت خودرو با سرعت 50 کیلومتر در ساعت و در یک جهت است و مقاومت هوا و وجود اصطکاک با سطح جاده، این سرعت را کاهش می‌دهد.
همه اشیای درون خودرو که شامل راننده و سرنشینان است، دارای اینرسی منحصر به فرد، جدای از اینرسی خودرو هستند. خودرو، به اشیای درون آن با سرعت حرکت خودرو، شتاب می‌دهد. به عبارت دیگر، سرعت خودرو و وسایل درون آن با هم برابر است. در هنگام برخورد خودرو به یک مانع و یا اعمال ترمز ناگهانی، نیروی اینرسی سرنشینان داخل خودرو، کاملاَ جداست، به گونه ای که نیروی حاصل از برخورد یا ترمز، حرکت خودرو را متوقف می‌کند، در حالی که سرنشینان داخل خودرو، همچنان به حرکت خود با همان سرعت پیشین ادامه خواهند داد. بدون استفاده از کمربند ایمنی، برخورد سرنشینان داخل خودرو به غربیلک فرمان و یا شیشه جلوی خودرو با همان سرعت پیش از توقف خودرو، رخ خواهد داد.
همان گونه که نیروی حاصل از برخورد با مانع یا ترمز ناگهانی، سرعت برخورد را کاهش می‌دهد، برخورد با غربیلک فرمان، شیشه جلو و داشبورد نیز حرکت سرنشینان داخل خودرو را کاهش خواهد داد و همین، باعث بروز آسیب‌دیدگی‌های جدی به سرنشینان می‌شود.
کمربندهای ایمنی با اعمال نیروی توقفی به سرنشینان خودرو، باعث کاهش لطمات و آسیب دیدگی‌های ناشی از برخوردهای ناگهانی خودرو می‌شوند.
کمربندها شامل یک تسمه مورب که روی قسمت بالایی لگن و نیز تسمه‌هایی که روی شانه و سینه قرار می گیرند، است. دو قسمت کمربند، کاملاً محکم به اتاق خودرو متصل شده‌اند تا سرنشینان خودرو را در محل خود نگه می‌دارد و در صورت بسته شدن درست کمربند، بیشترین قسمت نیروی نگه‌دارنده توسط کمربند به قفسه سینه و بالای ران ـ قسمت‌های قوسی بدن ـ وارد می‌شود و به همین علت در هنگام اعمال نیروی نگه‌دارنده، به هیچ قسمت از بدن آسیبی وارد نمی‌شود.
تسمه‌های کمربند ایمنی، از پارچه‌ای ضخیم و فوق العاده انعطاف‌پذیر ساخته شده و تدریجی تحت کشش قرار می گیرد تا اعمال نیروی توقفی به طور ناگهانی به شخص وارد نشود. قسمت جلویی خودرو به گونه‌ای طراحی شده که در هنگام تصادفات شدید و برخوردها، انرژی ضربه را جذب می‌کند. کمربندهای ایمنی استفاده شده در خودروها، دارای قابلیت انبساط و جمع شدگی فوق العاده هستند، به گونه‌ای که در هنگام بروز ضربه و ترمزهای ناگهانی، کامل جمع شده و سرنشینان را در محل خود نگه می‌دارند.
نحوه درست استفاده از کمربند ایمنی
كمربند ايمني، يك وسيله محافظتي مناسب برای جلوگيري از جابجايي ناگهاني سرنشين اتومبيل به دنبال توقف يا برخورد با مانع و يا افزايش شتاب ناگهاني اتومبيل در برخورد از عقب است. بررسي‌ها نشان داده است كه استفاده از كمربند ايمني، صدمات جدي و مرگ و مير ناشي از برخورد داخلي با بدنه ماشين و يا پرت شدن به بیرون از آن را به ميزان 25-20% كاهش مي‌دهد.
كاركرد كمربند ايمنيكمربند ايمني با چند مكانيزم اصلي سبب كاهش آسيب‌هاي ناشي از تصادفات می‌شود:
الف) مانع برخورد سر و صورت به شيشه جلو شده و از پرتاب راننده به بیرون اتومبيل جلوگيري مي‌كند.
ب) افزايش زمان تأثير نيرو، به گونه اي كه كمربند ايمني، زمان تأثير ضربه و وارد آمدن نيرو بر بدن را بيشتر مي‌كند و در نتيجه از ميزان تأثير آن به صورت آني كاسته مي‌شود.
ج) كمربند ايمني باعث پخش شدن نيرو در سطحي وسيع از بدن مي‌شود، به گونه‌اي كه در صورت نبستن كمربند ايمني و برخورد سر به شيشه جلو، نيروي پرتاب در محل تماس سر و شيشه متمركز و به این ترتیب، نيروي زيادي در سطحي كوچك وارد مي‌شود، ولي در صورت استفاده از كمربند همين انرژي در سطح وسيعتر (سطح كمربند) پخش شده و شدت آسيب‌ها را كاهش مي‌دهد.
• برسی‌ها نشان می‌دهد كمربند ايمني مي تواند نزدیک 50 درصد از خسارت‌هاي جسماني را کاهش دهد. سازمان ملي ايمني ترافيك بزرگراه هاي آمريكا (NHTSA ) اعلام كرده است 15383 نفر در سال 2006 به علت بستن كمربند ايمني زنده مانده‌اند. و از سال 1975 تا 2006 كمربند ايمني باعث نجات جان 226. 567 نفر در آمريكا شده است كه به عنوان مهمترين وسيله حفاظت از سرنشين در خودرو شناخته شده است.
در نشریه CHARLOTTESVILLE, VA که نشريه معتبر در زمينه عصب شناسي است، در فوريه سال 2009 نوشتاری درباره كمربند ايمني ارایه داده كه در آن اشاره نموده است، با توجه به حالت ستون فقرات بدن، تركيب كيسه هوا و كمربند ايمني با هم مي تواند بهترين حالت براي ايمني سرنشين خودرو در برابر آسيب هاي ستون فقرات بدن هنگام تصادف خودرو باشد.
اين تحقيق بر پایه مطالعه بیست هزار قرباني داراي سن بيشتر از شانزده سال مراجعه شده به بيمارستان Wisconsin آمريكا طي سال هاي 1994 تا 2002 كه در تصادفات خودرو و يا كاميونت مصدوم شد بودند.
ـــ وضعيت استفاده از کمربند ايمنی سرنشينانی که در سال 1385 در ايران تصادف کرده‌اند
بررسي‌ها نشان داد، کمربند ایمنی توانسته است به طور معنادار در پیشگیری از آسیب‌های جسمی هنگام سوانح رانندگی تأثیرگذار باشد؛ برای نمونه، جراحت‌هايی كه از ناحيه سر به سرنشینان وارد و باعث بروز ضايعات مغزي، فلج جسماني، صرع، غش و مرگ مي شود و همچنین از بین کسانی که کمربند ایمنی بسته‌اند، تنها 2 درصد از ناحیه سر و گردن دچار آسیب شده‌اند. این در حالی است که از میان کسانی که کمربند ایمنی نبسته‌اند، نزدیک 30 درصد از ناحیه سر و گردن دچار آسیب شده‌اند
سرهنگ دكتر عليرضا اسماعيلي، استاديار دانشگاه علوم انتظامي و عضو مركز تحقيقات و ارتقا ایمنی دانشگاه شهيد بهشتيar.esmaeili2007@Gmail.com
