به زخمه تار «جلیل شهناز» دل ببندید + فیلم

در نخستین هفته خردادماه 1392، می‌توان فارغ از حساسیت‌های سیاسی که به حوزه فرهنگ نیز تسری یافته، برنامه‌های مناسبی برای بهره برداری بهینه اوقات آخر هفته در نظر گرفت؛ برنامه هایی که برخی از آنها را در «پنجمعه» این هفته میتوانید بیابید.

هرچند بر پایه قواعد این بخش، رویکرد کلی در معرفی کتب و فیلم و محصولات فرهنگی روز است و در عین حال بازگشتی به گذشته خواهد بود، شاید بد نباشد در کنار این مباحث، خواندنی‌ها، دیدنی‌ها، شنیدنی‌ها و حتی بوییدنی‌ها و چشیدنی‌های ایده‌آلی که هر هفته با هزینه‌ای نسبتاً اندک می‌توان آن‌ها را تجربه کرد، پیشنهاد شود و قطعاً در سال ۱۳۹۲ با رویکردی متفاوت، با همراهی مخاطبان فرهیخته تابناک، به بالا بردن سطح این بخش پرداخته می‌شود.

این هفته به مناسبت زادروز استاد جلیل شهناز از بزرگ‌ترین و سرشناس‌ترین نوازندگان تار و سه تار سدهٔ اخیر در ایران که با نخستین روز خردادماه برابر شده، برنامه های فراوانی برای بزرگداشت این استاد برگزار شد تا او یکی از معدود اساتیدی باشد که در دوران حیاتش قدر دیده باشد، هرچند قدر و منزلت استاد بیش از اینها است.

بر اساس آنچه از دوران حیات استاد جلیل شهناز منتشر شده، او در سال ۱۳۰۰ در اصفهان به دنیا آمد. تقریباً همه اعضای خانواده اش با موسیقی آشنایی داشتند و در رشته‌های مختلف هنر از جمله تار، سه‌تار، سنتور و کمانچه به مقام استادی رسیدند. پدرش «شعبان خان» علاقه وافری به موسیقی اصیل ایرانی داشت و علاوه بر تار که ساز اختصاصی او بود، سه‌تار و سنتور هم می‌نواخت. عموی او غلامرضا سارنج هم از نوازندگان کمانچه بود.

جلیل شهناز، از کودکی به موسیقی علاقه‌مند شد و نواختن تار را در نزد عبدالحسین شهنازی و برادر بزرگ خود حسین شهناز که به خوبی ساز می‌نواخت، آغاز کرد. پشتکار زیاد و استعداد شگرف جلیل به حدی بود که در سنین جوانی از نوازندگان خوب اصفهان شد و در همین دوران با حسن کسایی (نوازندهٔ سرشناس نی) آشنا شد که این آشنایی سرآغاز همکاری بلندمدت‌شان بود. جلیل شهناز از سال ۱۳۲۴، در تهران ساکن شد و با رادیو تهران شروع به کار کرد و در بسیاری از برنامه‌ها به عنوان تک‌نواز شرکت کرد.

جلیل شهناز با سفر به تهران و اقامت در این شهر کارمند افتخاری شهرداری شد. این زمان مصادف بود با پخش برنامه‌های تخصصی موسیقی از رادیو و تلویزیون که جلیل شهناز از تکنوازان بی بدیل این دوران بود. امکانات ضبط و استودیوهای تازه به خدمت گرفته رادیو تلویزیون این فرصت را به او داد تا بتوانند با پنجه و مضراب سحرآمیز خویش دل هر شنونده و بیننده‌ای را تسخیر کند. ضبط برنامه‌های فراوان و نیز کنسرت‌های مختلف با نوازندگان و خوانندگان معروف آن عصر در تهران حاصل این دوران است اما با این که استاد هیچ گونه شناختی با نت ندارد و تمامی آثارش سمعی و بصری است ولی با داشتن گوشی سمیع و دستانی بدیع توانسته‌است تمامی اجرائیات آواز را موبه مو جواب دهد واین برای استاد نقطهٔ عطفی می‌باشد.

این نوازنده تار در طول زندگی هنری خود با هنرمندانی چون فرامرز پایور، حبیب الله بدیعی، همایون خرم، علی تجویدی، حسن کسائی، محمد موسوی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، عبدالوهاب شهیدی، اکبر گلپایگانی، حسین خواجه امیری و محمدرضا شجریان و.. همکاری داشته‌ و آثار کم نظیری با سرپنجه های هنرمندش ثبت شده که گوش نسل های آینده را نیز همچون پیشینیان و نسل معاصر، نوازش خواهد داد و به حق در سال ۱۳۸۳ به عنوان چهره ماندگار هنر و موسیقی برگزیده شد و در ۲۷ تیر سال ۱۳۸۳، مدرک درجه یک هنری (معادل دکترا) برای تجلیل از یک عمر فعالیت هنری دریافت کرد.

امید می‌رود در خردادماه سالهای پیش رو نیز در چنین روزی، استاد شهناز در قید حیات و در سلامت کامل باشد و این چهره ارزشمند موسیقی سنتی کشورمان، صدمین سال عمرش را در صحت سپری کند و همچنین این امید وجود دارد که از نسل این بزرگان، شاگردانی لایق در ایران ظهور و بروز کنند و نوای موسیقی اصیل ایرانی هیچ گاه به سکون و سکوت نگراید.

به همین مناسبت نیز این هفته که خبری از برنامه های موسیقیایی جدی نیست، مجموعه «افتخار آفاق» که بداهه نوازی های استاد جلیل شهناز است را به عنوان پیشنهاد هفته با شما در میان می گذاریم. همچنین «دلتنگ‌ شو» عنوان آلبوم جدید گروه «دنگ‌شو» است که به تازگی در بازار موسیقی کشور منتشر شده است. «دنگ شو» که مدتی است برخی چهره های کلیدی اش با انشعاب، گروه «پالت» را تشکیل داده اند، پس از «شیراز چهل ساله» دومین آلبومش را راهی بازار کرده که البته در ارزیابی اولیه در سطح آلبوم نخست نیست.


به تماشای این انسان‌های آزاد بنشینید

سینما فرهنگ و سینما برج میلاد از این هفته یک فیلم فرانسوی است که پیش از اینها در جشنواره کن خوش درخشیده و حالا به سینماهای ایران آمده تا پس از اکران نسبتاً موفق «عشق» ساخته میشائیل هانکه، از سینمای اروپا شاهد اکران فیلم جدی دیگری باشیم؛ فیلمی که عموم مردم بیش از منتقدان مشکل پسند خواهند پسندید.

در این درام جنگی 99 دقیقه‌ای، برخی بازیگران مطرح سینمای فرانسه نظیر طاهر رحیم که در «گذشته» آخرین ساخته اصغر فرهادی نیز نقش آفرینی کرده، نقش‌های کلیدی را ایفا کرده اند و از استانداردهای معمول سینمای اروپا برخوردار است اما در گیشه با فروشی کمتر از 700 هزار دلار، شکست تجاری سنگینی خورده که ضربه جدی به جایگاه اسماعیل فروخی کارگردان این فیلم وارد کرده است.

داستان فیلم مربوط به سال 1942 و زمانی است که پاریس به اشغال نیروهای آلمانی در آمده است. یونس فروشنده سیاهپوست الجزایری، قرار است در مورد یک مسجد در پاریس که مظنون به کمک به مبارزان مقاومت است جاسوسی کند. یونس که شاهد اقدامات وحشتناک نازی‌هاست به همکاری خود با آنها خاتمه می‌دهد و ... .

«زندگی دیگران / The Lives of Others» فیلم دیگری است که این هفته می‌توانید تماشا کنید اما نه بر روی پرده سینماها، بلکه در «تماشاخانه تابناک». درباره این فیلم بسیار جذاب و تاثیرگذار که درباره آلمان شرقی و فضای دوران حضور شوروی در این ناحیه است چیزی نمی گوییم و دعوت تان می کنیم تا اگر این فیلم نه چندان تازه را تاکنون ندیده اید، به امتیاز 8.5 منتقدان عام و امتیاز 8.9 منتقدان تخصصی اعتماد کنید و فیلم را ببینید.

این فیلم که محصول 2006 کشور آلمان است، نامزد اسکار بهترين فيلم خارجي، برنده جايزه بهترين بازيگر مرد/موهه، برنده جايزه بهترين بازيگر/موهه، بهترين فيلم و بهترين فيلمنامه از مراسم فيلم اروپايي، برنده شش جايزه از مراسم فيلم آلماني، نامزد گلدن گلاب بهترين فيلم خارجي، برنده جايزه بهترين فيلم خارجي از مراسم Guldbagge، برنده جايزه تماشاگران از جشنوراه لوکارنو، برنده جايزه بهترين فيلم خارجي از انجمن منتقدان لس آنجلس، برنده جايزه مردم پسندترين فيلم از جشنواره ونکوور، برنده جايزه تماشاگران جشنواره ورشو و... شده است.


سخنرانی استاد الهی قمشه ای در مراسم رونمایی از شاهنامه‌ نفیس

نشست خرداد ماه «عصر شعر و ترانه» روز پنجشنبه 2 خرداد ساعت 15:00 در فرهنگسرای ارسباران با حضور شاعران و ترانه سرایان و اهالی موسیقی و اجرای زنده خوانندگان برگزار خواهد شد. این مراسم در فرهنگسرای ارسباران واقع در خیابان شریعتی، ضلع شمال غربی پل سیدخندان، خیابان جلفا (ارسباران) برگزار می‌شود و ورود و شعرخوانی برای علاقه مندان آزاد می باشد.

همچنین مراسم رونمایی از نسخه‌ی نفیس «شاهنامه» با نگاره‌های حجت‌الله شکیبا از ساعت 16 تا 18 روز جمعه (سوم خرداد) در فرهنگسرای نیاوران برگزار می‌شود. این کتاب با گزینش شعرها توسط میثم موحدفرد تدوین و به کوشش خانه فرهنگ و هنر گویا با همکاری بنیاد فردوسی منتشر شده است.  در این نشست، حسین الهی‌ قمشه‌ای سخنرانی می‌کند. همچنین نمایشگاه «نیم قرن هنر» استاد حجت‌الله شکیبا با حضور هنرمندان و فردوسی‌شناسان در سه نگارخانه فرهنگسرای نیاوران به کار خود پایان می‌دهد.

در این مراسم از ناصر میرباقری، مدیر نشر خانه فرهنگ و هنر گویا به عنوان ناشر برگزیده شاهنامه‌های نفیس، نیز تقدیر می‌شود.  حجت‌الله شکیبا مهرماه سال 1328 در شهر گرگان چشم به جهان گشود. پس از آموزش هنر نگارگری در دانشکده هنرهای زیبا در دانشگاه تهران در زمینه‌های شناخت طبیعت، عکس‌نگاری، سیری در تاریخ ایران از دوره هخامنشیان تا قاجار، نقش بانوان در تاریخ، نگاهی به مدرنیسم و عکاسی، فرم، رنگ و انعکاس نور آثار هنری گوناگونی طراحی کرده است. همچنین با پژوهش‌ در اثرهای سترگ زبان و ادب پارسی، نگاره‌هایی بر پایه دیوان حافظ، خیام، مثنوی معنوی مولوی و شاهنامه فردوسی خلق کرده است.

شکیبا تا کنون کتاب‌های «نقاشی‌های شکیبا»، «نقش عکس در هنر ایران»، «ایران‌دخت»، «رباعیات حکیم عمر خیام»، «به کوروش»، «دیوان حافظ» و «شاهنامه فردوسی» را منتشر کرده است. از دیگر فعالیت‌های هنری او، همکاری با زنده‌یاد علی حاتمی برای تصویرسازی و نگارگری در «سریال هزاردستان» و طراحی نقاشی‌های فیلم‌های «کمال‌الملک» و «دلشدگان» است.


نمایشنامه خوانی رویا نونهالی و لیلی رشیدی برای زلزله زدگان بوشهر

اما در تئاتر، نمایشنامه خوانی «من چه جوری ممکنه یه پرنده باشم؟» به نفع زلزله زدگان بوشهر، شنبه 4 خردادماه در تالار حافظ روبروی تالار وحدت اجرا خواهد شد. در این نمایشنامه‌خوانی که ساعت 18 روز شنبه به کارگردانی روح الله جعفری و بر اساس متنی از ماتئی ویسنی‌یک روی صحنه می‌رود، نام های آشنایی چون لیلی رشیدی، رویا نونهالی، سیامک صفری، رویا میر علمی، فرزین صابونی، نسیم ادبی، خسرو شهراز، طوفان مهردادیان، ناهید مسلمی، مجید رحمتی، فهمیه امن زاده، علیرضا ناصحی، بهرام سروری نژاد، نازگل نادریان، محسن حسن زاده، سارا الله یاری، سامان دارابی، آیدا صادقی، رضا بهرامی، شیرین اسماعیلی، کهبد تاراج، علیرضا مدنی، هومن خدادوست، امیر جنانی، مجید امیری و... به نقش خوانی در صحنه‌ای که آهنگ سازی اش با محسن میرزایی است، خواهند پرداخت.