مدیر اداره کتاب از بازبینی و اصلاح «قانون ممیزی کتاب» خبر داد.
به گزارش ایسنا، برنامه تلویزیونی «دیروز، امروز، فردا» این هفته با موضوع مسائل فرهنگی کشور، تولید و انتشار کتاب و تقویت عرصه کتابخوانی با حضور علی شجاعی صائین، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، و فرید‌الدین حداد عادل، کارشناس مسائل فرهنگی، از شبکه سوم سیما پخش شد.
در ابتدای برنامه شجاعی با تاکید بر اینکه آمارهایی که در زمینه کتابخوانی در ایران داده می‌شود، پایه علمی قوی ندارد به بحث ممیزی در عرصه کتاب اشاره کرد و گفت: بحث نظارت حتما بر مسئله کتابخوانی تاثیر دارد. اما اگر بخواهیم این موضوع را به عنوان مسئله اول و تاثیرگذار به حساب آوریم درست نیست. مسئله نظارت و ممیزی برای ناشران بزرگ هم به عنوان مسئله اول مطرح نیست و حتی در اولویت سوم و چهارم آنها هم قرار ندارد. ممیزی جنبه‌های مثبت و منفی مختلفی دارد. ممیزی می‌تواند این اطمینان خاطر را به مردم دهد که کتاب جایی مورد بررسی قرار گرفته و قابل ارائه به خانواده است.
در ادامه حداد عادل در مورد مسئله ممیزی گفت: پدیده ممیزی نشر در هر جامعه و کشوری وجود دارد و بر اساس باورهای فرهنگی مردم و اقتضائات زمانه صورت می‌گیرد. نمی شود ما یک جنگ تحمیلی داشته باشیم با چندصد هزار نفر کشته و جانباز و بعد یک ناشر مفهوم شهادت و دفاع از ناموس و وطن را مسخره کند. به طور طبیعی در هیچ جای جهان این اتفاق نمی‌افتد. هیچ کشوری اجازه نمی دهد که بعد از پایان جنگ، کهنه‌سربازهای آن سرزمین مورد تمسخر قرار گیرند.
او افزود: وزارت ارشاد بر اساس ضوابط و چارچوبی که دارد عمل می‌کند.مشکل اصلی نظارت این است که همه بار آن بر دوش دولت است. در خیلی از کشورها این بار به دوش جوامع مدنی است.
شجاعی با اشاره به اینکه در مورد مسئله ممیزی در کشور همه متوفق القول نیستند، گفت: برخی می گویند نظارت بر کتاب مانند مطبوعات باید پس از چاپ صورت بگیرد، برخی هم اصلا با ممیزی موافق نیستند. برای همین تا رسیدن به توافق، قانون بالادستی که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 67 تصویب شده و اصلاحیه آن در سال 89 مصوب شده است مبنای کار وزارت ارشاد است.
او افزود: در این قانون بسترهای مناسبی برای جنبه‌های اثباتی نشر در نظر گرفته شده است.دو هیات نظارت برای نظارت نشر تعیین شده است که یکی در حوزه بزرگسالان فعال است و دیگری در حوزه خردسالان فعالیت می‌کند. اما قانونی که تصویب آن به سال 67 برمی‌گردد، با توجه به تحولات اجتماعی جامعه باید مورد بررسی مجدد قرار بگیرد تا متناسب با وضعیت امروز جامعه بازبینی شود. بر اساس مذاکرات در اولین جلسه هیات نظارت بنا بر این شد تا مطالعات اولیه را برای بازبینی این قوانین انجام دهیم و پیشنهادات اصلاحی را به دست آوریم. با مشارکت فعال تعدادی از ناشران و کارشناسان، بازبینی‌های اولیه را انجام دادیم و در صورت تایید هیات نظارت آن را به صحن علنی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌بریم. البته هنوز نمی‌شود زمان مشخصی برای تصویب آن اعلام کرد.
در ادامه برنامه میثم نیلی، مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی از طریق تماس تلفنی با برنامه «دیروز، امروز، فردا» به صحبت درباره مسئله ممیزی پرداخت و گفت: مسئله ممیزی در میزان کتابخوانی در کشور موثر است. وقتی محتوای کتاب غیرقابل اعتماد باشد و ما بخواهیم آن را به خانواده خودمان ارائه کنیم بایستی آن کتاب را کامل مطالعه کرده باشیم. این مسئله باعث می‌شود که وضعیت کتابخوانی به شکل حال حاضر و با مشکلات کنونی برسد.
وی افزود: مسئله ممیزی مشکل و سوال نویسندگان و مردم نیست بلکه گروه‌هایی از جنس سیاست‌گذاران و برخی که اراده کردند مطالبی را به جامعه ارائه دهند که با فرهنگ عمومی منطبق نیست این مسائل را مطرح می‌کنند، در حالی که مردم جامعه ما و عامه کتابخوانان و قشر فرهیخته ما دغدغه ممیزی را ندارند.
مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی تاکید کرد: ما چند موضوع مهم دیگر داریم که اگر به آنها بپردازیم، این موضوعات مهم رسانه‌ای و ژورنالیستی کم‌رنگ‌تر می‌شود. مسئله‌های مهمی مانند زیرساخت‌های تولید و کاغذ، فرهنگ کتابخوانی و کاهش اعتبار تولید برای ناشران از مسائل اصلی ما هستند. آیا جامعه ما از تولید کتاب‌ها مطلع می‌شود در حالی که در سال حدود 30 هزار کتاب جدید تولید می‌شود. آیا ما برای رسانه‌ای کردن و نمایش‌دادن این کتاب‌ها فکری کرده‌ایم؟
شجاعی صائین در ادامه گفت: من برای همه مسائلی که به رکود صنعت نشر منجر شده است سهمی قائلم. برخی از اشکالات در سیاست‌های دولت‌ها بوده است، مثل کاغذ یارانه‌ای. اما مهم‌تر از همه این مسائل آن است که سایر بخش‌های کشور از رونق کتاب حمایت کافی را نداشته‌اند و تقاضا برای کتاب ایجاد نشده است. اگر نظام آموزشی ما به جای نظام کنکورمحور، علمی و تحقیق محور بود دانش‌آموزان ما نیاز بیشتری برای رجوع به کتاب در خود احساس می‌کردند. همین مسئله در بین دانشجویان هم دیده می‌شود. عدم وجود تقاضا باعث عدم ورود مجموعه‌های خصوصی به این عرصه می‌شود.
در ادامه حدادعادل گفت: کتاب هم مانند فوتبال باید صنعت داشته باشد. ما خلا کتابخانه داریم. هنوز بحث نقد کتاب هم تا قبل از ورود کتاب به کتابفروشی‌ها شکل نگرفته است. اگر کسی از کودکی با کتاب انس پیدا نکند نمی تواند در بزرگسالی به انس با کتاب برسد. برای رشد کتابخوانی باید خانواده‌ها را دریابیم. در مدارس کودکان به کتابخوانی ترغیب نمی شوند. بخش عمده کودکان اصلا با کتاب انس ندارند.وقتی تمام روند آموزشی کشور به کنکور خاتم می‌شود، مدارس خوب دانش آموزان را به کنار گذاشتن کتاب غیر درسی ترغیب می‌کنند.
سپس نیلی به لزوم تولید کاغذ در داخل کشور اشاره کرد و گفت: مسئله تامین کاغذ با قیمت‌های درست و تولید کاغذ در داخل از مسائل مهم حوزه نشر است. متولی این موارد کیست؟ چگونه در امر ممیزی مشخص است متولی کیست اما در حوزه کاغذ که اهمیت تولید دارد متولی وجود ندارد. چرا در کشوری که 11 هزار ناشر داریم، فقط سه هزار فروشگاه کتاب داریم. دولت می‌تواند با یک همت به مرور تولید کاغذ را بومی کند. صنعت کاغذ به صورت مستقیم به وزیر ارشاد ربطی ندارد ولی زیر ساخت این وزارتخانه است. اگر وزیر ارشاد به صورت جدی از وزیر صنعت، معدن و تجارت این مورد را مطالبه نکند پس چه کسی باید مطالبه کند؟ برخی از این‌ها مطالباتی است که رهبر 18 سال است مطرح کرده‌اند.
همچنین شجاعی با تاکید بر اینکه من با تولید کاغذ در داخل کشور به دلیل مخاطرات زیست محیطی موافق نیستم، گفت: دولتهای گذشته عموما خودشان را درگیر کارهای اجرایی کردند و از بحث های زیرساختی در سیاست ها و بسترهای لازم غفلت کردند. اگر به جای اینکه کتاب می خریدیم و نمایشگاه برگزار می کردیم برای تصحیح سیاست ها و سازماندهی نهادهای مختلف برنامه ریزی می کردیم به سمت ارتقای کتابخوانی می رفتیم. در حال حاضر ما می خواهیم به این سمت برویم و خودمان را از کارهای اجرایی جدا کنیم و کارهای اجرایی را به بخش خصوصی و ناشران محول کنیم.
حداد عادل در ادامه خاطرنشان کرد: باید توجه کرد که پایین بودن سطح کتابخوانی در کشور لزوما به پایین بودن سطح فرهنگ جامعه دلالت دارد. باید در زمینه کتابخوانی کار کنیم ولی نباید در این مورد اغراق شود. در بحث کتابخوانی عوامل زیادی به صورت زنجیروار به هم مربوط هستند و برای بررسی آن باید همه این عوامل با هم مورد بررسی قرار گیرند.
شجاعی گفت: طی سالیان گذشته ما شاهد انشتار کتابهای ارزشمندی هستیم که 500 ناشر حرفه ای عهده دار این مسئولیت هستند. این ناشران از سرمایه‌های شخصی برای تولید کتاب هزینه می‌کنند. شاید کتاب عامه پسند کم داشته باشیم و نتوانسته باشیم کتاب را به زبان عامه مردم دربیاوریم ولی کتاب خوب کم نداریم. مشکل اول نزد مردم گران بودن کتاب نیست. همین مردم برای کتابهای آموزشی و آموزش فرزندان خود حاضرند هزینه کنند. آنها فکر می کنند بچه هایشان از این طریق آتیه خوبی دارند. این مشکل مدیران است که نتوانسته اند ضرورت وجود آگاهی به‌روز را به مردم نشان دهند.
حداد عادل در ادامه با تاکید بر توجه به آموزش کودکان در کشور گفت: شما هرکاری می خواهید انجام دهید در کودکی با یک دهم هزینه انجام دهید تا همه مشکلات حل شود. در کشور اگر روی امر آموزش سرمایه گذاری کنیم از هزینه های بعدی جلوگیری و صرفه جویی می‌کنیم. خوشبختانه دو اتفاق خوب در 10 سال گذشته در این زمینه رخ داده است. یکی جشنواره یاد یار مهربان بود. دوم پدید آمدن ناشران خوب در حوزه کتاب کودک است. در حال حاضر تنوع و تخصص در این حوزه دیده می شود. انتشارات مدرسه یکی از اقدامات خوب وزارت آموزش و پرورش در این زمینه بود.
شجاعی صائین گفت: بالاترین آمار کتاب در سال 56 از انتشار 1000 عنوان کتاب خبر می‌دهد اما در سال گذشته بالغ بر 65 هزار عنوان کتاب منتشر شده است. البته درست است که با 200 هزار عنوان کتابی که رهبری می‌گویند فاصله داریم. وزارت ارشاد مسئولیت پیگیری سیاست‌های فرهنگی را با ارتباط با نهادهای فعال در این زمینه برای رسیدن به اهداف مورد توجه رهبری برعهده دارد.
حداد عادل در پایان صحبت‌هایش گفت: ما در زمینه مطالعه پدیده هایی داشتیم که نشان داده اگر در زمینه نشر سرمایه گذاری کنیم به نتایج خوبی می‌رسیم. کتاب های دا، بابا نظر و من زنده ام از این پدیده ها هستند. نویسنده های متبحر نتوانستند کتابهای خود را به تیراژهایی که این کتاب ها داشتند برسانند. اگر ما بتوانیم ذائقه مردم را دریابیم می توانیم به نتایج خوبی برسیم. اقشار فرهیخته و نخبه باید به نیازهای مردم توجه کنند.
شجاعی نیز در پایان برنامه به اقدامات وزارت ارشاد برای فراهم آمدن زمینه برای توجه به نشر دیجیتال اشاره کرد.
برنامه دیروز امروز فردا هر هفته به تهیه‌کنندگی محمد صراف و اجرا و سردبیری حسین رنجبران از شبکه سه سیما پخش می شود.
