پای ثابت و همسفر بی چون و چرای بسیاری از ما ایرانیان است. اصلا نبودش ممکن است سفر را لغو کند. دانشجویان و دانش آموزان تا فرصتی پیدا می کنند به سراغش می روند. هر قدم که دروغ است اما در هرچهار راه با کمی زحمت دری پیدا می کنید که به زیرزمین می رود و یا مغازه ای است که بر سر درش نوشته شده «قلیان‌سرا». بحث یکی دو روز نیست. از زمان قاجار این "قلقل کنک" در خانه ها و مغازه های ایرانی یافت می شود. حجم دودش به پای خودرو ها نمی رسد اما ضررش بیشتر از آن است. فرزندان از کشیدن سیگار منع می شوند ولی به راحتی در جمع خانوادگی قلیان می کشند. به هر حال مبارزه با این تفریح تفننی که هر 5 ثانیه جان یک انسان را می گیرد کاری دشوار است.
فرزندان به نصیحت مادران گوش دهند یا بالعکس!به گزارش ابتکار، سیگارهای ایرانی از "فروردین" شروع می شود و تا خود "اسفند" طول می کشد. سیگارهای ساخت خارج که مقدار زیادی از آن از راه مرزها قاچاق می شود نیز به راحتی در دسترس است. به گزارش ایسنا (23 بهمن ماه 94)، مدیرعامل شرکت دخانیات ایران گفته است: «بیش از نیمی از بازار سیگار ایران در اختیار خارجی‌هاست و فقط در حال حاضر 12 درصد از مصرف سیگار در کشور توسط شرکت دخانیات تامین می‌شود. حدود 40 درصد از سهم بازار سیگار ایران توسط قاچاق و 15 درصد توسط واردات تامین می‌شود؛ به عبارت دیگر سهم سیگارهای خارجی در بازار ایران بیش از 50 درصد است».
در قانون ایران فروش سیگار به افراد زیر 18 سال ممنوع است. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت سیگار مواد مخدر معرفی شده و اعتیادآور است. هیچ مادری دوست ندارد فرزندش درگیر دخانیات شود؛ حال که مصرف بالای سیگار در زنان و دختران ایرانی افزایش یافته چه باید کرد؟ سن عدم فروش سیگار در کشورهای گوناگون مختلف است و روی عدد 18 نوسان می کند. در دختران وضعیت بغرنج به نظر می رسذ. سن مصرف سیگار در میان دختران ایرانی به 13 سال رسیده و اختلافش با سن مصرف پسران فقط یک سال بیشتر است. پدیده مصرف سیگار در میان مادران نیز از مواردی است که در سال های اخیر بیشتر دیده شده و عاملی است در کشش فرزندان به مصرف سیگار. بیشترین مکان های کشیدن سیگار در میان زنان در منزل است و در رتبه های بعدی پارک ها و در پایان خیابان ها را برای کشیدن سیگار ترجیح می دهند.
نادر صادقیان، جامعه شناس در ارتباط با تاثیر خانواده و دوستان در افزایش میل به مصرف سیگار و قلیان در دانش آموزان به خبرنگار اجتماعی روزنامه «ابتکار» می گوید: اصطلاحی در جامعه شناسی وجود دارد به نام "هم سالان" که با نوعی الگوسازی و تقلید همراه است. یعنی شخص از سوی هم سن و سالان خود به انجام کاری ترغیب می شود. صرف نظر از مسائل فرهنگ عمومی و ارزش های اخلاقی فرد از خانواده تاثیرپذیر است. باید دید یک دانش آموز در اوقات فراغت خود باید چه کند؟ و چه می کند؟ صادقیان می افزاید: متاسفانه وجود رسانه های نو ظهور در این قضیه بی تاثیر نبوده و شرایط جامعه به گونه ای شده که قبح مصرف دخانیات در میان افراد ریخته است.
دانش آموزان و آماری تکان دهندهابتدا آماری از سال 82 عنوان می کنیم: «زهرا حسامی، معاون درمان مرکز تحقیقات کنترل دخانیات گفت: بر اساس پژوهش مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در سال 1382، حدود 10 درصد از دانش آموزان دبیرستانی کشور سیگار می کشند.» حال عددی دیگر منتشر شده است فقط برای تهران، روز گذشته (24 بهمن ماه 94)، علی اکبر سیاری معاون بهداشت وزارت بهداشت مصرف سیگار میان دانش آموزان تهرانی را 31 درصد عنوان می کند. نادر صادقیان، جامعه شناس، می گوید: نقش قانون در پیشگیری از چنین موضوعی بسیار ضعیف است چرا که بیشتر باید به دنبال فرهنگ سازی باشیم.
خانواده ها در این بین نقش پررنگی دارند. در نتیجه نباید با این مسائل با دید قانونی قضایی و انتظامی برخورد شود. بر اساس داده های اعلام شده بیش از 3000000 ایرانی قلیان مصرف می کنند. هرچند این آمار به عقیده کارشناسان صحیح نیست. فرهنگ کشیدن قلیان به گونه ای در ایران نهادینه شده است که در مهمانی ها نیز به شدت دیده می شود. این فرهنگ به نوجوانان نیز منتقل شده و در کنار آمار 31 درصدی مصرف سیگار میان دانش آموزان، 51.2 درصد نیز قلیان می کشند. در کنار این مطالب استفاده از مواد روانگردان در توتون ها نیز نکته قابل توجه ای است که اعتیاد افراد به قلیان را به همراه دارد. شهرام رفیعی‌فر، مدیرکل دفتر آموزش و ارتقا سلامت وزارت بهداشت، گفت: توتون قلیان‌هایی که به بازار عرضه می‌شود به دلیل افزایش مراجعه مصرف کنندگان، به مواد مخدر آلوده هستند.
عوارض مصرف دخانیات از زبان یک کارشناسرضا محمودی، کارشناس تحقیقات سازمان جهانی بهداشت می گوید: باید دید آمار های ارائه شده مبنای علمی دارد و وزارت بهداشت در اعلام این آمارها شفاف سازی کند و جزئیات را در اختیار رسانه ها قرار دهد. وی ادامه می دهد: طبق تحقیقات سازمان جهانی در هر 8 ثانیه یک نفر به خاطر مصرف دخانیات حان خود را از دست می دهد که این عدد برای ایران به 5 ثانیه نیز می رسد. محمودی می افزاید: مصرف دخانیات در ایران از سنین نوجوانی شروع می شود و متاسفانه مصرف در بین جوانان 20 تا 25 سال بسیار بالا است و شاهد این قضیه نیز جوانان حاضر در خیابان ها هستند. بر اساس تحقیقات سازمان جهانی مصرف دخانیات باعث بروز بیماری هایی مانند سرطان پوست، چین و چروک پیشانی، پوسیدگی دندان، زخم معده، سرطان رحم و بعضا به سقط جنین در زنان می انجامد. در برخی مردان نیز تغییراتی را در سلولهای تولید مثلی ایجاد می کند. وی می گوید: خانواده ها محور اصلی جامعه هستند و یک کودک با زندگی در یک خانواده که مصرف دخانیات دارد بسیار آسیب می بیند چراکه در آن جا رشد می‌کند و یاد می گیرد.
پائین امدن سن مصرف دخانیات در ایران به دلیل نبود برنامه در زندگی و نداشتن شغل و بیکاری جوانان و امکانات کم ازدواج است.