با آغاز سال تحصیلی و بنا به رسم سال های گذشته، رئیس جمهور در یکی از
مدارس کشور حضور یافت و ضمن به صدا در آوردن زنگ شروع سال تحصیلی جدید،
برای حاضران سخنرانی کرد و در پایان، «پرسش مهر» را مطرح کرد؛ پرسش هایی که
جدا از عجیب بودن موضوعشان در برخی ادوار، گویی به رسم عادت پرسیده
می‌شوند، نه برای آنکه جنبه عملیاتی و آموزشی داشته باشند!
به گزارش
«تابناک»، از سال 76 تاکنون رؤسای جمهور ایران همزمان با آغاز سال تحصیلی،
مجموعه سؤالاتی را با عنوان پرسش مهر برای دانش آموزان ایرانی مطرح می
کنند و از آنها می خواهند تا درباره شان تفکر کرده و بهترین پاسخ ها را به
آن، برای رئیس جمهور بفرستند. جدا از اینکه تا چه میزان این پرسش ها از
کیفیت محتوایی برخوردار است، موضوع مهم تر اینکه اساساً هدف و مقصد از طرح
پرسش های مهر توسط رئیس جمهور چیست؟ نکند این رسم چند ساله اخیر، تنها به
یک عادت تبدیل شده و هدف مشخصی در پس طرح آن نیست؟!
رئیس دولت
یازدهم که پیش از آغاز سال تحصیلی جدید موضوعاتی نظیر اعتدال، توافق هسته
ای و بحران آب را محور سؤال های خود قرارد داده بود، در سال تحصیلی جدید
(96-95) موضوع خشونت را برای پرسش مهر خود از دانش آموزان انتخاب کرد و در
این رابطه از دانش آموزان پرسید: «خشونت از کجا نشأت گرفته است؟ چگونه عده
ای خشونت را می آموزند؟ در برابر خشونت چگونه باید ایستادگی کرد؟ چگونه می
توانیم کشور و جامعه ای دارای رحمت اسلامی و نبوی داشته باشیم؟ چگونه
می‌توانیم جوامع، منطقه و جهان را از خشونت برهانیم؟»
نخستین نکته
ای که در رابطه با پرسش مهر سال جدید قابل طرح است، اینکه در سال اول آغاز
به کار دولت، گفتمان اعتدال که سیاست های کلی اعلام شده دولت بود و موضوعیت
داشت، یا در سال دوم بحران آب و در سال سوم نیز توافق هسته ای به همین
منوال با شرایط حاکم روز تناسب داشتند، اما در سال تحصیلی جدید مشخص نیست
رئیس جمهور بر اساس کدام دلیل و چرا موضوع خشونت را برای محور قرار دادن در
پرسش مهر انتخاب کرد؟ آیا برای طرح سؤال از دانش آموزان موضوعات مهم تر و
بهتری وجود نداشت؟
توضیح بیشتر آنکه پرسش مطرح در پرسش مهر امسال در
حالی با محوریت خشونت مطرح شد که «حسن روحانی» در سال گذشته، سؤالی را در
مورد توافق هسته ای، در سال 93 سؤالی را در مورد بحران آب و در اولین سال
ریاست جمهوری نیز سؤالی را در مورد گفتمان حاکم بر دولت خود یعنی «اعتدال»
مطرح کرد. بر اساس سؤالات سه سال گذشته که تا حدود زیادی می توان گفت
سؤالات بر محور مسائل روز جامعه طرح می‌شدند؛ روندی که بر اساس آن پرسیدن
در مورد خشونت در سال جدید برای افکار عمومی جامعه کمی ابهام بر انگیز است.
به پرسش های مطرح از سوی رئیس دولت
یازدهم از دانش آموزان توجه کنید؛
البته ابهام و انتقاد به موضوعیت و کیفیت پرسش مهر
تنها به دولت یازهم وارد نیست و به پرسش های مطرح از سوی «محمود احمدی نژاد»
رئیس دولت های دهم و نهم هم انتقادات مشابهی وارد است.
همان گونه که در جدول فوق می‌بینید، رئیس دولت‌های نهم و دهم نیز در یکسری سؤالات کلی و پیچیده، فارغ از
مشکلات و آسیب های متوجه جامعه و دانش آموزان، علاقه داشت تا با پرسش مهر، دانش
آموزان را وادار به تفکر در مواردی کند که مورد علاقه مسئولین و رئیس دولت بود.
مرور پرسش های مطرح در دولت اصلاحات که توسط سیدمحمد خاتمی، بانی و طراح «پرسش مهر» مطرح می‌شد نیز حاوی ابهامات و انتقاداتی بود، چون آن روز نیز پرسش هایی از دانش آموزدان پرسیده می‌شد که جدا از کلی بودن و طراحی بر مبنای گفتمان آن دولت، به قدری سخت و دشوار بودند که شاید اساتید دانشگاهی نیز در پاسخ به آنها با مشکل مواجه شوند.
با مرور این کارنامه، پی خواهیم برد که گویی طرح پرسش مهر به یک برنامه عادی و متداول تبدیل شده و طراحان، کارایی چندانی برایش متصور نبوده و نیستند که اگر بودند، جدا از موضوعات انتخاب شده و سخت و کلی بودنشان، دستمایه القای اندیشه های دولت حاکم به دانش آموزان قرار نمی‌گرفت و دست کم به گونه ای طراحی می‌شدند که همه دانش آموزان، در طیف های سنی مختلف، مخاطبش باشند و بتوانند به آن پاسخ دهند؛ نکته ای کلیدی که به نظر نمی‌آید، در طراحی هیچ یک از پرسش های فوق مورد توجه قرار گرفته باشد.
اینجاست که می‌توان پرسید آیا مخاطب قرار دادن همه طیف های سنی و مقاطع تحصیلی آن هم با یکسری پرسش کلی و سخت کار صحیحی است و فایده دارد؟ ابهام و سؤال دیگر آنکه تکلیف پاسخ هایی که برخی دانش آموزان با انگیزه و شوق فراوان برای رئیس دولت وقت می نویسند، چه می شود؟ آیا اساسا کسی مخاطب این پاسخ ها و خواننده آنها هست یا خیر؟ اگر هست، چرا هرگز به قدر جمع بندی هم که شده، درباره پاسخ های رسیده به پرسش مهر سخن به میان نمی‌آید؟
آیا بهتر نیست از سال بعد زمانی که رئیس جمهور قصد داشت پرسش مهر را در آغاز سال تحصیلی مطرح کند، ابتدا پاسخ های جمع بندی شده از پرسش مهر سال گذشته را به سمع عموم برساند و توضیح دهد که از دید دانش آموزان خشونت از کجا نشأت گرفته، چگونه در برابر آن می‌توان ایستاد، راه زدودن آن از جهان چیست و...؟!
