چگونگی مراقبت از نوزاد نارس

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل چگونگی مراقبت از نوزاد نارس را تشریح کرد.

به گزارش ایسنا، زهرا اکبریان در جمع خبرنگاران اظهار کرد: به نوزادی نارس گفته می‌شود که قبل از هفته ۳۷ بارداری یا ۳۷ هفته پس از نخستین روز آخرین قاعدگی، متولد شود.

اکبریان افزود: نوزادانی که بین هفته ۳۲ تا ۳۴ یا کمتر از ۳۲ هفته بدنیا می‌آیند، ضروری است در بخش مراقبت ویژه نوزادان بستری شوند؛ زیرا این نوزادان نارس در عملکرد دستگاه‌های بدن با وجود شکل‌گیری کامل، دچار اختلال هستند.

این فوق تخصص نوزادان بیمارستان روحانی بابل تصریح کرد: نخستین خطری که این نوزادان را در بدو تولد تهدید می‌کند، نارسی ریه‌ها و عدم تنفس موثر است که با پیشرفت‌هایی که طی دو دهه اخیر در درمان این نوزادان انجام شد، بطور پیشرونده‌ای تولید ترکیب حیاتی بنام سورفکتانت گسترش یافته است؛ این ترکیب که ساخت آن در ریه‌های نوزادان نارس بطور ناقص صورت می‌گیرد با استفاده از لوله‌گذاری داخل نای در ساعات اولیه پس از تولد، به داخل ریه‌ها تزریق شده و باعث بهبود تنفس و انتشار اکسیژن می‌شود.

اکبریان با اشاره به اینکه تغذیه در نوزادان نارسی که مشکل تنفسی را پشت سر می‌گذارند باید با احتیاط  انجام شود، خاطرنشان کرد: تغذیه از پستان مادر در ابتدا مقدور نیست و باید از طریق لوله معده‌ای - دهانی یا با سرنگ با حوصله و دقت تغذیه شوند و افزایش حجم شیر باید با دقت و بر اساس تحمل دستگاه گوارش نوزاد انجام شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل یادآور شد: مراقبت در نگهداری و جابجایی این نوزادان بسیارحیاتی است؛ چرا که عروق نارس در داخل مغز به سبب نارسی و شکننده بودن مستعد خونریزی بوده و هر چه نوزاد نارس‌تر باشد این خطر بیشتر خواهد بود.

وی ادامه داد: در نوزادان نارس زیر ۳۴ هفته، عروق شبکیه چشم تکامل کافی پیدا نکرده‌اند و چنانچه درمان به موقع انجام نشود، احتمال نابینایی دائمی وجود دارد، همه نوزادان نارس کمتر از ۳۴ هفته باید از نظر تکامل عروق شبکیه چشم مورد معاینه قرار گیرند و در صورت مشکل، سریع‌تر اقدام درمانی لازم شامل درمان با لیزر یا تزریق داروی اوستین انجام شود.

اکبریان اضافه کرد: یکی از مشکلات نوزادان نارس عدم تکامل سیستم‌های دفاعی بدن علیه عفونت‌ها است، مراقبت از نظر پیشگیری عفونت از ارکان مهم درمان بوده که مادران نوزادان نارس باید با شستن مکرر دست‌ها و کوتاه نگه داشتن ناخن‌ها از انتقال عفونت به آنان جلوگیری کنند.

این فوق تخصص نوزادان تصریح کرد: امروزه برای حمایت بیشتر نوزادان و همچنین افزایش توانمندی مادران در نگهداری نوزاد نارس، ساعاتی از روز را نوزاد در حالیکه کنترل می‌شود مراقبت آغوشی یا مراقبت کانگرویی دریافت می‌کند و این هم‌آغوشی که توسط تماس پوست با پوست انجام می‌شود به ارتباط عاطفی بیشتر و بهتر مادر و نوزاد و همچنین تکامل عصبی بهتر نوزاد کمک می‌کند، بهتر است این مراقبت در منزل نیز تا زمانی که نوزاد به وزن دو هزار و۵۰۰ گرم الی سه هزار گرم برسد، ادامه یابد. امکان ترخیص نوزاد با وزن هزار و ۵۰۰گرم که بتواند از پستان مادر شیر بخورد و نیاز به اکسیژن اضافی نداشته باشد، وجود دارد.

وی اضافه کرد: این نوزادان تا وزن دو هزار و ۵۰۰تا ۳۰۰۰ گرم نیازمند به ترکیب مقوی کننده شیر مادر یا شیر خشک مخصوص نوزادان نارس علاوه بر شیر مادر هستند تا نیاز اضافی کلسیم، فسفر و پروتئین بدن‌شان تامین شود و از نرمی استخوان نوزاد نارس جلوگیری شود.

این فوق تخصص نوزادان با اشاره به اینکه این شیرخواران پس از ترخیص تا چندین ماه باید تحت مراقبت و کنترل باشند تا از رشد طبیعی آنها اطمینان حاصل شود، ادامه داد: نیاز است نوزادان مذکور، قطره آهن و مولتی ویتامین را مانند سایر نوزادان دریافت کنند و طبق برنامه کشوری برای آنهاواکسیناسیون انجام شود.

اکبریان گفت: کم‌وزن‌ترین نوزادی که در این مرکز به دنیا آمد ۴۵۰ گرم بود که با مراقبت در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان و درمان‌های به موقع و سریع به مدت تقریبا سه ماه با وزن یک هزار و ۶۰۰ گرم از بخش مرخص شد و بعد از گذشت تقریبا سه سال و نیم همچنان جهت کنترل رشد و تکامل به این مرکز مراجعه می‌کند که از لحاظ تکاملی و تکلم بررسی شود تا مشکلی نداشته باشد.
در ادامه دکتر آذر نباتی، متخصص زنان و زایمان نیز گفت: مشکلات شایع برای باروری زوجین و تولد نوزاد نارس از مهم‌ترین مسائل خانواده‌ها است.

نباتی ادامه داد:  امروزه با وجود عوامل مختلف مثل تغذیه نامناسب، کم‌تحرکی، مصرف بالای فست فودها، اضافی وزن زوجین و ازدواج و باروری در سنین بالا، درصد نازایی نیز افزایش یافته است؛ در نتیجه بسیاری از خانواده ها مجبورند به روش مصنوعی باردار شوند که خود از علل تولد نوزادان نارس است.

وی در خصوص علل تولد نوزادان نارس اظهار کرد: زایمان زودرس به زایمانی گفته می‌شود که قبل از هفته ۳۷ بارداری اتفاق می‌افتد و هرچه نوزاد زودتر متولد شود، احتمال بروز مشکلات جدی برای وی بیشتر خواهدبود.

این متخصص افزود: برای نوزادانی که پیش از۲۶ هفتگی بارداری متولد می‌شوند، احتمال زنده ماندن بسیار کم است و در صورت زنده ماندن معمولا دچار مشکلات مزمن در سیستم تنفسی و عصبی - عضلانی خواهند بود. این نوزادان ممکن است در تکلم، یادگیری و مهارت‌های حرکتی نیز دچار اختلال شوند.

این متخصص زنان و زایمان در بابل، زایمان زودرس غیرقابل توجیه خودبخود، پارگی پیش ازموعد کیسه آب، زایمان به سبب شرایط نامناسب ادامه بارداری برای مادر یا جنین مثل مسمومیت شدید بارداری و حاملگی‌های دوقلویی وچندقلویی را چهار علت اصلی برای زایمان زودرس برشمرد.

نباتی با اشاره به اینکه تعداد زیادی از عوامل ژنتیکی و محیطی بر شیوع زایمان زودرس تاثیر می‌گذارند، خاطرنشان کرد: تهدید به سقط در اوایل بارداری، مصرف سیگار، وزن‌گیری ناکافی در دوران بارداری، مصرف داروهای غیرمجاز، اضافه وزن و چاقی، سن کم یا بالای مادر، فقر، قامت کوتاه، کمبود ویتامین c، فعالیت فیزیکی شدید، بیماری‌های لثه، فاصله بین حاملگی‌های کمتر از ۱۸ ماه، سابقه زایمان زودرس قبلی، عفونت واژینال یا سایر ارگان‌ها مثل عفونت ادراری و عفونت‌های تنفسی از جمله عوامل تاثیرگذار هستند.

وی یادآور شد: ترک سیگار و مواد مخدر، وزن گیری مناسب دوران بارداری، بهبود وضعیت تغذیه‌ای، رعایت فاصله بین حاملگی‌ها و درمان عفونت واژینال و سایر ارگان‌ها سبب کاهش خطر زایمان زودرس می‌شوند.

این متخصص ادامه داد: مادران باردار با دیدن علائمی چون احساس فشارلگنی، دردهای مشابه قاعدگی، ترشح واژینال آبکی و کمردرد با زایمان زودرس قریب‌الوقوع مواجه هستند و در صورت وجود چنین مواردی جهت بررسی شروع زایمان زودرس باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنند.

نباتی با بیان اینکه پیشگیری از زایمان زودرس به سبب دخالت عوامل متعدد تا امروز هدفی دشوار بوده است، گفت: اما دو دسته از بیماران که سابقه تولد زایمان زودرس قبلی دارند یا در سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری دهانه رحم  کوتاه گزارش شده است، استفاده از ترکیبات پروژسترونی یا دوختن دهانه رحم (سرکلاژ) تا حدود زیادی ازشروع زایمان زودرس جلوگیری می‌کند.