پس از اعلام موضع ممتنع دولت اوباما در نشست صدور قطعنامه ضد شهرک سازی روز جمعه گذشته که با انتقادهای تند صهیونیست ها روبرو شد، جان کری وزیر خارجه آمریکا در نشست خبری روز چهارشنبه خود از «حقیقت تلخی» سخن گفت که نتانیاهو باید آن را بپذیرد و آن «راه حل ایجاد دو کشور مستقل است، نه یک کشور اسرائیل.»
به گزارش ارینا، یک خوانش قدیمی تر درباره تلاش دولت اوباما برای به ثمر رساندن راه حل دو دولت این است که مستاجران فعلی کاخ سفید نیاز به میراثی به جا مانده از خود درباره حل و فصل قضیه فلسطین دارند نظیر آنچه در توافق هسته ای با ایران روی داد و اینکه باراک اوباما بر خلاف بسیاری از روسای جمهور آمریکا، حل بحران خاورمیانه با محوریت فلسطین را در راس اولویت های دولت خود گنجانده، اما به این درک رسیده است که دیگر روش های سنتی جواب نمی دهد.
این خوانش که وال استریت ژورنال در مقالات متعدد بر آن تاکید می کند قائل به این است که رسیدن به توافق بین دو طرف اسرائیلی و فلسطینی در شرایط فشار بر یک طرف معادله نفعی ندارد.
این نشریه آمریکایی می نویسد: یکی از این طرف ها (اسرائیل) که برایش توافق صلح اهمیت ندارد در تلاش است تا با استفاده از روش های مختلف این توافق را تا پایان دولت اوباما به تاخیر بیندازد. رفتار بنیامین نتانیاهو هم همین را تایید می کند. او آشکارا دعوت اوباما برای حضور در کاخ سفید را به منظور بحث درباره روند صلح خاورمیانه در ماه های پایانی دولت وی نپذیرفت و این بهانه را مطرح کرد که می خواهد از «هرگونه تاثیرگذاری احتمالی بر انتخابات آینده آمریکا» برکنار باشد و این در حالی است که نتانیاهو همان کسی است که در امور داخلی آمریکا با اعمال فشار بر اوباما در خلال رقابت های دور دوم انتخاباتی این کشور (سال 2012) دخالت کرد.
بروکینگز نیز حدود 9 ماه پیش نوشت: در چند ماه باقیمانده از دولت باراک اوباما، وقت آن رسیده است که وی میراثی را در خاورمیانه آن گونه که خود می خواهد به جا گذارد نه آن طور که فشارهای نتانیاهو تعیین می کند. اوباما می تواند اولین رئیس جمهور آمریکا باشد که نام خود را در تاریخ با اعتراف رسمی به دولت فلسطینی ماندگار می کند.
این نگاه بر این باور است که با وجود مشغولیت ها و شکست های دولت اوباما در حوزه های شدیدا متشنج منطقه مانند سوریه، لیبی و یمن، فلسطین، همچنان در قلب تحولات خاورمیانه پرتنش ایستاده است و از این منظر شاید دولت اوباما، هرچند دیرهنگام به این صرافت رسیده باشد که کلید حل بحران های منطقه در قضیه فلسطین نهفته است، اگر چه دیپلمات های آمریکایی معمولا در پایان دولت متبوع خود و آزادشدن از فشار لابی های اسرائیلی تلاش می کنند نظراتشان را تعدیل کنند و بهترین نمونه در این باره جیمی کارتر بود.
یک رهیافت دیگر به چرایی اتخاذ موضع تندتر از همیشه در واشنگتن علیه اسرائیل در سخنان وزیر خارجه فعلی آمریکا پنهان است. کری با تاکید بر اینکه راه حل دو دولت (فلسطینی و اسرائیلی) حالا در معرض «خطری جدی» قرار گرفته است یک اشاره معنادار دیگر هم داشت که در رسانه ها کمتر دیده شد و آن اشاره، این عبارت بود: «تعیین سیاست ها درباره شهرک های اسرائیلی و قدس و راه حل دو دولت، دیگر به دولت ترامپ مربوط است.»
مفهوم عبارت اخیر وزیر خارجه آمریکا می تواند این باشد که دولت اوباما با قرار نگرفتن در مسیر قطعنامه ضد شهرکسازی علیه اسرائیل، اقدام بایسته را در قبال مساله خاورمیانه (به عنوان یکی از محوری ترین مسائل سیاست خارجی آمریکا) انجام داد و حالا دیگر دولت ترامپ در برابر کاری انجام شده قرار گرفته است.
ترامپ هم به خوبی معنای این اشاره دولت اوباما را دریافت کرد و در توییتر خود چنین نوشت: تمام تلاشم را خواهم کرد که دستورات و بن بست های فتنه آمیز اوباما را لغو کنم. فکر می کردم دوره انتقالی آرام باشد؛ اما نیست.
صهیونیست ها اما پیش از این و در جریان تصویب قطعنامه ضد شهرک سازی اسرائیل در شورای امنیت سازمان ملل پیام های اقدام صریح دولت اوباما را از قرائتی اسرائیلی درک کرده بودند؛ جایی که «ران درمر» سفیر اسرائیل در آمریکا گفت: آنچه این قطعنامه انجام داد، اعطای ذخیره ای به فلسطینیان در جنگ دیپلماتیک و حقوقی آنها علیه اسرائیل بود. آمریکا از این اقدام جلوگیری نکرد و موضعش مشخصا هماهنگ شده بود.
سی ان ان با استناد به سخنان این سفیر اسرائیلی تصریح می‌کند که «برای اسرائیلی ها این قطعنامه نگران کننده است زیرا ترس از آن می رود که فلسطینی ها برای درخواست مجازات ها و تحریم های بیشتر علیه تل آویو و نیز محاکمه نظامیان اسرائیلی در دادگاه های جنایی با حمایت سازمان ملل، تشجیع و ترغیب شوند.»
نگاه گلعاد آردان وزیر امور راهبردی رژیم صهیونیستی به سخنرانی جان کری از نگرانی های اسرائیلی فراتر می رود و جای دونالد ترامپ رئیس جمهور منتخب آمریکا را هم در این قضیه مشخص می کند. آردان به شبکه صهیونیستی « I24news » می گوید: هدف سخنرانی (جان کری) به قید و بند کشیدن ترامپ و تخریب گام های آینده وی درباره روند صلح بین اسرائیل و فلسطینیان است.
به نظر نمی رسد که مسیر دونالد ترامپ برای ریاست جمهوری آینده آمریکا گلباران و هموار باشد؛ این چیزی است که ترامپ هم در توییت خود بدان اشاره می کند: « تمام تلاشم را خواهم کرد که دستورات و بن بست های فتنه آمیز اوباما را لغو کنم. فکر می کردم دوره انتقالی آرام باشد؛ اما نیست.»
ظاهرا با اصرار و عزم ترامپ بر مخالفت با سیاست های هشت ساله دولت دموکرات ها، اوباما نیز در اندیشه مین گذاری مسیر رئیس جمهور جدید است یا به عبارت دیگر، قرار دادن دولت ترامپ در شرایطی مبهم که ریسک بر هم زدن سازوکارهای قبلی را افزایش دهد.
روزنامه فرانسوی اکسپرس در این خصوص تصریح می کند که قطعنامه ضد شهرک سازی رژیم صهیونیستی در همین چارچوب قابل ارزیابی است. شاید فن بدل در برابر اقدام ترامپ برای تعیین دیوید فریدمن (حامی ایدئولوژیک شهرک سازی و مخالف شدید راه حل دو دولت) به عنوان سفیر آینده آمریکا در تل آویو از سوی ترامپ همین باشد که دولت اوباما چشمش را به روی قطعنامه ضد اسرائیلی در شورای امنیت ببندد و در تایید محکومیت تل آویو، سکوتی سنگین اختیار کند.
حال این سوال مطرح می شود که آیا ترامپ می تواند قطعنامه ضد صهیونیستی را ابطال کند؟
واقعیت این است که از لحاظ نظری چنین امری ممکن است، اما در میدان عمل تقریبا صفر است. برای چنین ابطالی، ترامپ ناچار خواهد شد قطعنامه ای جدید (2334) را پیشنهاد دهد. سپس نیاز به رای دستکم 9 دولت عضو در شورای امنیت در کنار آمریکا دارد البته مشروط بر اینکه چهار عضو دائم دیگر شورای امنیت یعنی روسیه، انگلیس، فرانسه و چین با این تصمیم مخالفت نکنند و این در حالی است که اجماع بین المللی درباره غیرقانونی بودن شهرکسازی های صهیونیستی در کرانه باختری و شرق قدس انکارناپذیر است.
