آیا روسیه می تواند ایران را در سوریه بفروشد؟!

در چند روز اخیر به مانند گذشته، مباحث بسیاری پیرامون تغییر رویکرد روسیه در قبال سیاست های ایران در سوریه در رسانه ها و در نزد تحلیلگران مطرح شد. این مباحث به ویژه پس از سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل، به مسکو و رایزنی با پوتین برای خروج نیروهای ایرانی از سوریه دنبال شد.
 
به گزارش «تابناک»؛ در همین راستا، روزنامه «حریت» ترکیه در مطلبی با تیتر «آیا پوتین ایران را خواهد فروخت؟» به این مسأله پرداخته است.
 
در این مطلب آمده است: جنگنده های ارتش اسرائیل در شانزدهم مارس در تجاوزی آشکار به خاک سوریه، به مناطقی از این کشور ـ به بهانه جلوگیری از انتقال سلاح به حزب الله ـ حمله ور شدند که برای اولین بار با واکنش جدی پدافند هوایی ارتش سوریه روبه رو شد.
 
این یکی از جدی ترین و مهم ترین برخوردها میان ارتش سوریه و اسرائیل از آغاز بحران سوریه در سال 2011 تاکنون بوده است. واقعیت این است که حمله جنگنده های اسرائیل، چند روز پس از دیدار پوتین و نتانیاهو ـ که هفته گذشته در مسکو صورت گرفت ـ رخ داد؛ دیداری که در آن در مورد حضور ایران در سوریه بحث شد و اسرائیل نگرانی های امنیتی خود در مورد حضور ایران در سوریه را به پوتین منتقل کرد.
 
مقامات اسرائیلی مدت هاست، از ظهور یک جبهه ضد اسرائیلی جدید در جنوب سوریه از جانب ایران ابراز نگرانی کرده اند. از زمان شروع جنگ در سوریه، هدف اصلی اسرائیل، مقابله با نفوذ ایران در مجاورت مرزهای خود بوده است؛ بنابراین، بنا بر گزارش هایی، اسرائیل بارها به کاروان ها، انبارها و پایگاه های عملیاتی ـ نظامی در جنوب سوریه به منظور قطع خطوط تدارکاتی ایران به حزب الله، حمله کرد تا مانع انتقال سلاح و تجهیزات به حزب الله در امتداد مرزهای جولان تا لبنان شود.
 
با این حال، آنچه نتانیاهو را وادار کرد تا به مسکو سفر کند، دو تحول مهم بود؛
 
نخست؛ قصد و تلاش ایران برای دستیابی به یک پایگاه نظامی دائمی در لاذقیه (بنا به ادعای نتانیاهو).
 
دوم؛ واحد جدید نیروهای حزب الله که با نام «تیپ آزادسازی جولان» برای آزادسازی بلندی های جولان از اشغال اسرائیل به وجود آمد.
 
این آن دو تحولی است که اسرائیل آن ها را جزو خطوط قرمز خود می داند و تلاش می کند با آن ها مقابله کند.

محدودیت های نفوذ کرملین در سوریه
 
در این رابطه، نتانیاهو برای بحث در مورد این موضوعات حساس با پوتین دیدار و گفت وگو کرد. برخی تحلیلگران این دیدار را حرکتی تاکتیکی در راستای تلاش نتانیاهو برای دور کردن روسیه از ایران تفسیر کرده اند. مسأله مهم در اینجا آن است که روس ها در واقع تا چه حد می توانند تمایل و ظرفیت لازم را برای اسرائیلی ها جهت پیگیری اهدافشان علیه ایران در سوریه فراهم کنند.
 
روسیه و اسرائیل از روابط نسبا گرمی در جریان جنگ سوریه در راستای احترام به منافع استراتژیک یکدیگر برخوردار بوده اند. به همین دلیل بلافاصله پس از مداخله نظامی روسیه در سوریه؛ این دو بازیگر جهت جلوگیری از برخورد نظامی با یکدیگر در حریم هوایی سوریه توافقاتی با یکدیگر داشته اند؛ به عبارت دیگر، روسیه ترجیح داد، چشم خود را بر حملات اسرائیل علیه حزب الله در سوریه ببندد.
 
اما زمانی که بحث تلاش برای خنثی کردن تثبیت موقعیت نظامی ایران در سوریه پیش می آید، ممکن است کرملین با محدودیت هایی در مورد نفوذش بر دولت سوریه مواجه شود، به گونه ای که روسیه میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجه گفته بود: « هر تصمیمی در مورد خروج ایران از سوریه به دولت سوریه مربوط می شود».
 
در این هفته نیز در حاشیه دور سوم مذاکرات صلح آستانه، ایران سندی را برای تبدیل شدن به ضمانت کننده توافقی در مورد سوریه به همراه روسیه و ترکیه امضا کرد.
 
به همین جهت باید گفت، هرچند روسیه از برخورد مستقیم با اسرائیل خودداری کرده است، نمی خواهد و نمی تواند به راحتی ایران را در سوریه بفروشد!
 
این یک واقعیت است که ایران و روسیه در طول تاریخ رقبای یکدیگر بوده اند؛ اما آن ها اکنون اتحادی را بر اساس مخالفت متقابل با نظم لیبرال به رهبری آمریکا و منافع مشترک خود در حفظ بشار اسد در سوریه به وجود آورده اند. در واقع این ایران بود که از روسیه خواست در سوریه مداخله کند.
 
همچنین هر دو کشور از نظر نظامی و اقتصادی برای سر پا نگه داشتن بشار اسد و مقابله با معارضان به شدت سرمایه گذاری کرده اند. در نهایت نیز آن ها با توجه به حضور نیروهای زمینی تحت حمایت ایران و پشتیبانی هوایی روسیه موفق شدند به اهداف خود دست یابند.

برنامه ایران در مورد بلندهای جولان
 
گذشته از منافع مشترک مسکو ـ تهران در سوریه، قردادهای تسلیحاتی میان دو کشور همچنان در حالی که خزانه روسیه را پر می کند، قدرت نظامی و تسلیحاتی متعارف ایران را نیز ارتقا می دهد.
 
بی گمان برنامه های ایران در مورد بلندهای جولان برای تحریک اسرائیل جهت راه اندازی یک حمله طرح ریزی شده است. به همین جهت، در صورت وقوع جنگ جدیدی در لبنان، عملا ممکن است ائتلاف دوفاکتوی (عملی) میان اسرائیل و کشورهای عربی تضعیف شود.