ورود ترامپ به ریاض و آنچه پس از آن برای خاورمیانه در راه است

دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، در حالی ساعاتی قبل وارد ریاض پایتخت عربستان سعودی شد که این شروعی از دور سفرهای خاورمیانه ای وی در آینده نزدیک است و همچنین این سفرها در شرایطی انجام می شود که بحران کاخ سفید را در واشنگتن در بر گرفته است. این سفر ترامپ با چند معضله اساسی مواجه است که اولین آنها و شاید مهمترین به لحاظ سیاست خارجی، پیچیدگی های حفظ توازن قدرت در خاورمیانه باشد.

به گزارش «تابناک» طی چند ماه گذشته کاخ سفید با چالش های یکی پس از دیگری مواجه شده و سفر ترامپ به خاورمیانه و عربستان سعودی در حالی صورت میگیرد که وی باید تمامی تلاش خود را صورت دهد تا این سیگنال را به خوبی به دوستان و متحدان منطقه ای خود برساند که به رغم همه مشکلات داخلی در سیاست آمریکا، واشنگتن همچنان توان ایجاد یک سیاست خارجی منسجم و منطقی را داراست.


تا کنون دیدارهای دونالد ترامپ در واشنگتن با سفرا و مقامات کشورهای خارجی تا حد زیادی الگوی شناسایی دو طرفه را برای وی و تیم جدید دولت در آمریکا داشته است؛ اما از این پس دیدارها و سفرهای ترامپ رنگ و روی جدی تری به خود خواهد گرفت. از این پس مقامات کشورهای مختلف که ترامپ با آنها دیدار خواهد کرد، درخواست های مستقیم و جدی از وی برای سیاست خارجی دارند که ممکن است در راستای منافع کلی آمریکا یا در تضاد با آن باشد.

برای مثال می توان به خوبی حدس زد که یکی از دستورکارهای مهم ترامپ در این دور از سفر های خاورمیانه ای، موضوع ایران خواهد بود. اکنون رژیم اسرائیل و برخی کشورهای عرب خلیج فارس، ایران را تهدید اولیه و جدی برای خود قلمداد می کنند و از مدت ها قبل در پی یک سیاست تهاجمی تر و خشن تر از سوی آمریکا در قبال ایران هستند.

دولت ترامپ نشان داده که با این ذهنیت کلی از سوی این کشورها در مورد ایران موافقت دارد و تلاش خود را برای همکاری با آنها در راستای عقب نشاندن ایران در خاورمیانه به کار می گیرد؛ اما آنچه مورد نگرانی است، آنکه ترامپ در این سفرها آنچه از متحدان منطقه ای خود می شنود، بر خلاف منافع ملی آمریکا و منطقه در دستور کار قرار دهد. در واقع بسیار محتمل است که به ویژه عربستان سعودی ایده هایی جذاب برای محاصره ایران در منطقه در اختیار ترامپ قرار دهد که به وضوح چالش های جدی در منطقه ایجاد کرده و منافع خود آمریکا را نیز به مخاطره اندازد. در اینجاست که نقش تیم همراه دونالد ترامپ در ارزیابی این ایده ها و پایش آنها بسیار حیاتی است.

بسیاری روابط بین الملل را بسیار شبیه به علم فیزیک قلمداد می کنند که در آن هر عمل یا کنش، واکنشی خاص به دنبال دارد. در این زمینه، ترامپ به نظر با یک چالش مهم روبه روست و آن ایجاد موازنه و تعادل میان همه پویایی ها پیچیده ای است که بسیاری از آنها در متن ادراک و علایق وی قرار ندارند.

اما علایق ترامپ در همین جا متوقف می شود و وی به نظر بیش از این علاقه ای ندارد که وارد چالش های عملیاتی جدی این طرح از جمله توانایی های نامتجانس کشورهای عربی و همچنین سوء ظن های چند جانبه و دو جانبه میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شود.

همچنین موضوع مهمتر اینکه یک چنین ائتلافی از دید رژیم اسرائیل چگونه خواهد بود. ایالات متحده برای سالها فروش تسلیحات خود به کشورهای عربی را محدود کرده بود تا همچنان رژیم اسرائیل به عنوان رژیم برتر به لحاظ کیفی در حوزه نظامی در خاورمیانه بماند. این به تنهایی یک استراتژی نیست بلکه قانونی است که توسط کنگره تصویب شده است. شاید ترامپ با چهره ای خندان و حاکی از رضایت عربستان سعودی را ترک کند؛ اما احتمال دارد که بعد از بازگشت به واشنگتن، سنای آمریکا بسیاری از قراردادهای بسته شده با عربستان را لغو کرده و شکستی دیگر برای وی در موضوع سیاست خارجی رقم بزند.

موضوع در مورد مناقشات رژیم اسرائیل و فلسطین نیز به همین ترتیب است و وی باید همچنان که تعهدات خود به اسرائیل را نشان می دهد، مردم فلسطین را نیز متقاعد نگاه دارد تا بتواند همچنان پروسه روند دیپلماسی حل اختلاف را به پیش برد؛ موضوعی که حتی منظم ترین و منطقی ترین رؤسای جمهور آمریکا نیز از پیشبرد موفق آن تا حد زیادی ناکام بوده اند.

آنچه به نظر می رسد این است که سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه دستاورهای چندانی در عمق برای ایالات و متحدان منطقه ای این کشور نخواهد داشت. این سفر می تواند همراه با تصاویر جذاب برای توییتر و لبخندهای متنوعی از سوی دو طرف باشد، زیرا معمولا کشورهای عربی تلاش زیادی برای موفق نشان دادن سفر ترامپ خواهند داشت. اما بطن ماجرا واقعیاتی را در بر دارد که به نظر، نه ترامپ علاقه ای به مطرح کردن آنها دارد و نه متحدان منطقه ای این کشور.