کلید جهاد کشاورزی چگونه به یکی از پاک ترین وزرای روحانی رسید؟

دکتر روحانی در دولت دوازدهم بازهم به محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی دولت یازدهم اعتماد کرد. وزیری که در 24 مرداد 1392 توانسته بود با 177 رای موافق در مقابل 81 رای مخالف و 26 رای ممتنع از مجموع 284 نماینده حاضر در صحن، نظر مثبت نمایندگان مجلس شورای اسلامی را کسب کند و راهی ساختمان وزارت جهاد کشاورزی در دولت یازدهم شود.

به گزارش تابناک اقتصادی، محمود حجتی فرزند حاج شیخ غلامرضا حجتی از روحانیون برجسته نجف آباد در سال ۱۳۳۴ در شهر نجف آباد اصفهان چشم به جهان گشود. وی تحصیلات خود را تا اخذ مدرک دیپلم در نجف آباد طی کرد و سپس وارد دانشگاه صنعتی اصفهان شد و در رشته مهندسی عمران موفق به اخذ مدرک لیسانس شد. با پیروزی انقلاب اسلامی وارد نهاد جهاد سازندگی کشور شد و پس از آن به عنوان استاندار سیستان و بلوچستان خدمت کرد. در سال 1364 بعنوان عضو شورای مرکزی جهاد سازندگی منصوب گردید. پس از پایان جنگ تحمیلی در سال 1368 تا سال 1373 بعنوان استاندار سیستان و بلوچستان منصوب گردید. در سال 1373 بعنوان مجری طرح سد کرخه مسئولیت اجرای این پروژه بزرگ ملی را عهده دار شد و در سال 1376 تا سال 1379 تصدی وزارت راه و ترابری را عهده دار شد. 

حجتی که در دوره اول ریاست جمهوری سید محمد خاتمی به عنوان وزیر راه و ترابری فعالیت داشت در دوره دوم نیز به عنوان وزیر جهاد کشاورزی از مجلس رای اعتماد گرفت و تا پایان دولت در این سمت باقی ماند. پس از وی در دولت اول محمود احمدی نژاد، پست وزارت جهاد کشاورزی به محمدرضا اسکندری دانش آموخته رشته مهندسی کشاورزی (زراعت و اصلاح نباتات) رسید، وی را احمدی نژاد در تاریخ ۲۳ مرداد ۱۳۸۴برای تصدی وزارت جهاد کشاورزی به مجلس معرفی کرد. اسکندری تا پایان دولت اول احمدی نژاد در این سمت بود و در با شروع دولت دهم، صادق خلیلیان دیگر اهوازی دانش آموخته دکترای اقتصاد کشاورزی از دانشگاه تربیت مدرس به عنوان وزیر پیشنهادی احمدی نژاد به مجلس معرفی شد و در نهایت با 200 رای موافق از 286 رای گرفته شده، راهی ساختمان وزارت جهاد کشاورزی شد و تا پایان دولت دهم به عنوان وزیر، فعالیت داشت. و در نهایت همانطور که اشاره شد، حجتی توانست پس از 8 سال وقفه، دوباره به عنوان وزیر جهاد کشاورزی مشغول به فعالیت شود.

نکته قابل توجه، به میزان آرای موافق حجتی در این مجلس می باشد که نسبت به چهار سال پیش کمتر شده بود. دلیل این اتفاق را می توان در صحبت ها و انتقادات مطرح شده تسوط برخی نمایندگان مشاهده کرد. به عنوان نمونه، بدری نماینده اصول گرا در مخالفت با وزیر پیشنهادی کشاورزی گفته بود: مصرف بی‌رویه سموم شیمیایی باعث به خطر افتادن سلامت مردم شده است. محمد حسینی نماینده اصلاح طلب نیز گفته بود: معضلات حوزه آبی و آبخیزداری با مشکلاتی روبروست که کشاورزی را با ناپایداری در تولید روبرو کرده است. وی بیان کرد: خالی شدن روستاهای کشور به طوری که در سرشماری سال 95 جمعیت روستایی به 25 درصد رسیده و سن بالای افراد ساکن در روستاها به بیش از 40 سال رسیده است با اجرای سیاست «مزرعه تا سفره شما» سفره این قشر کوچکتر شده است. حسینی ادامه داد: علی‌رغم اینکه خدماتی همچون آب، برق و تلفن به روستاها برده‌ایم اما امروز در روستاها به دلیل نبود درآمد، روستاییان با مشکلات عدیده ای مواجه اند. سید احسن علوی دیگر نماینده مخالف نیز اظهار داشت: دلیل اینکه با عدم موفقیت مدیران در بخش های عمومی کشور مواجه هستیم به رشد یک بعدی ظرفیت ها و کم توجهی بقیه ظرفیت ها برمی گردد که من این مورد را در جهاد کشاورزی درک کرده ام. همچنین مهرداد بائوج لاهوتی نماینده مردم لنگرود اظهار کرد: آیا پول سرمازدگان برف را در مازندران و گیلان پرداخت کرده اند. خیر به جای آن به راحتی از کشوری همانند مصر پرتغال وارد کشور شد. وی همچنین ضمن اعلام مخالفت با گزارش کمیسیون قضایی و حقوقی خطاب به قاضی پور که با رئیس جلسه صحبت می کرد، گفت: شما همان گلابی تان را بخورید و اجازه دهید دکتر پزشکیان صحبت های بنده را بشنوند. هرچند نادر قاضی پور در نشست علنی امروز (سه شنبه 31 مرداد) مجلس شورای اسلامی با استناد به ماده 79 آیین نامه داخلی مجلس درخصوص حواشی نشست بررسی رأی اعتماد وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم خطاب به لاهوتی گفت: لاهوتی نماینده استان گیلان در صحبت هایش توهینی به بنده داشته که باید توضیح بدهم استان آذربایجان مرکز تولید هزاران تن میوه جات از جمله گلابی، شلیل و زردآلو است که روی دست کشاورز مانده که حتی کیلویی یک هزار تومان از آنها نمی خرند. نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: آن روز گلابی خوردم تا رئیس جمهور و وزیر جهاد کشاورزی واردات میوه خارجی را قطع کنند. 

از جمله نقاط قوت عملکرد حجتی در دولت اول دکتر روحانی، به عملکرد وی در اجرا نمودن قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی است که منجر به افزایش تولید و کاهش واردات در زمینه محصولات استراتژیکی همچون گندم، برنج، شکر و دانه های روغنی شد. وی همچنین توانست به خودکفایی در محصول استراتژیکی همچون گندم برسد که تولید آن در سال 95 به بیش از 14 میلیون رسید. در موضوع واردات برنج که از جمله مسائلی بود که در روزهای گذشته در مجلس توسط یکی از نمایندگان مخالف، به بحث گذاشته بود، حجتی توانست در چهار سال گذشته این واردات برنج را از طریق اعمال تعرفه 40 درصدی و همچنین اخذ مابه التفاوت 500 تومانی به ازای هر کیلوگرم برنج وارداتی، سامان دهی کند. به طوریکه میزان واردات این محصول از یک میلیون و 900 هزار تن در سال 92 با کاهش فراوان به 680 هزار تن در سال 95 برسد و این موفقیت وزیر در جهت حمایت از تولید داخلی برنج می باشد. هرچند دیدگاه نماینده مخالف در مجلس در این باره متفاوت است. مهرداد بائوج لاهوتی نماینده مجلس شورای اسلامی معتقد بود تعرفه برنج، موز، گوشت و حبوبات کاهش داشته است و وزارت جهاد کشاورزی دلش برای منافع ایران می سوزد یا منافع واردکنندگان؟ وی با اشاره به اینکه در 10 تیر 96 ممنوعیت واردات برنج مصوب شد، افزود: 2 میلیون و 800 هزار تن سرانه مصرف برنج در کشور است که حدود 2 میلیون و 400 هزار تن آن در کشور تولید می شود و تنها در 400 هزار تن آن کمبود برنج داریم و عده ای نمی گذارند 400 هزار تن برنج در داخل کشور تولید شود و این ۴۰۰ هزار تن کمبود برنج دستاویزی برای واردات توسط منفعت طلبان شده است. وی با بیان اینکه وزیر جهاد کشاورزی اظهار کرده که در بخش گندم به خودکفایی رسیده ایم، افزود: آیا خودکفایی گندم واقعیت دارد. همه می دانند که برخی آدم های صاحب منافع که در دستگاه های دولتی نفوذ دارند و برخی افراد در دستگاه های دولتی که منافع داخلی را بر منافع ملی ترجیح می دهند گندم با قیمت پایین وارد کشور کرده و به وزارت جهاد کشاورزی فروخته اند. لاهوتی با طرح سوالی مبنی بر اینکه سیلوهایی که با میلیاردها تومان سرمایه گذاری در بنادری همانند امیرآباد ساخته شده، ادامه داد: چرا این سیلوها خالی است اگر به خودکفایی رسیده ایم چگونه این سیلوها خالی از گندم است. حجتی نیز در واکنش به این صحبت ها اظهار داشت: در زمینه تولید گندم با افزایش بهره وری و کاهش سطح به خودکفایی رسیدیم، حجم آبی که در تولید گندم استفاده می‌شود به مراتب کمتر از آبی است که 4 سال قبل در اختیار زراعت گندم بوده است.

در ادامه نقاط مثبت عملکرد حجتی می توان به موارد زیر نیز اشاره داشت: کاهش واردات شکر از ۱ میلیون و ۵۷۹ هزار تن در سال ۹۲ به ۳۹۱ هزار تن درسال ۹۵. همچنین افزایش  تولید شکر در کشور از ۱٫۱ میلیون تن در سال ۹۲، به ۱٫۷ میلیون تن در سال ۹۵. همچنین تولید کلزا در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۲، سه برابر شد. درمجموع می‌توان گفت، کاهش میزان واردات غذای اساسی از ۱۲٫۶ میلیارد دلار در سال ۹۱ به ۷ میلیارد دلار در سال ۹۵ نشان‌دهنده عملکرد قابل‌قبول وزیر پیشنهادی دولت دوازدهم در دولت قبل بوده است. وزارت جهاد کشاورزی طی سال‌های ۹۴ و ۹۵، سیاست «بازار در ازای بازار» را در راستای تقویت تولید داخل، کنترل واردات و همچنین افزایش صادرات را پیگیری نمود. سال ۹۴ این طرح در بخش سیب‌درختی و موز آغاز گردید؛ به‌گونه‌ای که درازای صادرات یک و نیم کیلوگرم سیب، اجازه واردات یک کیلوگرم موز داده شد. ادامه اجرای سیاست مذکور در سال ۹۵، باعث شد تا در شش‌ماهه نخست این سال، صادرات سیب نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۳۰۰ درصد افزایش پیدا کند.

عملکرد محمود حجتی در 4 سال گذشته دارای نقاط ضعفی نیز بوده است از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره داشت:

عدم برنامه‌ریزی برای بیمه محصولات کشاورزی: یخ‌زدگی ۳۰درصد از مرکبات شمال کشور و واردکردن خسارت ۱۰۰۰ میلیاردی به باغداران در آذرماه ۹۵ ازجمله مواردی بود که خلع برنامه‌ریزی برای بیمه محصولات کشاورزی از سوی وزارت جهاد را بیشتر نشان داد در حال حاضر هم ۹۵درصد از باغات مرکبات شمال کشور بدون بیمه هستند.

سوء مدیریت در کنترل بیماری‌های دام و طیور، همچون تب برفکی و آنفلوآنزای مرغی: در سال‌های اخیر این بیماری‌ها خسارات فراوانی را به تولیدکنندگان طیور کشور وارد کرده‌اند. اهمیت این موضوع به این دلیل است که به‌شدت در قیمت گوشت و تخم‌‌مرغ تأثیرگذار هستند. 

بی‌توجهی به طرح‌های آبخیزداری و مرتع‌داری: در حال حاضر ۱۰ درصد از حوضه‌های آبخیز کشور مدیریت می‌شوند و ۹۰ درصد از حوضه‌های آبخیز کشور رهاشده هستند. در امور مراتع و بیابان هم طبق برنامه ششم توسعه قرار بود روی ۸ میلیون هکتار زمین عملیات آبخیزداری انجام شود که در پایان برنامه پنجم توسعه تنها کمتر از ۵۰ درصد هدف‌گذاری‌های صورت گرفته عملی شد.

شکست در فرصت تجارت با کشور روسیه و سایر کشورهای همسایه و عدم اقدامات کافی جهت جلوگیری از دست رفتن بازار مواد غذایی کشور عراق از دیگر نقاط ضعفِ دوران مدیریتیِ حجتی در دولت یازدهم بوده است.

در مجموع می‌توان نتیجه گرفت، وزیر جهاد کشاورزی علی رقم انتقادات برخی نمایندگان نسبت به عملکرد وی، دارای کارنامه نسبتا موفقی در چهار سال سکانداری خود در دولت یازدهم بوده است. محمود حجتی نیز در پنج شنبه 26 مرداد 96 با حضور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی گفت بود: اگر بنده دفاع یا پاسخی می دهم خدای ناکرده این امر تداعی نشود که نقاط ضعفی وجود ندارد و امیدوارم اگر تقدیر بود با حمایت دولت و مجلس بتوانیم قدمی در راه رفع مشکلات فراگیر بخش کشاورزی و کشاورزان برداریم. وی با بیان اینکه برنامه تقدیم شده دو بخش دارد، ادامه داد: بخش اول شامل رویکردها و مسیرها است و بخش دوم پروژه های اقتصادی و آورده شده در برنامه ششم توسعه در راستای اقتصاد مقاومتی که شرط وقوع آنها تامین منابع مالی است، با توجه به ظرفیت ها در بخش عملکرد مشکلی وجود نداشته اما امیدواریم در آینده  از کمبود منابع مالی رنج نبریم. حجتی در ادامه گفته بود: هیچگاه از کودکی تا به الان از کشاورزی فاصله نداشته ام و کشاورز نیز بوده ام، داشتن لیسانس عمران در میزان فعالیت در عرصه های مختلف این بخش تاثیری ندارد، مگر قرار است کار تخصصی، ریز و بالینی انجام دهم، این امورات کار معاونین و کارشناسان است و نتیجه عملکرد آنها را نیز باید در شاخص‌ها پیگیری کنیم. به نظر میرسد که این صحبت حجتی در واکنش به حرف های یکی از نمایندگان مخالف زده شد که گفته بود: مخالفت بنده با آقای حجتی مدرک تحصیلی وی است، برای من جای سوال بوده که آیا مهندس راه و ساختمان در بحث عمران که بتن، قیر و آسفالت می شناسد، می تواند بخش کشاورزی کشور را اداره کند، آیا قحط الرجال بوده و بعد از 40 سال از پیروزی انقلاب دکتری رشته کشاورزی وجود ندارد که بخش کشاورزی را بشناسد که از آقای حجتی در این پست استفاده می شود. هر چند در آخرین روز حضور وزرای پیشنهادی در مجلس، دکتر روحانی رئیس جمهور دولت دوازدهم در دفاع از کارنامه مهندس حجتی گفته بود: آقای حجتی یکی از وزرایی است که در کار خودش کاملا متخصص بوده و شما ممکن است بگویید رشته آقای حجتی چیست؟ رشته آقای حجتی هر چه که هست، آقای حجتی و بزرگترین متخصص کشاورزی ایران با مدرک پی اچ دی را کنار هم بیاورید، اما حتما ایشان جلو هستند و بنده در این موضوع شک ندارم زیرا حجتی کشاورزی را به خوبی می شناسد. حجتی سال های سال در حوزه کشاورزی کار کرده و محصول کارش معلوم است، حال با تلاش وی تنش بازارمان کمتر از گذشته شده، البته مشکلاتی در این زمینه داشتیم، بنابراین ایشان فردی است که مهارت کافی، تجربه کافی دارد. وی افزود: حجتی وزیری است که مورد اعتماد همه بوده و همه جناح ها وی را قبول دارند، زیرا وی یک متخصص بوده و بنده اینجا شهادت می دهم، البته همه وزرای ما اینگونه هستند و یکی از پاک ترین وزرای ما آقای حجتی بوده و هست ، حتی حجتی موضوعاتی را از بنده اجازه می گرفت که دچار تعجب می شدم و می گفت در فلان جا فلان کار شده و شما به عنوان رئیس جمهور اجازه شرعی بدهید که من این کار را انجام بدهم.

روحانی با بیان اینکه حجتی یک وزیر پاکدست، مخلص و انقلابی است، تصریح کرد: آقای حجتی به بنده عرض کردند که من قبل از انقلاب در اصفهان پای منبر شما می آمدم و ما در مسجد حکیم در سال 55 و 56 منبر می رفتیم و ایشان در آن مقطع دانشجو بودند و به هر حال یک جوانی که از قبل از انقلاب در انقلاب و فعال بوده و پس از انقلاب مرتب در مسیر حرکت به سمت منافع ملی بوده است باید از ایشان قدردانی کنیم.