حمیده جعفری ـ مطمئنا در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است که مهمترین اثر این آشنایی و آگاهی را می توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست؛ بنابراین، امروز تلاش داریم تا موضوع «دیوار مشترک دو همسایه» را بررسی کنیم.
شاید خنده‌دار به نظر برسد؛ اما یکی از مسائلی که بخشی از پرونده‌های حقوقی و قضایی را به خود اختصاص می‌دهد، «دیوار» بوده و مواد متعدادی در قانون مدنی کشور به این مسأله اختصاص یافته است تا مشکلات ناشی از آن را حل و فصل کند.
مباحث مانند مالکیت دیوار بین دو همسایه، دیوارچین کردن، دیوار کشیدن داخل مغازه و ایجاد دیوار از سوی مستأجر در ملک موجر از جمله مباحثی است که نه تنها دعوای حقوقی برای آنها ایجاد شده بلکه قانون به تفکیک به بررسی آن پرداخته و حدود آن را نیز مشخص کرده است. برای اینکه در حوزه دیوار درگیر قانون و راهروهای پرپیچ وخم نشوید، بخشی از مواد قانوني این موارد را در اختیار شما می‌گذاریم.
ديوار مشترك دو همسايه
از درگيري‌هايي كه گاه در ميان همسايگان به ويژه در نوع همسايگي سنتي ديده مي‌شود، ديوار مشترك ميان آنهاست. ماده 109 قانون مدنی اين ديوار را مشترك ميان دو همسايه مي‌داند؛ مگر اين كه قرينه يا دليلي، خلاف آن را اثبات كند. نكته در مورد ديوار مشترك، هزينه‌هاي اداره ديوار است كه در صورت نبود توافق خاصي در مورد آن، براساس ماده 113 قانون مدني رفتار می‌شود.
در این ماده آمده است: «مخارج ديوار مشترك بر عهده كساني است كه در آن شركت دارند.» البته به یاد داشته باشید که این ماده نمی‌تواند همسایه را ملزم به پرداخت هزینه‌های ترمیم دیوار کند زیرا ماده 1142 قانون مدني با مفاد حديث «دعائم الاسلام» حضرت امام صادق(ع) هماهنگ است.
در این حديث از امام صادق(ع) درباره ديواري كه از آن فردي است، ولي حد فاصل ميان ملك او و همسايه‌اش است، پرسيدند: اگر اين ديوار خراب شود و صاحب آن از تعمير آن سر پيچد، تكليف چيست؟
امام فرمود: «صاحب ديوار را نمي‌توان مجبور كرد كه دوباره آن را بنا كند؛ مگر وقتي كه تجديد بناي اين ديوار در رابطه با اصل ملك براي همسايه به عنوان حق يا شرط ضمن عقد از قبل وجود داشته باشد، ولي به صاحب منزل گفته مي‌شود كه اگر مايلي مي‌تواني در ملك خودت ديوار بكش.»
حق استفاده از دیوار مشترک
درخصوص دیوار مشترک میان دو همسایه گاهی این پرسش پیش می‌آید که «همسايه حق دارد براي مثال، تصرفاتي مانند ميخ كوبيدن، آويزان كردن و خشك كردن لباس يا قراردادن سيم تلفن، برق و... را در اين ديوار انجام دهد و اين گونه تصرفات از نظر حق قانوني همسايه پذيرفتني است؟»
در این باره باید بدانید، برابر قانون مدنی حكم تصرفات به دو قسم است و تصرفاتي مانند ميخ كوبيدن به ديوار يا آويزان كردن لباس، چون طبيعت ديوار مشترك است، تا جايي كه به تصرف همسايه ديگر زيان وارد نكند، مجاز و قانوني است. اما تصرفاتي مانند قرار دادن سيم برق يا تلفن چون از اول مورد توافق دو همسايه نبوده است، همسايه حق چنين تصرفي را ندارد و بايد از همسايه ديگر اجازه بگيرد تا بتواند سيم تلفن و برق را روي ديوار اشتراكي قرار دهد.
به یاد داشته باشید که نبايد تصرف همسايه موجب بر هم خوردن وضع ديوار شود؛ براي مثال، ارتفاع ديوار مشترك نبايد از سوي يك همسايه يكجانبه افزايش يابد و بايد حتماً در اين كار اجازه همسايه ديگر فراهم شود.
ای آقا خود ادارات برق و تلفن بدون اجازه ذیوارهای مردم را برای عبور سیم فتح می کنند پس چرا کسب به آنها تذکری نمی دهد