بازار آزاد ارز در هفته ای که گذشت، روند صعودی را رقم زد. برای مرور نرخ های فروش سه ارز پرطرفدار دلار، یورو و درهم، دو رویکرد وجود دارد. نخست؛ نگاهی به نرخ های سامانه نظارت ارز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و دوم؛ مرور روند بازار ارز بر مبنای نرخ های لحظه ای و ساعتی در سایت های صرافی ها و منابع خبری.
به گزارش تابناک اقتصادی؛ آنچه مسلم است، روند صعودی و گرانی این سه ارز در هر دو رویکرد است. اما تفاوت، در میزان و جهش رشد قیمت ها می باشد. بر این اساس، اگر سراغ سامانه سنا بانک مرکزی برویم، تفاوت قیمت دلار آمریکا از پنج شنبه بیست و یکم دیماه تا پنج شنبه بیست و هشتم دیماه، حکایت از گرانی 194 ریالی معادل 0.44 درصد برای این ارز مهم و پرطرفدار بازار دارد. اما بر مبنای رویکرد دوم، دلار آمریکا در طول هفته ای که گذشت، رشد 1.4 درصدی را ثبت کرده است.
حال قبل از اینکه جلوتر برویم و نگاهی به دلایل گران شدن ارز در روزها و هفته های اخیر داشته باشیم، بهتر است ابتدا به نوع و روش نرخ گذاری و همچنین نحوه شکل گیری در سامانه سنا نگاهی بیندازیم.
سه شنبه چهاردهم تیرماه 1390، بانک مرکزی بر اساس اطلاعیه شماره 1، خطاب به کلیه صرافان کشور اعلام کرد: "نظر به راه‌اندازی نرم افزار یکپارچه صرافی‌ها به اطلاع می‌رساند ،براساس تصمیمات متخذه، سامانه مذکور به نام "سَنا" –SANA (سامانه نظارت ارز) ثبت شده‌است.لذا کلیه صرافان کشور موظف به ثبت تمامی معاملات ارزی در سامانه "سَنا" می‌باشند. قابل ذکر است که آمار و تراکنش‌های روزانه صرافی‌ها در سامانه مذکور ثبت و این بانک نسبت به بررسی آمارهای ارسالی بصورت لحظه‌ای اقدام می‌نماید و با صرافیهایی که از ثبت معاملات ارزی در سامانه سنا خودداری نمایند ،برخورد قانونی خواهد شد. ضمناً صرافیهایی که تاکنون موفق به نصب نرم‌افزار یادشده نشده‌اند و یا به هر دلیلی نرم‌افزار نصب شده در صرافی با مشکل مواجه گردیده‌است، طی اطلاعیه بعدی می‌توانند مجدداً مراحل نصب نرم افزار را پیاده نمایند."
آنچه مشخص است؛ برآیند راهکار بانک مرکزی، رصد صرافی‌ها با سامانه سنا بوده است. اما در این مسیر با چالش صرافی های غیرمجاز روبرو شد. چالشی که منجر به رقابت ناعادلانه بین صرافی‌های مجاز و غیر مجاز شده است. به گفته یک کارشناس بازار ارز، اگر صرافی‌های غیر مجاز حق خرید و فروش نداشته باشند و صرافی‌های مجاز هم همه معاملات خود را در این سامانه وارد کنند، اطلاعات مربوط به معاملات ارزی قابل استفاده خواهد بود. این در حالی است که فعالیت تعداد زیادی صرافی غیرمجاز همچنان برقرار است و نیازمند برخورد جدی با آنهاست. هرچند خبرنگار مهر در بیست و هفتم دی ماه خبر از آغاز پلمپ صرافی های غیرمجاز با ورود دستگاههای نظارتی و تعطیل شدن پنج صرافی غیرمجاز داده بود. پس تا زمانی که صرافی های غیرمجاز در کشور جولان می دهند نبایستی انتظار تدبیر علمی و کارشناسی و اقدام عملی توسط بانک مرکزی را داشت. چراکه قرار بوده است که بانک مرکزی آمارهای ارسالی را بصورت لحظه‌ای در سامانه سنا رصد کند و اقدامات لازم را برای مدیریت بازار ارز داشته باشد. ولی وقتی مشاهده می شود که صرافی های غیر مجاز که تعداد دقیق و مشخص هم ندارن و حتی در جایی رئیس کانون صرافان در گفت‌وگو با فارس خبر داده بود، پیش‌بینی می‌‌شود که بیش از 10 برابر صرافی‌های مجاز صرافی غیر مجاز وجود داشته باشد، نمی توان انتظار نرخ های واقعی مبتنی بر نبض بازار را در این سامانه داشت. البته این نکته مهم را نیز بایستی در نظر داشت که نرخ های سامانه نظارت ارز بانک مرکزی، بیانگر میانگین وزنی نرخ خرید و فروش ارز بر مبنای معاملات ثبت شده در سامانه می باشند و اندکی کاهش قیمت قابل تصور است ولی در روزهای اخیر، این تفاوت معنادار شده است. حتی در آخرین روز هفته گذشته، در ساعت 9 و 17، این سامانه نرخ فروشی برای دلار آمریکا ثبت نکرد و ترجیح داد از خط تیره استفاده کند. که به نظر می رسد که صرافی های مجاز، ارزی برای عرضه نداشته اند، یا تقاضایی وجود نداشته و یا حتی با وجود فروش در این ساعات، به ثبت اطلاعات معامله در سامانه اقدام نکرده اند که خود تخلف بزرگی است و به بررسی بیشتر توسط بازرسان بانک مرکزی نیاز می باشد. بنابراین تا حدودی با نوع و تفاوت نرخ های اعلامی توسط سامانه نظارت ارز آشنا شدیم. نمودار زیر میانگین قیمت فروش دلار آمریکا در سامانه نظارت ارز می باشد:
دو دیدگاه برای روزهای آتی دلار در بازار آزاد ارز:
با وجود روند افزایشی دلار در هفته گذشته و عبور از سطح مهم 4 هزار و 450 تومان، عده‌ای از معامله‌گران انتظار اصلاح روند افزایشی را دارند. آنها اشاره‌ها و دلایل متفاوتی را نیز برای این پیش‌بینی مطرح کردهاند. مقاومت شدید بانک مرکزی و افزایش عرضه بازیگران بازارساز، برگشت قیمت دلار در روز پنج‌شنبه، افت قیمت در معاملات پشت خطی انتهای هفته، خروج احتمالی سکه‌بازان از بازار ارز و افت دلار در بازارهای همسایه نشانه‌هایی بودند که از سوی برخی فعالان به‌عنوان سیگنال‌های کاهشی از آنها یاد می‌شد. از نظر آنها، با قدرت‌گیری نیروهای کاهشی به آرامی دلار در مسیر نزولی قرار می‌گیرد و درنهایت در انتهای سال با افزایش بیشتر فروش‌ها در زیر کانال 4 هزار و 400 تومان به کار خود پایان خواهد داد. با این حال، باید دید مطابق انتظار این دسته قیمت دلار افزایش خاصی را تجربه نخواهد کرد یا مطابق انتظار افزایشی شماری از معامله‌گران حتی از نقطه مقاومتی مهم 4 هزار و 494 تومان نیز عبور خواهد کرد. به نقل از دنیای اقتصاد، افزایشی‌های بازار باور دارند، بالا بودن نرخ حواله درهم، شکست یک مقاومت فنی مهم و ورود تقاضاهای جدید به بازار از جمله عواملی هستند که می‌توانند دلار را در مرزشکنی بعدی یاری کنند. از نظر آنها پس از این مرزشکنی قیمت دلار به سوی کانال 4 هزار و 600 تومان حرکت خواهد کرد.
پیغام بازارساز و افزایش عرضه: روند افزایشی دلار طی هفته موجب شده بود که تعداد زیادی از افراد جدید وارد بازار شوند که بعضا شامل مردم عادی نیز می‌شدند. در چنین شرایطی، رئیس‌کل بانک مرکزی در توییتی هشدار داد که افزایش نرخ ارز پایدار نیست و پیش‌بینی کرد که براساس روند هر ساله قیمت دلار در ماه‌های بهمن و اسفند در مسیر کاهشی قرار می‌گیرد.پیغام بازارساز و افزایش عرضه: روند افزایشی دلار طی هفته موجب شده بود که تعداد زیادی از افراد جدید وارد بازار شوند که بعضا شامل مردم عادی نیز می‌شدند. در چنین شرایطی، رئیس‌کل بانک مرکزی در توییتی هشدار داد که افزایش نرخ ارز پایدار نیست و پیش‌بینی کرد که براساس روند هر ساله قیمت دلار در ماه‌های بهمن و اسفند در مسیر کاهشی قرار می‌گیرد.
بالا بودن نرخ حواله درهم: روز پنج‌شنبه قیمت حواله درهم از محدوده هزار و 230 تومان عبور کرد و روی عدد هزار و 232 تومان قرار گرفت. به گفته فعالان، با این سطح از قیمت درهم، ارزش دلار در بازار داخلی بالای 4 هزار و 500 تومان است. به گفته یکی از بازیگران ارزی، برخی از صرافی‌ها به‌واسطه هراسی که از بحث‌های مالیات ارزش افزوده در دبی دارند، سعی می‌کنند از شبکه بانکی برای جا‌به‌جایی‌های ارزی خود استفاده نکنند و همین موضوع هزینه‌های جانبی زدن حواله از دبی را برای برخی صرافان بالا برده است. به نقل از دنیای اقتصاد، این در حالی است که عده زیادی از معامله‌گران اصلی بازار گرفتن مالیات از صرافی‌ها در دبی را تکذیب کردهاند؛ البته وجود چنین اخباری در هر صورت قیمت‌ها را می‌تواند در بازار داخلی تحت‌تاثیر قرار دهد.
آیا این قمیت دلار برای دولت به عنوان پاسبان پول ملی شرم اور نیست! 
