وضعیت پرداخت رشوه در ایران چگونه است؟

پرداخت رشوه در دین مبین اسلام بسیار مورد نکوهش واقع شده و قرآن فرد رشوه دهنده و رشوه گیرنده را مستحق آتش دانسته است. در کشور ما نیز مجازات سختی برای برخورد با این جرم در نظر گرفته شده است. با این تفاسیر به نظر شما وضعیت پرداخت رشوه در ایران در طی سال های اخیر کاهش یافته است یا افزایش و اینکه ایران بدین لحاظ دارای چه جایگاهی در دنیا می باشد؟

به گزارش تابناک اقتصادی، رشاء (رشوه دادن) و ارتشاء (رشوه گرفتن) از جمله جرائمی محسوب می شوند که باعث سلب اعتماد مردم نسبت به نظام اجرایی و اداری یک کشور می گردند و زمینه را جهت ترویج فساد مالی فراهم می کنند.

در دین مبین اسلام نیز مجازات های سنگینی برای این جرم در نظر گرفته شده است و قرآن فرد رشوه دهنده و رشوه گیرنده را مستحق آتش دانسته است. در قوانین ایران نیز برای فرد رشوه دهنده و رشوه گیرنده مجازات هایی در نظر گرفته شده است.  به عنوان نمونه مطابق ماده ۵۸۸ قانون مجازات اسلامی، هر یک از داوران، ممیزان و کارشناسان اعم از اینکه ‌توسط دادگاه معین شده باشد یا توسط طرفین‌، چنانچه در مقابل ‌اخذ وجه یا مال به نفع یکی از طرفین اظهار نظر یا اتخاذ تصمیم‌ کند به حبس از 6 ماه تا دو سال یا مجازات نقدی از سه تا دوازده میلیون ریال محکوم می ‌شود و آنچه گرفته است به عنوان مجازات مودی به نفع دولت ضبط خواهد شد.

با این اوصاف به نظر شما وضعیت پرداخت رشوه در سال های اخیر در ایران کاهش یافته است و یا افزایش؟ و اینکه ایران بدین لحاظ در بین کشورهای دنیا دارای چه جایگاهی است؟

برای یافتن پاسخ این پرسش به گزارش رقابت پذیری جهانی در سال 2017 مراجعه می کنیم که هر ساله توسط مجمع جهانی اقتصاد تهیه و منتشر می شود. در این گزارش، شاخصی تحت عنوان "پرداخت های نامنظم و رشوه" وجود دارد که به نوعی می تواند به پرسش های ما پاسخ دهد.

این گزارش برای سنجش شاخص ها عددی را بین 1 تا 7 در نظر می گیرد که عدد 1 نشان دهنده بدترین وضعیت ممکن و عدد 7 نشان دهنده بهترین وضعیت می باشد.

همان گونه که از نمودار بالا پیداست در سال 2012 از نظر مدیران، پرداخت های نامنظم و رشوه در ایران کاهش یافته است و به همین منظور در طی 8 سال اخیر ایران بهترین امتیاز را بدین لحاظ به نام خود ثبت کرده است. بعد از سال 2012 و تا سال 2014 از دیدگاه مدیران پرداخت های نامنظم و رشوه در ایران افزایش یافته و عدد این شاخص در طی این سال ها از 4.1 در سال 2012 به 3.44 در سال 2014 کاهش یافته است. از سال 2014 تا سال 2017 روند نمره تقریباً صعودی بوده و به 3.57 در سال 2017 رسیده است. این یعنی در طی 4 سال اخیر از دیدگاه مدیران پرداخت های نامنظم و رشوه در کشورمان کاهش یافته است. 

در گزارش رقابت پذیری جهان در سال 2017، جایگاه ایران در بین کشورهای حاضر در این گزارش (137 کشور) به لحاظ شاخص پرداخت های نامنظم و رشوه هشتاد و سوم بوده است.

نمودار زیر هم جایگاه ایران در شاخص پرداخت های نامنظم و رشوه را در بین کشورهای رقیب در سند چشم انداز 1404 نشان می دهد. در این گزارش کشورهایی چون ازبکستان، افغانستان، تاجیکستان، عراق و سوریه حضور ندارند.

در کشورهای امارات و قطر وضعیت شاخص پرداخت های نامنظم و رشوه نسبت به سایر کشورهای رقیب در چشم انداز 1404 بسیار خوب است و این دو کشور به ترتیب با کسب نمره های 6.45 و 6.31 (از 7 نمره) توانسته اند در بین 137 کشور دنیا رتبه های ششم و یازدهم را کسب کنند.

کشور ایران هم علیرغم اینکه روند رو به رشدی طی سال های اخیر در این شاخص داشته است اما در بین کشورهای حاضر در سند چشم انداز 1404 اصلا جایگاه مناسبی را ندارد و تنها سه کشور پاکستان، لبنان و قرقیزستان بدین لحاظ وضعیتی بدتری از ایران داشته اند.

شایان ذکر است که پرداخت های نامنظم و رشوه یکی از موانع جدی بر سر راه کسب و کارها می باشند و باعث می شوند هزینه های راه اندازی کسب و کارها و حتی قیمت تمام شده کالاها افزایش یابد. مسئولین باید برای بهتر شدن این وضعیت تلاش کنند تا در سال های آینده ایران بتواند جایگاه بهتری را به لحاظ شاخص پرداخت نامنظم و رشوه در بین کشورهای حاضر در سند چشم انداز 1404 به خود اختصاص دهد.