روزهای پرتلاطم و آینده صندوق ذخیره فرهنگیان

پرونده تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان برای صدور حکم به قوه قضاییه ارسال شده است اما هم‌اکنون آینده فعالیت این صندوق و میزان سوددهی آن مهمترین مطالبه معلمان است.

به گزارش تسنیم، پرونده صندوق ذخیره فرهنگیان سرانجام پس از کش‌وقوس‌های فراوان بسته شد و گزارش تیم تحقیق و تفحص مجلس برای پیگیری و صدور حکم به قوه قضائیه ارسال شده است و هم‌اکنون تیم تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره و بیش از 900 هزار فرهنگی عضو این صندوق منتظر بررسی‌های قوه قضاییه پیرامون تخلفات صورت گرفته هستند.

با توجه به اینکه در بخشی از گزارش نهایی تیم تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان آمده است که "صندوق ذخیره فرهنگیان در حال حاضر سهام بیش از 85درصدی 22 شرکت تابعه را به‌صورت مستقیم داراست، این صندوق در بانک سرمایه و بیمه معلم دارای سهام عمده است و در بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها از جمله قرارداد با یک شرکت اماراتی، صندوق ذخیره فرهنگیان 14 میلیارد تومان متضرر شده است"، هم‌اکنون این سوال جدی که در بررسی قوه قضائیه باید به آن پاسخ نهایی داده شود، این است که از مجموع تخلفات صورت گرفته که رقم آن بیش از 15 هزار میلیارد تومان است، سهم تخلفات صندوق ذخیره فرهنگیان و میزان سرمایه از دست رفته معلمان چقدر است؟ و آیا امکان بازپس گرفتن سرمایه هدر رفته معلمان وجود دارد؟

هرچند در این رابطه مسئولان صندوق ذخیره فرهنگیان معتقدند، بیش از 95 درصد دارایی‌های صندوق ذخیره فرهنگیان ارتباطی به بانک سرمایه ندارد و کل دارایی‌های دفتری صندوق 5 هزار میلیارد تومان است و این دارایی هم در حال حاضر سر جایش است زیرا دارایی‌های صندوق به صورت پول نقد نیست که کسی بتواند آن را بردارد و ببرد بلکه این دارایی در شرکت‌های پتروشیمی، ماشین‌سازی، ساختمانی، ‌آی تی، صنایع آموزشی و شرکت‌های بورسی است. در واقع این شرکت‌ها، دارایی صندوق هستند اما گزارش نهایی تیم تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان یکی از دلایل بسیار بااهمیت در ایجاد بی‌ثباتی مدیریتی در بانک سرمایه را وجود دو گروه سهامدار عمده شامل شرکت‌های زیرمجموعه صندوق ذخیره فرهنگیان و گروه منتسب به بهروز ریخته‌گران می‌داند.

علاوه بر این مسائل، وضعیت فعالیت صندوق ذخیره در سال‌های اخیر و افت سوددهی آن از سایر مواردی است که باید به آن پاسخ داده شود؟ به اذعان تیم تحقیق و تفحص، مدیران صندوق ذخیره شناخت کافی از بازار نداشته و در پروژه‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کردند که با زیان‌دهی همراه بود و این مسئله باعث افت سوددهی شده است. در اینباره سید محمد بطحایی وزیر آموزش‌وپرورش نیز می‌گوید "صندوق ذخیره فرهنگیان نباید به یک صندوق خیریه تبدیل شود بلکه یک بنگاه اقتصادی است و باید در جاهایی که منافع و سودآوری بیشتری برای فرهنگیان دارد سرمایه‌گذاری کند."

رضا نهضت کارشناس آموزشی نیز معتقد است که میزان شفافیت مسئولان صندوق ذخیره با اعضا (معلمان) باید بیشتر از آن چیزی باشد که شاهد هستیم. متاسفانه با وجود آنکه صندوق ذخیره فرهنگیان مدعی است همه چیز را در اتاق شیشه‌ای و در معرض دید اعضای صندوق قرار داده‌اند، اما این‌گونه نیست. اما دلیل این مدعا چیست؟ نخست، به سایت صندوق ذخیره مراجعه کنید، آخرین به روز رسانی مربوط  به سال مالی 95 است. بعد از آن تا امروز شما هیچ اطلاع جدیدی در سایت نمی‌بینید. دوم، در همین اسنادی هم که منتشر کرده‌اند صداقت رعایت نشده است یعنی اسناد را گزینشی و تنها آنهایی را که مطابق میلشان بوده منتشر کرده‌اند. مثلا در قسمت سود سال منتهی به سال 95، اسناد مربوط به سود قابل تقسیم را منتشر نکرده‌اند، بلکه فقط سند 550 میلیاردی را منتشر کرده‌اند که البته این سود قابل تقسیم نیست. سود قابل تقسیم، 144 میلیارد بوده که به همراه سود شناسایی شده از سال های قبل به بیش از 200 میلیارد رسیده است. این که این سند را منتشر نمی‌کنند به  این معنی  است که می‌خواهند اعضای صندوق را فریب بدهند.

وی افزود: از سود 1150 میلیاردی قابل تقسیم در سال 92، یعنی آغاز زمانی که دولت آقای روحانی مستقر شده به سود 144 میلیارد تومانی در سال مالی 95 رسیده که این یک افتضاح است. همچنین به همین اسنادی که خودشان منتشر کرده‌اند نیز پایبند نیستند و برای رفع مسئولیت، همه مشکلات را بر دوش دولت قبل می‌اندازند. به سایت صندوق مراجعه کنید، مطابق اسناد منتشر شده، دولت قبل، نزدیک 250 میلیارد تومان به صندوق بدهی داشته است. این بدهی اکنون به بیش از 1000 میلیارد رسیده است یعنی دولت آقای روحانی بیش از 800 میلیارد بدهی به صندوق دارد اما در بسیاری از سخنرانی‌های مسئولان با یک رفتار غیراخلاقی شاهد هستیم که بدهی را مربوط به دولت گذشته می‌دانند. این دروغی آشکار است و باید حداقل یک بار اسنادی را که خودشان در سایت گذاشته‌اند مشاهده کنند.

* میراث مدیران صندوق؛افت بیش از 1000 میلیاردی سود صندوق

این کارشناس آموزشی گفت: سال 92 که آقای غندالی صندوق ذخیره را تحویل گرفت 1150 میلیارد تومان سود قابل تقسیم داشت و پیش‌بینی این بود که در سال بعد، به 1200 میلیارد برسد اما سال 93، میزان سود به 950 میلیارد تومان، سال 94، 450 میلیارد و سال 95 به 144 میلیارد تومان کاهش یافت. بنابراین مشکل فقط تخلفات رویداده در صندوق نیست مشکل این است که تیمی کارنابلد به صندوق آمدند که غیر از تخلفات روی داده، با سوء مدیریت خود، سود صندوق را به نحو چشمگیری پایین آوردند.  این آقایان به غیر از تخلفات باید پاسخگوی این عملکرد بد که باعث افت سود شده نیز باشند.

در روزهای اخیر سود صندوق ذخیره فرهنگیان در سال 96، 500 میلیارد تومان اعلام شد اما این مسئله‌ای است که درباره آن سوالات و ابهاماتی وجود دارد، به عنوان از این سود 500 میلیارد تومانی چه میزان آن قابل تقسیم میان فرهنگیان است، در همین رابطه وزیر آموزش‌وپرورش معتقد است که "گزارش حسابرسی سال گذشته صندوق ذخیره به تصویب نرسیده است بنابراین نمی‌توانیم سود امسال را اعلام کنیم البته اشکالاتی در فرآیند حسابرسی وجود داشت اما در تلاش هستیم، صورت های مالی سریعتر به تصویب هیئت امنا برسد. اگر چه براساس برآوردهای صورت گرفته این پول 500 میلیارد تومان تعیین شده است اما نیاز به بررسی بیشتر آن داریم."

او همچنین به فرهنگیانی که به عنوان نماینده سایر فرهنگیان در هیئت امنای صندوق ذخیره انتخاب شدند، توصیه می‌کند "بالاترین توانایی را برای حضور در جمع هیئت امنای صندوق ذخیره و صیانت از حقوق معلمان داشته باشید و این صیانت زمانی رخ می‌دهد که توانایی تجریه و تحلیل صورت‌های مالی حسابرسی را داشته باشید و بدانید سود واهی به چه معناست تا وقتی پای عمل آمدید مشاهده نکنید ادعای 400 میلیارد سود 150 یا 200 میلیارد بوده است."

رضا نهضت درباره میزان سوددهی صندوق ذخیره معتقد است که باید سود قابل تقسیم صندوق ذخیره اعلام شود و احتمالا سود قابل تقسیم بیش از 200 میلیارد باشد و البته از 200 ملیارد تا 500 میلیارد کلی اختلاف است و نباید با با مغالطه های آماری، ذهن اعضای صندوق را منحرف کنند.

* افزایش یافتن  بی سابقه هزینه های دفتری؛ به رغم افت شدید سود

وی در ادامه در پاسخ به این سوال که افت قابل توجه سود صندوق به چه دلیل است؟ گفت: البته در کشور رکود بوده است و این قطعا در شرکت‌های صندوق هم اثرگذار بوده است اما بخشی از این افت سود به دلیل سوءمدیریت بوده است به گونه‌ای که در این شرایط هزینه‌های دفتری به نحو غیر متعارفی  بالا رفته است  در حالی که می‌توانستند در این هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند.

نهضت ادامه داد: متاسفانه تیم فعلی فراوان از مغالطه‌های آماری استفاده می‌کند مثلا می‌گویند میانگین سود از ابتدای صندوق 17.5 درصد بوده است. خوب این سخن احتمالا درست باشد اما چه ربطی به دوران مدیریت شما دارد؟ شما باید بگویید در این مدتی که شما مدیر عامل صندوق بوده‌اید، فلان مقدار دارایی و سرمایه داشته‌اید و فلان مقدار سود داده‌اید. سود سال 95 را اگر بر مبنای دارایی‌هایی صندوق حساب کنیم، احتمالا رقمی کمتر از 2 درصد بوده است در حالی که بانک حداقل 18 درصد سود تضمین شده می‌داد.

این کارشناس آموزشی بیان کرد: مدیرعامل صندوق در یکی از سخنانش سود بالای سال 92 را مربوط به بالارفتن قیمت دلار دانسته است. اگر واقعا این گونه است با رشد بالای قیمت دلار که این روزها به بیش از 100 درصد رسیده، باید سود هنگفتی را در سال جاری مشاهده کنیم اما آیا این گونه است؟

 * چرا ارزش افزوده به معلمان داده نمی شود؟

وی ادامه داد: متاسفانه از زمان آقای نیکدل، بحث ارزش افزوده دارایی‌ها کنار رفته است. در واقع در موقع خروج یک عضو از صندوق، باید در کنار آورده و سودی که به وی تعلق گرفته، ارزش روز دارایی‌ها حساب شود و به او تعلق بگیرد که متاسفانه از زمان اقای نیکدل کلا این طرح را کنار گذاشته‌اند. در واقع این کار مقداری زحمت دارد که انگار حوصله و نشاط انجام آن را ندارند! به هر حال  عدم محاسبه ارزش افزوده نیز ضرر مضاعفی به اعضای صندوق وارد می‌کند.

* اوضاع صندوق بحرانی است

نهضت در ادامه افزود: به نظر اوضاع صندوق ذخیره بحرانی است و این را مسئولان صندوق باید صادقانه با معلمان در میان بگذارند.  درصد منابع خروجی به ورودی صندوق در سال منتهی به 95، 120 درصد بوده است که با توجه با سونامی بازنشستگی معلمان در سال های آتی، این درصد بیشتر هم خواهد شد. در واقع سونامی بازنشستگی معلمان، به طور مستقیم بر صندوق ذخیره فرهنگیان اثر خواهد گذاشت و در صورت عدم پیش بینی‌های لازم و برنامه‌ریزی درست، وضع صندوق بحرانی خواهد شد.

این کارشناس آموزشی بیان کرد:‌ مسئولان صندوق ذخیره بارها گفته‌اند که معلمان به خاطر اعتماد به صندوق و سابقه آن همچنان به عضویت در صندوق ادامه می‌دهند. این سخن نادرست است، مطابق اساس نامه صندوق، اگر فردی پیش از بازنشستگی یا از کارافتادگی از صندوق خارج شود، سود دولت به او تعلق نمی‌گیرد. طبیعی است که با این قید، بسیاری از اعضا از صندوق خارج نمی‌شوند و این را می‌گذارند به حساب اعتماد معلمان به صندوق که فریب است.

* دولت نمی‌خواهد بدهیش را بدهد

نهضت افزود: چندی پیش آقای بطحایی به نادرستی گفتند که اکثر بدهی دولت به صندوق مربوط به دولت است و دولت نمی‌تواند این مبلغ را  بپردازد و این یعنی صدمه حداقل 1000 میلیارد تومانی به معلمان و  این دولت، تنها دولتی است که حتی یک ریال از بدهیش را به صندوق ذخیره نپرداخته است.

 میزان سود صندوق ذخیره فرهنگیان در سال 96 از موضوعات مهمی است که می‌تواند وضعیت صندوق را مشخص کند.

مهدی نیکدل مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان درباره میزان سوددهی صندوق ذخیره فرهنگیان در سال گذشته گفت:‌ دو هزار و 900 میلیارد ریال یعنی حدود  سه هزار میلیارد ریا میزان سود قابل تقسیم صندوق ذخیره در سال 96 بود؛ به لحاظ حسابداری دو نوع سود داریم سود خود صندوق و زیر مجموعه که هر کدام کوچکتر بود مجاز به تقسیم هستیم و به دلیل اینکه سود صندوق کوچکتر بود سه هزار میلیارد ریال قابل تقسیم است.