چرا «قباد بد» محبوب تر از «فرهاد خوب» شد؟!

فائزه سجادی، روان شناس عمومی در مطلبی در روزنامه خراسان نوشت:

پس از سه سال، قسمت آخر سریال شهرزاد به نقطه پایانی رسید. سریال جذاب و پر بیننده ای که از لحاظ روان شناختی، قابل بررسی و تامل است. شاید یکی از متفاوت ترین سوالات که برای مخاطبان این سریال بعد از پایانش ایجاد شده، این باشد: «چرا بیش از این که شیفته شخصیت روشنفکر داستان یعنی فرهاد باشیم، قباد که شخصیت ضدقهرمان این سریال بود، برای مان دوست داشتنی تر است؟» . سیر تحول شخصیتی قباد و دلایل این که قباد عاشق شهرزاد و شهرزاد عاشق فرهاد شد هم از دیگر سوالاتی است که به آن ها پاسخ خواهیم داد.

دلایل جذاب بودن این سریال

سریال شهرزاد دارای کنش ها و واکنش های زیاد روانی بین نقش های اصلی اش بود و اصلی ترین فاکتور جذابیت این سریال، موضوع آن یعنی انتخاب بود. انتخاب این که کدام یک برای شهرزاد مناسب تر است، چه از نظر عقلی و چه از نظر احساسی. از نظر احساسی، فرهاد اهل شعر و شاعری بود و به شخصیت شهرزاد نزدیک بود. اصولا دختران جذب چنین شخصیت های آرام، احساسی، شاعرمسلک و به دور از مادیات و سیاست بازی می شوند. در این بین روحیه قباد مستعد لطیف بودن بود اما چون در محیط نامناسب رشد کرده بود، به نوعی قربانی شد. اصرار قباد به داستان خواندن شهرزاد در قسمت های مختلف سریال، گویای مستعد بودن روحیه قباد در این زمینه است. از طرف دیگر قباد، قربانی سیاست بازی های بزرگ آقا و دخالت وی در انتخاب هایش شد مثلا این که باید با شیرین ازدواج کند تا خاندان دیوان سالار پا برجا بماند و بعدها باید با شهرزاد ازدواج کند که نوه هایش هم به سلطنت ادامه دهند.

سیر تحول شخصیتی قباد

قباد از ابتدای داستان، فردی منفعل بود. باید کارها را برایش دیکته می کردند. او مستقل نبود چون همیشه برایش انتخاب می کردند و به جایش تصمیم می گرفتند. این شخصیت نشئت گرفته از یک شخصیت ضعیف است. اگر نقش پدر در دوران کودکی و نوجوانی ضعیف و کمرنگ باشد، در بزرگ سالی شاهد چنین شخصیتی هستیم. اما روند عاشق شدن قباد که پیش آمد، همه چیز عوض شد. در این سریال، شاهد آن بودیم که شخصیت منفعل و ضعیف قباد تغییر کرد و کسانی که به نوعی اعتماد به نفس قباد را می گرفتند (بزرگ آقا و شیرین)، دیگر تاثیری در زندگی وی نداشتند. قباد در پی خشم شدیدی که به شیرین داشت، او را راهی تیمارستان کرد و به دلیل این که یک عمر به خاطر او اعتماد به نفسش را از دست داده بود، شیرین را زیر پا له کرد.

چرا قباد از فرهاد محبوب تر شد؟

تلاشی که قباد برای به دست آوردن عشق خود یعنی شهرزاد کرد، هیچ گاه فرهاد برای تماشاگر به مرحله بروز نرساند. حتی بعد از این که شهرزاد به دیدنش آمد (در آمفی تئاتر)، او را با حرف هایش طرد کرد. این رفتارها باعث می شود تا ما از دیدن قباد، احساس بهتری پیدا کنیم. در ضمن، مخاطب دلایل بسیاری از رفتارهای بد و نامناسب قباد را که گذشته اش بوده، می داند. بنابراین فقط بر اساس شرایط فعلی او، شخصیتش را قضاوت نمی کند. اما شاید بپرسید که چرا بیشتر ما دوست داشتیم که به جای قباد، فرهاد می مرد؟ ! اصلی ترین دلیلش این است که در ماجرای یک مثلث عشقی، فردی که تلاش بیشتری می کند و در آخر ناکام می ماند، بدون توجه به بسیاری از شاخص ها و ویژگی های اخلاقی اش، دوست داشتنی تر می شود. در این بین بازی بهتر شهاب حسینی در برابر لحن یخ زده بازی مصطفی زمانی هم بی تاثیر نبود.

چرا قباد عاشق شهرزاد شد؟

قباد عاشق شهرزاد شد چون شهرزاد نیمه گمشده وجود قباد بود. قباد در ناخودآگاهش همیشه عاشق این بوده که شخصیت مستقل، رهبر و مهربان داشته باشد مثل شهرزاد. وقتی قباد با این شخصیت مواجه شد، عاشقش شد. در واقع سیر عاشق شدن همه انسان ها همین طور است. آن ها عاشق فردی می شوند که همیشه دوست داشتند، ویژگی های شخصیتی اش را داشته باشند و ندارند. عاشق می شوند تا یاد بگیرند. برای همین بعد از چند سال عاشق و معشوق مثل هم می شوند.

چرا شهرزاد به فرهاد علاقه داشت؟

فرهاد آن تکه از وجود شهرزاد بود که شهرزاد همیشه در ناخودآگاه خودش به دنبال وی می گشت. شهرزاد عاشق رفتار و مسلک فرهاد شده بود. عاشق استقلال و شجاعت فرهاد بود. عاشق این که به خاطر دفاع از افکارش حتی از جانش می گذشت. کاری که خود شهرزاد، آخر داستان کم آورد و افکار و عقایدش را فدای سیاست کرد و همان باعث جدایی اش از فرهاد شد. انتخاب شهرزاد، فرهاد با روحیه ای لطیف بود اما در نهایت، قباد با دسیسه چینی کاری کرد که شهرزاد بین عقل و احساس به ندای عقل گوش کند.

آیا می شود مانند شهرزاد بود؟ !

شهرزاد شخصیت قوی و محکم داشت. چیزی که بیشتر از همه در شخصیت شهرزاد خودنمایی می کرد، فعال بودن همزمان مردانگی و زنانگی در یک پیکر بود؛ گاهی همچون مردان قوی، مصمم، با اراده و منطقی و گاهی چون بیشتر زنان، احساسی و لطیف و رمانتیک. کمتر به چشم می خورد که زنی چنین شخصیتی داشته باشد اما رسیدن به آن، ناممکن نیست.