در شب تاسوعای حسینی نگاهی داریم به مجموعه آئین‌های سنتی که در ایام محرم در جای‌جای ایران برگزار می‌شود و بیشترشان قدمتی دیرینه دارند.
تصاویر این گزارش از دو خبرگزاری ایسنا و تسنیم گردآوری شده است.
مراسم عزاداری محرم در شهر تاریخی ماسوله از توابع استان گیلان هر ساله به همراه آیین‌های سنتی برگزار می‌شود. در غروب روز آخر ماه ذی‌الحجه (شب حلول ماه محرم) هر سال مردم شهر تاریخی ماسوله به پیشواز ماه محرم می‌روند و شروع مراسم عزاداری سالار شهیدان را با سنت دیرین سنج‌زنی اعلام می‌کنند. در دهه محرم بزرگان چهار محله در مسجد امامزاده عون ابن علی(ع) جمع می‌شدند و برنامه ماه محرم را به ترتیب به مرحله اجرا در می‌آوردند، به احترام امامزاده عون ابن علی، اولین سنج در محله «مسجدبر» به صدا در می‌آید و لحظه‌ای بعد همزمان سنج محله «خانه بر» و «کشه سر» و «اسدمحله» به صدا در می‌آید، به طوری که صدای سنج در چهار محله ماسوله طنین‌انداز می‌شود، اگر بر حسب اتفاق محله‌ای زودتر از محله «مسجدبر» سنج بزند، باید جریمه پرداخت کند.
چیزی که در استان هرمزگان عزاداری دهه محرم را متمایز با دیگر شهرهای دیگر ایران می‌سازد، آیین‌های متفاوتی‌اند که در تلفیق با فرهنگ‌های بومی، رنگ و بویی متفاوت به خود گرفته‌اند. آیین علم شویی مسجد دوازده امام"منبر گپ" در بندرعباس یکی از قدیمی‌ترین مراسم‌های موجود در ایران است که قدمتی حدود دویست تا سیصد سال دارد و از اواخر دوران قاجار به‌صورت ویژه موردتوجه قرارگرفته است، در این مراسم که در روز دوم ماه محرم برگزار می‌شود این چوب‌ها که از جنس صندل است با آب دریا طاهر می‌شود و طی مراسمی با نام آماده‌سازی علم‌ها بعد از نماز مغرب آن‌ها را پوشانده و برای عزاداری محرم آماده می‌کنند.
«عَلَم پیغمبر» یکی از آیین‌های محرم در استان هرمزگان است که با قدمتی نزدیک به 4 قرن، هرساله روز پنجم ماه محرم با حضور جمعیت گسترده‌ای درشهرستان میناب برگزار می‌شود. در این مراسم ابتدا چوب علم را با آب و گلاب شسته شده و سپس با پارچه‌هایی آن را می‌بندند. کار بستن علم با پارچه از ساعات اولیه صبح تا ظهر در "منبرماتم قلعه" (حسینیه رسول‌الله) به طول می‌انجامد. پس‌ازآن، سایر علم‌هایی که به نام امامان هستند از مناطق مختلف میناب به حسینیه ماتم قلعه آورده می‌شوند. این مراسم در ساعات غروب همزمان با اذان مغرب به پایان می‌رسد.
همزمان با دهه اول ماه محرم در شب ششم این ماه به مدت سه شب تا عاشورای حسینی، مراسم سنتی «مشق شمشیر» توسط نجفی‌های مقیم قم از حسینیه تا حرم حضرت فاطمه معصومه(س) برگزار می شود. «مشق شمشیر» آیین سنتی عزاداری اهالی نجف اشرف است که بنا به تاریخ در شب عاشورای حسینی، حبیب ابن مظاهر اسدی، برای آرام کردن حضرت زینب کبری(س) به همراه حضرت اباالفضل عباس(ع) و یارانی که برای دفاع از دین و امامشان مانده بودند، به سمت خیمه گاه حضرت اباعبدالله الحسین(ع) رفتند. حبیب ابن مظاهر فریاد زد: «ای گروه بانوان و حرم های رسول خدا(ص) این شمشیرهای جوانمردان شماست که سوگند یاد کرده‌اند در غلاف نکنند مگر اینکه گردن دشمنان را بزنند و این نیزه‌های جوانان شماست که قسم خورده‌اند به زمین نیفکنند مگر اینکه به سینه‌های دشمن فرو کنند».
در مراسم سنتی سینی‌گردانی حضرت قاسم(ع) که هشتم ماه محرم برگزار می‌شود، آجیل، مشکل‌گشا، شمع، گلاب، حنا، شیرینی و میوه را در سینی می‌گذارند، روی آن پارچه سبز می‌کشند و بالای سر گذاشته و عزاداری می‌کنند، هر کس حاجتی داشته باشد نذر می‌کند که در صورت روای حاجتش سال آینده یک سینی آماده کند.
گرگان یکی از شهرهایی است که از دیرباز آداب و رسوم خاص خود را برای ایام محرم دارد یکی از این آیین ها طوق بندان است که ثبت ملی شده و در دهه اول محرم در محله های تاریخی گرگان توسط اهالی و هیاتها اجرا می شود. پس از شستشوی علم روسری ها و پارچه ها را به علم می بندند و علم در تکایا یا مراکز محلات بسته می شود تا انتهای محرم و صفر.این حرکت به نوعی احترام به حضرت ابوالفضل العباس علمدارکربلا است.
روستای کوهستان به آئین خاص مجمع پلا نیز شهره می‌باشد. آئینی که در دهه ی اول محرم با قدمتی بیش از ۳۰۰ سال انجام می شود.طبق این رسم دیرینه در شبهای محرم هر خانواده به وسع مالی خویش در یک سینی بزرگ (( به زبان محلی همان مجمع )) برای ۲ تا ۵ نفر شام آماده می کند.در قدیم بدلیل نبودن بلندگو ،بعد اذان مغرب از مناره مسجد بوسیله صدای یک شیپور فراخوان آوردن مجمع داده میشد که همچنان این رسم نیز باقی است.
علم گردانی در روستای هزاوه مظهر رشادت علمدار کربلا است و عزاداران حسینی در دهه اول محرم هر روز این علم را در بین محله های روستا به حرکت در می آورند و مردم روستا نذورات خود را برای کمک به هیات داده و دستمالی به علم می بندند و کسانی که مشکل یا حاجتی دارند، دستمالی از آن باز می کنند.
