وزیر علوم گفت: امروزه دانشجویان تحصیلات تکمیلی نیازمند حمایت دولت در زمینه تأمین منابع ارزی و فراهم سازی فرصت‌های لازم برای تقویت دیپلماسی علمی هستند.
به گزارش دانشجو، به نقل از وزات علوم، منصور غلامی صبح امروز در مراسم آغاز سال تحصیلی در دانشگاه تهران گفت: نظام آموزش عالی و دانشگاه‌های کشور بنا به شواهد موجود همواره نهادی تغییر آفرین، اثرگذار و متعهد به آرمان‌های دینی و ملی بوده اند. نقش آفرینی و سهم این نهاد در تحقق انقلاب اسلامی، ایام جنگ تحمیلی و در فرایند توسعه و پیشرفت کشور در دوره بعد از جنگ تا به امروز سهمی در خور توجه و محل اعتنا است.
وی ادامه داد: استمرار این نقش آفرینی در گرو بالندگی و حفظ جایگاه و موقعیت ممتاز آن به مثابه نهاد تولید اندیشه و قرار گرفتن در مرز‌های دانش و داشتن رقابت و تعامل سازنده با نهاد‌های علمی جهان و شریک شدن در تولید علم و دانش جهانی است.
وزیر علوم خاطرنشان کرد: نهاد دانشگاه مسئول انتقال سنت‌های فکری، ارزش‌های اجتماعی و فرهنگ ملی و دینی است. دانشگاه فقط مرکز تولید دانش فنی و مادی نیست؛ بلکه مرکزی بی بدیل برای تفکر و تولید دانش وبینش هم هست. بر این مبنا سوای از اینکه نهادی علمی است نهادی اجتماعی و فرهنگی با کارویژه جامعه پذیری و فرهنگ پذیری عمل می‌کند. مهم‌ترین کار ویژه دانشگاه، تولید انسان دانشگاهی و فرهیخته است.
ایجاد فضای آرام و بدون تنش در دانشگاه‌ها شرط اساسی برای توسعه علمی
وی ادامه داد: تربیت و تولید متخصصین توانمند در میدان اندیشه و حل مسئله؛ مأموریت کلیدی دانشگاه‌ها است. ایجاد فضای آرام و بدون تنش در دانشگاه‌ها شرط اساسی برای توسعه علمی است. نهاد دانشگاه بلوغ خود را در برابر همه تحرکات و هجمه‌های خارج از دانشگاه نشان داده چنانکه در تلاطمات و اعتراضات دی ماه سال قبل با تدبیر و درایت لازم از هر نوع موج آفرینی نابخردانه پرهیز داشت و درفضایی آرام مطالبات اقتصادی، اجتماعی و بعضاً فرهنگی مطرح شده را مورد تحلیل و مداقه عالمانه قرار داده است.
وزیر علوم ادامه داد: دانشگاه امروز به عنوان نهادی که دارای بالاترین سطح اعتماد اجتماعی در میان مردم است، حفظ وحدت ملی و توسعه کشور را به عنوان آرمان حقیقی خود در نظر دارد.
دستاورد‌های علمی، پژوهشی و فناوری در دانشگاه‌ها
وی به برخی از دستاورد‌های علمی، پژوهشی و فناوری در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و فناوری اشاره کرد که به شرح زیر است:
در سال ۲۰۱۷ در بین ۲۵ کشور برتر تولید کننده علم دنیا، کشور ایران با رشد ۸.۹ درصد رتبه اول رشد علمی را کسب کرده است. کشور‌های روسیه و چین به ترتیب با رشد ۶.۶ و ۴.۳ درصد در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته اند. با توجه به جایگاه مکتسبه؛ رقابت علمی کشور دیگر در مجموعه کشور‌های در حال توسعه نیست بلکه در گردونه رقابت با کشور‌های توسعه یافته است.
رشد ۳۴ درصدی تولید علم در سال ۲۰۱۷ نسبتت به سال ۲۰۱۲
رشد تولید علم در ایران برمبنای مدارک و مقالات ثبت شده در پایگاه‌های معتبر جهانی طی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ صعودی بوده است. به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۷ در مقایسه با سال ۲۰۱۲ رشد ۳۴ درصدی را تجربه کرده ایم. ایران در تولید علم در میان کشور‌های منطقه و کشور‌های اسلامی رتبه اول را دارد و در بین کشور‌های جنبش عدم تعهد بعد از کشور هند رتبه دوم را دارد.
شاخص ارزیابی کیفیت تولیدات علمی؛ میزان استناد و ارجاع به تولیدات علمی است که از این بابت نیز موفقیت خوبی داشته ایم و رتبه کشور از رتبه ۳۰ در سال ۲۰۱۲ به رتبه ۲۲ در سال ۲۰۱۷ ارتقا پیداکرده است.
تغییر جایگاه دانشگاه‌های کشور در نظام‌های معتبر بین المللی نیز حائز توجه است. برای مثال در رتبه بندی تایمز در سال ۲۰۱۳ تنها یک دانشگاه از کشور ایران حضور داشت که در سال ۲۰۱۸ تعداد۱۸ دانشگاه از ایران در این رتبه بندی حضور دارند. در رتبه بندی لایدن در سال ۲۰۱۳ فقط ۵ دانشگاه ایران حضور داشتند که در سال ۲۰۱۸ این حضور به تعداد ۲۲ دانشگاه افزایش یافته است.
حضور بیش از یک هزار نفر از اعضای هیات علمی کشور در سمینار‌های معتبر جهانی
به لحاظ ارتباطات علمی بین المللی؛ در سال ۱۳۹۶ بیش از ۲۱۰۰ دانشمند، رئیس دانشگاه، و عضوهیأت علمی خارجی برای همکاری‌های دوجانبه، سمینار‌ها و دوره‌های آموزشی و پژوهشی در ایران حضور پیدا کرده اند، و متقابلاً ۱۴۵۰ تن از اعضای هیأت علمی کشور در قالب حضور در سمینار‌ها وپروژه‌های پژوهشی در دانشگاه‌ها وسمینار‌های معتبر جهانی حضور پیدا کرده اند که نشان از فعالیت دیپلماسی علمی کشور دارد.
به لحاظ دستاورد‌های فناورانه و دانش بنیان به چند مورد اشاره می‌کنم. شاخص نوآوری جهانی با شروع به کار دولت تدبیر و امید، روند تصاعدی داشته به گونه‌ای که جایگاه ایران از رده ۱۲۰ در سال۱۳۹۳ به رده ۷۵ در سال ۱۳۹۶ ارتقا یافته است. این رشد مرهون توجه به حوزه فناوری و نوآوری درمراکز آموزش و پژوهشی و نیز شرکت‌های دانش بنیان است که تعداد این مراکز از ۱۳۱ مورد در سال۱۳۹۱ به ۱۹۳ مورد در سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است.
اشتغال ۴۲ هزارنفر در پارک‌های علم و فناوری
تعداد پارک‌های علم و فناوری از ۳۳ پارک درسال ۱۳۹۱ به ۴۳ پارک در سال ۱۳۹۷ افزایش پیدا کرده است. چنانکه شاغلان در این پارک‌ها از ۱۹۰۰۰ نفر به ۴۲۰۰۰ نفر رسیده است.
وزیر علوم در ادامه به سیاست‌ها و راهبرد‌های وزارت علوم و دانشگاه‌ها اشاره کرد که به شرح زیراست:
در جهان ارتباطی جدید بی تردید دیپلماسی علمی از ارکان کلیدی مراودات و تعاملات بین المللی است که در تولید و حفظ سرمایه اجتماعی بین المللی نقش به سزایی دارد. این مهم هم در گرو سعی و تلاش خستگی ناپذیر عالمان دانشگاهی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی است، امروزه بخش قابل توجهی از دانشجویان دانشگاه‌های بزرگ کشور را تشکیل می‌دهند، و هم نیازمند حمایت دولت درزمینه تأمین منابع ارزی و فراهم سازی فرصت‌های لازم برای تقویت دیپلماسی علمی است. امری که در شرایط سخت اقتصادی، چون دوران جنگ تحمیلی هم مورد اعتنای کارگزاران دولتی بوده است.
به لحاظ مدیریتی؛ شایستگی‌های علمی، اخلاقی، انگیزه و توان مدیریتی؛ مقبولیت دانشگاهی وباور به پیشبرد سیاست‌های اعتدالی دولت تدبیر و امید و نیز جوان گرایی که برای نمونه شاهد کاهش چندین سال در میانگین سنی رؤسای دانشگاه در دوره جدید هستیم مبنای انتصاب برای مدیریت دانشگاه‌ها است.
دانشگاه نسبت به شرایط زمانه، کاستی ها، تهدید ها، قوت‌ها و فرصت‌های پیش رو وقوف و آگاهی لازم را دارد. دانشگاه سختی‌های کار دولت را و الزام‌های حاکم به شرایط تحریم را هم می‌داند. بر این باور است که در این شرایط هیچ فرصتی را نباید از دست داد حتی از تحریم، با سعی و تلاش مجدانه باید دل در گرو نیل به خود اتکائی، رفع وابستگی و تقویت استقلال علمی کشور، استفاده از نیرو‌های بومی و داخلی، و حمایت از تولیدات علمی، دانشی و صنعتی داخلی را وجه همت خود قرار دهیم.
دانشگاه‌ها امروز آماده کمک به دولت در همه زمینه‌های دانشی و سیاستی هستند تا کشور با اقتدار بیشتر در عرصه‌های داخلی و بین المللی دستاورد‌های بیشتری را کسب کند.
سیاست نظام آموزش عالی و دانشگاه‌ها در شرایطی که شاهد هجمه‌های ناجوانمردانه‌ای از جانب برخی از نیرو‌های خارجی هستیم بر ارتقای انسجام و وفاق ملی است. این مهم با سعه صدر اسلامی، مدارا و تقویت عرصه‌های همدلی، تفاهم و گفتگو ممکن می‌شود که خود نیازمند همکاری و همراهی مجموعه‌های مختلف درون دانشگاه و به خصوص مجموعه‌های بیرون دانشگاه است. با فراهم سازی فضایی امن و آرام، امکان گفتگو براساس اندیشه و در چهارچوب مدنیت در جامعه دانشگاهی کشور مهیا می‌شود.
از بی اعتبار کردن نهاد دانشگاه هیچکس، سودی نخواهد برد
جامعه و حکومت باید شیرینی پرسش و پرسشگری دانشجو و دانشگاهیان را قدر نهد و از رهگذر بی اعتبار کردن نهاد دانشگاه هیچکس، نه جامعه و نه حکومت سودی نخواهد برد؛ خصوصا در فضای سیاسی فعلی کشور که نیاز به همفکری، همدلی و مشارکت هرچه بیشتر میان گروه‌ها و اقشار مختلف اجتماعی احساس می‌شود.
پر پیدا است که دانشجویان نیازمند داشتن قدرت، معنا، تأثیر، خلاقیت، زایش، تعلق دانشگاهی ومشارکت در دانشگاه و فرایند فرهیختگی هستند که در غیر این صورت با بیگانگی از دانشگاه و قرارگرفتن در چرخه‌های بی حاصلی که نه تنها سودی را در پی نخواهند داشت بلکه موجد زیان و زایش اختلال در فرایند‌های رشد و توسعه فردی و اجتماعی خواهد شد. ذائقه‌ها و سلایق مختلف باید بتوانند در چارچوب قواعد و هنجار‌های عام دانشگاهی که بیانگر فرهنگ دانشگاهی هستند امکان بروز وظهور پیدا کنند.
بازنگری ماموریت دانشگاه‌ها در دستور کار
حساسیت‌های سیاسی غیر متعارف؛ مساعد حوزه فعالیت‌های علمی و فرهنگی دانشگاه‌ها نیست. بر این باوریم که فراهم سازی بستر و فرصت برای تقویت توأمان توانمندی‌های چندگانه مهارتی و حرفه ای؛ اجتماعی و فرهنگی در پرتو فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و مشارکت فرهنگی و اجتماعی دانشجویان نه تنها به پیامد‌های روانی- اجتماعی مثبتی، چون خود پنداره مثبت، عزت نفس و احساس اثر گذاری و تاثیر بخشی را در فرد در پی دارد بلکه مقوم احساس نشاط، امید و تقویت هویت دینی و ملی خواهد بود و به این منظور دانشگاه‌های کشور در کنار مأموریت‌های رسمی خود گسترش برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و پژوهشی و بازنگری در این مأموریت‌ها را دستور کارخود قرار داده اند.
ایجاد رونق، نشاط و امید بیشتر در فضا‌های آموزشی
بهره گیری از ظرفیت‌های حوزه فرهنگی و دانشجویی که در قالب تشکل‌ها و انجمن‌های دانشجویی در عرصه‌های علمی، صنفی، دینی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی فعالیت دارند، در توانمند سازی دانشجویان و ایجاد رونق، نشاط و امید بیشتر در فضا‌های آموزشی کارساز است؛ که در این خصوص تلاش‌های قابل توجهی در دست اجرا و انجام است.
حسب گزارش وزارت کشور در ایام ۱۶ آذر سال تحصیلی گذشته ۱۲۰۰ سخنرانی و مناظره با حضورطیف‌های مختلف سیاسی بدون هر نوع تنش سیاسی برگزار شده که در نوع خود آماری بی سابقه است.
افزایش آستانه تحمل و مدارای دانشجویان از طریق برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی
کرسی‌های آزاد اندیشی، فرصتی مناسب برای دانشجویان و دانشگاهیان است تا در یک فضای علمی و به دور از هیجان، پیرامون مسائل عرصه عمومی جامعه گفتگو کنند. کرسی‌ها امکانی برای رشد عقلانیت ارتباطی و گفتگو‌های انتقادی و سازنده است. از رهگذر کرسی‌ها می‌توان آستانه تحمل و مدارا را بالا برد و در محیط دانشگاهی فضای پرامید و با نشاط ایجاد کرد.
۱۲۰۰ طرح مشترک با وزارت دفاع و بیش از ۲۰ طرح کلان با وزارت نفت
دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و فناوری خود را متعهد به رفع نیاز‌های کشور و کمک به حل مسائل و مشکلات کشور در حوزه‌های مختلف صنعتی، زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و خدماتی می‌دانند و به این منظور به طور گسترده و راهبردی با دیگر وزارتخانه‌ها همکاری کرده ایم. برای نمونه ۱۲۰۰ طرح مشترک با وزارت دفاع و بیش از ۲۰ طرح کلان با وزارت نفت در دست اجرا است.
تقاضا محور ساختن رساله‌های تحصیلات تکمیلی، ارتباط بیشتر با صنعت و جامعه از طریق فراهم سازی فرصت حضور اعضای هیأت علمی جوان در بخش‌های فنی و اجرایی مربوط به رشته و حوزه تخصصی اشان، توجه به امر مهارت‌های تکمیلی و کمک به فرایندکارآفرینی.
تقویت رویکرد دانشگاه اجتماعی به مثابه دانشگاه مؤثر و حساس نسبت به مسائل و مشکلات ملی و پیرامونی، چرا که باور داریم دانشگاه تا وقتی نهادی زنده است؛ که نسبت به مسائل، آلام و رنج‌های محیط پیرامون خود حساس باشد و درد جامعه و زمانه خود را داشته باشد.
ایجاد فضا و میدانی برای بحث و گفتگو‌های علمی پیرامون مسائل و آسیب‌های اجتماعی واقتصادی؛ در قالب مجموع‌های از برنامه‌ها نظیر؛ برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی، کارگاه‌های آموزشی و دوره‌های آموزشی برای گشودن فضا و فرصتی در عرصه عمومی دانشگاه جهت بحث، تبادل نظر و گفتگو‌های علمی پیرامون مسائل اجتماعی کشور بوده است.
رصد مسائل روانی- اجتماعی دانشجویان
رصد مسائل روانی- اجتماعی و شرایط فرهنگی و اقتصادی دانشجویان در قالب طرح هایی، چون سنجش سلامت اجتماعی دانشجویان به جد و عالمانه در دست انجام است و سیاستگذاری لازم در باب افزایش خدمات دانشجویی به منظور ارتقای کیفیت زندگی تحصیلی دانشجویان در دست انجام است که موجد افزایش رضایت دانشجویان از خدمات دریافتی بوده است. هر چند که این تلاش‌ها باید برای نیل به مطلوب‌های بیشتر تداوم یابد.
تلاش در جهت توانمندسازی مجموعه عناصر دانشگاهی در ابعاد علمی، فنی، حرفه ای، اجتماعی و فرهنگی و توجه به تقویت سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی که بستر و زمینه‌ای مهم برای اهتمام به مسئولیت پذیری اجتماعی و میل به کنش‌های جمعی و اشتراک مساعی عقلانی و اثر گذار هستند؛ که این مهم می‌طلبد که در نظام بودجه ریزی و تخصیص اعتبار به افزایش سرانه فرهنگی دانشجویان و دانشگاه‌ها اهتمام شود.
افزایش مهارت و اشتغال پذیری دانشجویان دوره‌های کارشناسی
برنامه ریزی برای افزایش مهارت و اشتغال پذیری دانشجویان دوره‌های کارشناسی با هدف توانمند‌تر ساختن آن‌ها برای ورود به بازار کار از مهم‌ترین برنامه‌های سال جاری است که امید واریم با اجرای آن کاستی‌های موجود رفع و توانمندی‌های عملی دانش آموختگان دانشگاه‌ها افزایش یابد به هر حال سنت دانشگاهی سنتی نیرومند و به نسبت دارای عمری دراز و کهن است. ریشه دار است لیکن نیازمند پیوند زدن قلمه‌های جدید برای پرورش میوه‌های تازه‌تر به منظور رفع مطالبات و نیاز‌های زمانه جدید است. عزم ما بر این است که دانشگاه به عنوان مرکز و کانون تفکر: هم کار علمی با کیفیت بالا را انجام و سامان دهد؛ و هم این کار انجام شده؛ تغییر و توسعه آفرین باشد.
وی در ادامه ضمن خوشامد گویی مجدد به دانشجویان آن‌ها را به علم آموزی، درستکاری، صداقت، مسئولیت پذیری، دغدغه مندی و همدلی و همراهی دعوت کرد.
وزیر علوم گفت: همچنین از تمامی مسئولین امر در حوزه آموزش عالی درخواست دارم تا با ایجاد فضایی آرام، امن، مطلوب و توسعه یافته امکان زیست دانشجویی سازنده و کارگشا را برای شما فراهم کنند. همچنین از ریاست جمهوری و همکاران در هیئت دولت برای اعتماد و اعتقادی که به نسل جوان علی الخصوص دانشجویان این سرزمین دارند، کمال تقدیر و تشکر را داشته و دعوت می‌کنم که در تمامی عرصه‌ها با حمایت و هدایت خود امکان پیشرفت عزیزان دانشجو را فراهم آورند.
