چرا آمار تورم بانک مرکزی بالاتر از مرکز آمار است؟

به گزارش فارس، نرخ تورم در پایان آذر ماه توسط بانک مرکزی 21.2 درصد و نرخ تورم نقطه به نقطه 42.3 درصد محاسبه شد؛ اما مرکز آمار ایران نرخ تورم را 18 درصد و نرخ تورم نقطه به نقطه را 37.4 درصد اعلام کرد.

رقم تورم 18 درصدی مرکز آمار متناسب با نرخ تورم اعلامی بانک مرکزی در آبان ماه و نرخ تورم نقطه به نقطه این مرکز نزدیک به نرخ تورم نقطه به نقطه اعلام شده از سوی بانک مرکزی در مهر ماه است. در واقع مرکز آمار با فاصله زمانی یک ماهه یا دو ماهه ارقام تورمی مشابه با ارقام بانک مرکزی را منتشر می‌کند.

پیش از این بارها درخصوص علت تفاوت محاسبات بانک مرکزی و مرکز آمار ایران اظهارنظر شده است. یکی از دلایل، تفاوت سال پایه بود که این تفاوت با تعیین سال 95 به عنوان سال پایه توسط هر دو نهاد، از بین رفت.

یکی دیگر از تفاوت‌ها، دایره مناطق مورد بررسی بود. بانک مرکزی فقط قیمت کالاها و خدمات در شهرها و شهرستان‌ها را محاسبه و بررسی می‌کند اما مرکز آمار ایران علاوه بر مناطق شهری مناطق روستایی را هم محاسبه می‌کند. تفاوت در تعداد و نوع اقلام و وزن سبد کالاها از دیگر تفاوت‌های محاسباتی این دو نهاد است.

اما یکی از تفاوت‌های اصلی که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است، بازه‌های زمانی محاسبه تغییرات قیمت کالاها و خدمات است. طبق اطلاعات به دست آمده، مرکز آمار ایران تغییرات قیمت‌ها در طول سه هفته از یک ماه را محاسبه می‌کند اما بانک مرکزی تغییرات قیمت‌ها را در طول یک ماه ارزیابی می‌کند. به همین دلیل مرکز آمار با یک فاصله یک تا دو ماهه به نرخ‌هایی نزدیک به ارقامی می‌رسد که بانک مرکزی یک یا دو ماه قبل محاسبه کرده است.

در واقع با توجه به اینکه تغییرات قیمت‌ها در ماه‌های اخیر روندی صعود داشته است، تغییرات قیمت‌ها در هفته پایانی ماه در ارقام مرکز آمار محاسبه نمی‌شود. اما در ماه بعد، در سه هفته مورد بررسی تغییرات قیمت‌ کالاها و خدمات اضافه شده و تغییرات اعمال می‌شود. به همین دلیل است که نرخ تورم مرکز آمار در یک ماه بین اعداد تورم اعلام شده از سوی بانک مرکزی بین دو ماه قبل است. به عنوان مثال نرخ تورم نقطه به نقطه آذرماه مرکز آمار رقمی بین تورم مهر و آبان بانک مرکزی است.  

علت اینکه مرکز آمار سه هفته در ماه را محاسبه می‌کند، تسریع در انتشار گزارش نرخ تورم است چرا که مرکز آمار نرخ تورم را در اولین روز ماه منتشر می‌کند. به عبارت دیگر اطلاعاتی که به طور معمول تا یک روز قبل از آن به دست آمده، در کمتر از 24 ساعت منتشر می‌کند اما گزارش تورم بانک مرکزی در پنجمین روز ماه منتشر می‌شود.

دولت به دلیل عبور نرخ تورم نقطه به نقطه از مرز 40 درصد در آمار بانک مرکزی، دستور به حذف و عدم انتشار این آمار داد و به نظر می‌رسد اگر مرکز آمار مجاز به تهیه آزادانه گزارش تورم باشد، تا یک ماه و حداکثر دو ماه آینده به همان عدد بانک مرکزی خواهد رسید و باید دید در آن زمان دولت چه واکنشی نسبت به ارقام گزارش تورم مرکز آمار خواهد داد.

ارقام جدول و منحنی زیر دقیقا نشان می‌دهد که مرکز آمار همان سیر تورمی را دنبال می‌کند که بانک مرکزی پیش‌تر به آن رسیده است.