فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره)
تبديل مسجد به غیر آن
سؤال 53 - در روستائى كه فاقد آب آشاميدنى است، ساكنين روستا هر يك در خانه خود يك آب انبار زير زمينى دارند كه در فصل زمستان از آب باران جهت مصرف سال در آب انبار ذخيره مىشود و چون مسجد روستا هم احتياج به آب جهت وضوء و مجالس مذهبى دارد اجازه مىفرمائيد در حياط مسجد آب انبار زير زمينى بنا شود. جهت احتياجات و مصارف مسجد يا خير؟.
جواب: اگر حياط مسجد، مسجد تابستانى باشد و در آنجا نماز اقامه شود، ساختن آب انبار زير آن جايز نيست و اگر مىدانيد حياط مسجد، مسجد نيست بلكه از متعلقات مسجد است بناء آب انبار در آن به نحوى كه حياط مسجد و پايه‌هاى مسجد آسيب نبيند مانعى ندارد
سؤال 54 - مسجدى است در يك روستا و زمانى ساخته شده كه ماشين در منطقه وجود نداشته و حال در شرف خراب شدن است، لهذا عده‌اى از برادران دينى تصميم گرفته‌اند كه مسجد مذكور را خراب كرده و از نو بسازند. محرابى دارد كه مزاحمت براى عبور ماشين ايجاد مىكند و عده‌اى از اهالى نيز از اين بابت در زحمت هستند، آيا اجازه مىفرمائيد مقدارى از محراب را ضميمه كوچه نموده تا اهالى از اين ناراحتى نجات پيدا كنند؟.
جواب: جائز نيست چيزى از مسجد را جزء شارع يا راه ديگران قرار داد اگر چه راه براى عابرين ضيق باشد
سؤال 55 - مسجدى است داراى شبستان و صحن، چون به صورت ساختمان قديمى و كهنه است جمعى از مؤمنين تصميم دارند آن را خراب و تجديد بنا نمايند ولى طبق نقشه معمار، صحن مسجد به صورت شبستان و شبستان به صورت صحن در مىآيد و اين عمل از نظر اصول معمارى و زيبائى مسجد، به صلاح مسجد است در اين صورت اشكال دارد يا نه؟.
جواب: تبديل شبستان مسجد به صحن، جائز نيست
سؤال 56 - مقدارى از مسجد را جهت حسينيه، جدا كرده و همين مقدار زمين را از خارج، اضافه به مسجد نموده‌اند و درب اين حسينيه به مسجد باز مىشود اين عمل، صحيح است يا نه؟ و آيا تبديل به احسن در موقوفات به همين معنى است؟ و بر فرض صحت و جواز، ديوارى را كه حائل بين مسجد و حسينيه است بردارند كه مسجد به طرز اول باشد يا به حال خود بگذارند؟.
جواب: آنچه اضافه به مسجد نموده‌اند مانعى ندارد و اما آنچه را كه از مسجد، جزء حسينيه نموده‌اند واجب است به حال اول برگردانند و جائز نيست مسجد را تبديل نمايند
سؤال 57 - مسجدى كه حوضخانه ندارد و در دويست مترى آن چشمه آبى هست كه مىشود آنجا وضو گرفت در اين صورت جائز است در قسمتى از مسجد، حوض بنا كرد كه بتوان همانجا وضو گرفت يا نه؟.
جواب: در مكانى كه جهت نماز وقف شده جائز نيست حوض بسازند
سؤال 58 - ساختمانى است كه طبقه بالايش مسجد و پائين آن، مغازه و معبر عمومى است و تصميم دارند آن را خراب كنند و يك طبقه بسازند. در اين صورت، حكم مسجد پيدا مىكند يا نه؟.
جواب: در فرض مسأله، سطح سقف با فضاى از آن مكان به بالا مسجد است و صاحب تحتانى، حق خراب كردن آن را ندارد و اگر از روى عصيان، خراب كرد حق ندارد در فضاء مسجد براى خود، سقف بزند بلكه بايد همان نحو كه قبلا بوده سقف بزند كه تحتانى، ملك، و فوقانى، مسجد باشد و اگر از روى عصيان، براى خود سقف بزند، مسلمين حق دارند آنجا نماز بخوانند و صاحب تحتانى حق ممانعت ندارد
سؤال 59 - آيا در قسمت پشت بام مسجد، مىتوان ساختمانى بعنوان كتابخانه ساخت و مورد استفاده قرار داد يا نه؟.
ج – نمىشود
سؤال 60 - در اثر توسعه خيابان، قسمتى از مسجد در مسير خيابان قرار گرفت و خراب گرديد و قسمتى از خانه‌هاى اطراف مسجد براى توسعه مسجد خريدارى شد و شبستانى كه در آن اقامه نماز مىشد در صحن مسجد قرار گرفته و در آن صحن كه شبستان قبلى بوده حوض بنا شده كه مردم براى وضوء گرفتن از آن استفاده مىنمايند. از حضرتعالى تقاضا داريم كه نظريه مبارك را در اين باره مرقوم فرمائيد تا رفع اشكال شود.
جواب: شبستان مسجد را نمىشود حوض آب قرار داد و تغيير جاى نماز به هيچ وجه جائز نيست
سؤال 61 - زمينى است كه سال گذشته بنياد مستضعفان به اداره پست واگذار كرده و اداره پست هم روى آن بنائى ساخته و ساختمان تا زير سقف رسيده و حدود 350 هزار تومان بودجه بيت المال در آن خرج شده. حال هيئت امناء مسجد جامع اظهار مىدارند كه در اين مكان مسجدى بوده كه در زمان شاه خراب شده و داخل خيابان قرار گرفته و زمينى كه شما مىسازيد حياط مسجد بوده ولى وقف نامه‌اى در اين مورد وجود ندارد. بفرمائيد وظيفه شرعى چيست؟.
جواب: با فرض شهرت و شهادت دادن امناء مسجد بر مسجد بودن يا حياط مسجد بودن، محل مذكور بايد به خود مسجد واگذار شود و تصرفات ديگر در آن حرام است و ساختمان كردن در آن موجب خروج از عنوان اول نمىشود، و مقدارى كه قبلا مسجد بوده فعلا نيز مسجد است و تمام احكام مسجد بر آن جارى است
سؤال 62 - مسجدى است قديمى ساز و اين مسجد 2 متر پايه ديوار دارد كه سد راه عموم شده و مردم حاضرند كه براى توسعه معبر يك يا نيم متر آن ديوار را بتراشند تا اين كه مردم و وسائل نقليه به راحتى عبور نمايند. آيا جائز است يا خير؟.
جواب: تراشيدن ديوار مسجد براى توسعه در راه عبور و مرور جائز نيست.
