همین اطراف تهران و چند کیلومتر آن سو تر انباری مملو از کتاب‌های قاچاق و غیر مجازی است که از اردیبهشت ماه سال‌جاری با نظارت‌های بسیار کشف شده، کتاب‌هایی که بیشتر آنها توسط یک باند خانوادگی مهیا می‌شده است.
به گزارش «تابناک» به نقل از فارس، همین اطراف تهران، درست چند کیلومتر آن طرف‌تر انباری مملو از کتاب‌های قاچاق و چاپ شده بدون مجوز جمهوری اسلامی ایران انبار شده است.
همان کتاب‌هایی که زیر زمینی و بدور از چشمان ناشرانشان غیر مجاز منتشر شده و در سطح شهر به فروش می‌رسد، از مجاز و غیر مجاز، منتشر شده در داخل و آن سوی آب‌ها، با قیمت‌های دلاری و ریالی، همه و همه در انباری گرد آمده بود تا ناشران و خبرنگاران حوزه کتاب نتایج پیگیری‌های گروه صیانت از حقوق ناشران، مؤلفان و مترجمان اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، را از نزدیک ببینند.
انباری مستطیل شکل که دور تا دور و حتی میانه‌اش را کتاب‌ها پر کرده بود، هر کسی وارد انبار می‌شد به سوی دسته‌ای از کتاب‌ها میرفت، در میان افراد ناشران شناخته شده‌ای هم بودند که آنها نیز ابراز نگرانی و به بیان دغدغه می‌پرداختند.
* سرنوشت کتاب‌ها منوط به دستور قضایی است، اما نگاه کارگروه صیانت نابودی این کتاب‌ها است
سوالات بسیار بود، برای پاسخ به آنها در ابتدای این بازدید میرجلالی مدیر نشر ویرایش و البته «دبیر کارگروه صیانت از حقوق ناشران، مولفان و مترجمان اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران» با ارائه توضیحاتی درباره شکل‌گیری این کارگروه توضیحاتی به اهالی رسانه داد.
وی با بیان اینکه از اردیبهشت ماه سال جاری به جد پیگیر مسئله بودیم گفت: این کارگروه مدت زیادی است که شکل گرفته، اما درگیر مسائل اداری و حتی رفت و آمدها و برگزاری جلسات بود، مدتی طول کشید تا این موضوع عملیاتی شود. هرچند رئیس سابق اتحادیه ناشران و کتابفرشوان یعنی محمود آموزگار جلساتی را با مسئولان قضایی و انتظامی داشت که روزنه‌ای برای پیگیری موضوع قاچاق کتاب به وجود آمد.
وی در ادامه سخنانش جریان پرونده را از سال جاری اجرایی دانست و با تاکید اینکه موضوع قاچاق کتاب تنها منحصر به تهران نیست ابراز داشت: از اردیبهشت امسال پرونده قاچاق کتاب به صورت عملیاتی پیگیری شد. کتاب‌هایی که در این فضا می‌بینید یک‌دهم آنچه در چرخه نشر اتفاق می‌افتد، نیست. موضوع قاچاق کتاب در سطح کشور فراوانی بسیاری دارد.
دبیر این کارگروه اما در مقابل پاسخ به سوالات فراوان درباره عاقبت این کتاب‌ها که طی نه ماه گذشته کشف شده اینطور پاسخ داد، سرنوشت کتاب‌ها منوط به دستور قضایی است، اما نگاه کارگروه صیانت نابودی این کتاب‌ها است و اینکه نباید به چرخه بازار برگردند، زیرا این موضوع به بدنه نشر صدمه وارد میکند. این کتاب‌ها باید خمیر شود. حتی اهدای آنها به مناطق محروم باعث فساد می‌شود. اگر کتابی هم به مناطق محروم برود باید از چرخه سالم باشد.
میرجلالی خاطرنشان کرد: کارگروه صیانت برای اتحادیه بسیار پرهزینه بوده است و افراد زیادی طی هفته‌های مختلف فعالیت کرده‌اند.
او سپس تاکید کرد: فکر می‌کنم مبارزه با کتاب‌های قاچاق سال‌ها ادامه داشته باشد زیرا این موضوع به اجتماع بازمی‌گردد. این ماجرا از بین نمی‌رود، اما می‌توانیم آن را تضعیف کنیم.
وی اما به تعداد کتاب‌های موجود اشاره کرد و آن را بالغ بر ۵۰۰ هزار نسخه برشمرد و با بیان اینکه ناشران زمانی به فکر مقابله با این افراد افتادند که کتاب‌های پرفروش‌شان به صورت غیرقانونی چاپ شد، گفت: بیش از ۵۰۰هزار نسخه کتاب قاچاق کشف شده است که برآورد هزینه‌شان بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان است، زیرا بسیاری از کتاب‌ها قیمت ندارند یا به دلار هستند، بنابراین برآورد هزینه‌شان دقیق نیست.
وی همچنین از مذاکره این خانواده با اتحادیه ناشران و کتابفروشان برای صلح خبر داد و گفت: او خواسته است که هزینه ناشران خسارت دیده را پرداخت کند و ما از شکایت خود صرف نظر کنیم اما ما چنین چیزی را نپذیرفتیم.
میرجلالی با اشاره به برخی از مراکز پخش کتاب‌های قاچاق گفت: پاساژ شکری اصفهان،کوچه دهنادی در شیراز و یا در سطح شهر تهران نیز کتابفروشان و یا فروشگاه‌های که اجاره ای هستند بیشتر به این امر مبادرت می‌ورزند .
* نامه به مسئولان تلگرام برای مبارزه با قاچاق کتاب/ اول ویزیت کتاب، بعد تولید
این مقام مسئول از مقابله با چاقی کتاب و انتشار نسخه های pdf در فضای مجازی خبر داد و تصریح کرد: متاسفانه ما در روند شکایات به این نتیجه رسیده‌ایم که مسئولان هر سازمان رسانه‌های دیجیتال اظهار می دارند که تنها می‌توانند روی آن بخشی از فضای مجازی که از آنها مجوز گرفته، نظارت داشته باشند، که نظارت آنها هم عمدتاً شامل فیلتر است.
وی اعلام کرد: به همین منظور نامه‌ای را به به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌ایم و برای مسئولان تلگرام فرستاده‌ایم تا کانال‌هایی را که پی دی اف کتاب ها را غیر قانونی منتشر می‌کنند، مسدود کنند.
دبری کارگروه با اشاره به عمق فاجعه ای که در عرصه قاچاق کتاب رخ داده است افزود: اتفاقی که جدیدا هم پیش آمده این است که عده‌ای از دوستانی که قاچاق کتاب می‌کنند کتاب را منتشر نمی‌کنند که بخواهند آنرا در انبار نگه داری کنند، بلکه قبل از انتشار کتاب به اقدام به ویزیت کتاب می‌کنند بعد به تعدادی که درخواست شده کتاب را منتشر می‌کنند!
* زلزله‌ای که یک باند خانوادگی به جان نشر انداخت/ ۲۲ پرونده شکایت ثبت شده است
همچنین علی فواکه وکیل پرونده قاچاق کتاب هم به میان اهالی رسانه آمد و درباره مسایل قانونی و مسیر طی شده به سوالات پاسخ گفت.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار فارس درباره اینکه در حال حاضر پرونده چه مسیری را طی می کند اظهار داشت: پرونده قاچاق کتاب در مرحله پایانی تحقیقات مقدماتی را سپری میکند و در مرحله موعد صدور قرار است.
وی اعلام کرد: اکنون بازپرس رسیدگی‌کننده درباره پرونده تصمیم‌گیری و آن را برای دادگاه ارسال میکند.
این مقام مسئول درباره خلا قانونی هم توضیح داد: از لحاظ قانونی عنوان قاچاق مانعی است برای اینکه بخواهیم این کتاب‌ها را پیگیری کنیم. قانون سال ۱۳۴۸، حمایت از مولفان، مصنفان و هنرمندان و دیگری قانون سال ۵۹ درباره ترجمه تکثیر و نشر آثار است. بحثی که با بازپرس پرونده داشتیم این بود که اکثر این کتاب‌ها شامل قانون حمایت از مولفان نمی‌شوند و به این نتیجه رسیدیم که در این زمینه خلأ قانونی وجود دارد. البته قانون مولفان سال ۵۹ نیازی به شرایط قانون نسبت به قانون سال ۴۸ ندارد و از طریق آن قانون هرگونه تصویر برداری از کتاب‌هایی که قبلا توسط ناشران چاپ شده، بدون اجازه صاحبان اثر و ناشران جرم‌انگاری شده است. بنابراین اینکه گفته می‌شود قانون حمایت نمی‌کند واژه درستی نیست.
وی در پاسخ به سوال دیگر فارس مبنی بر اینکه تعداد پرونده‌های موجود در زمینه قاچاق کتاب چگونه است، بیان کرد: اولین پرونده قاچاق کتاب برای دو سال پیش است، اما متاسفانه به دلایلی مانند تغییر و تحولات شعب منجر به صدور قرار نشده است. اما مهمترین پرونده ما از اردیبهشت ۹۷ شروع شده است که مربوط به یکی از قاچاقچیان کتاب است که تا پایان سال پرونده آمادگی ارسال به دادگاه دارد. تعداد شاکیان پرونده اخیر ۲۲ شاکی از ناشران است.
فواکه با بیان اینکه تعداد پرونده‌های قاچاق کتاب شش تا هشت پرونده است که حدود ۲۵ تا ۳۰ شاکی دارند، افزود: البته تعداد زیادی از ناشران شکایت نکرده‌اند؛ مثلا یکی از مهمترین ناشران «امیرکبیر» است شکایتی نکرده، این مسئله برای من عجیب است که چرا وارد نمی‌شود.
وکیل پرونده قاچاق کتاب درباره این که آیا جنبه عمومی برای جرم قاچاق در نظر گرفته می‌شود گفت: درباره کتاب‌های غیرمجاز جنبه عمومی وجود دارد و دادستانی وارد این مسئله می‌شود. اما درباره کتاب‌های قانونی که ناشر آن را پیگیری میکند جنبه عمومی جرم وجود ندارد و با گذشت شاکی خصوصی پرونده بسته می‌شود.
این مقام مسئول وجود باندی بزرگ را در این پرونده مورد اشاره دانست و ضمن بیان اینکه فعالیت این قاچاقچی به یک یا دو انبار منوط نیست. این فرد به شکل گسترده‌ای فعالیت می‌کرده است، ادامه داد: باید به این پرونده به مانند یک باند نگریست. این قاچاقچی فقط یک نفر نیست بلکه چهار نفر هستند و با بیرون بودن هر یک از آنها این مسائل ادامه پیدا میکند و چیزی نیست که بگوییم با یک بار دستگیر شدن، فعالیت‌شان محدود می‌شود.
وکیل پرونده قاچاق کتاب در پاسخ به اینکه اغلب شنیده می‌شود وثیقه‌های ناچیز برای چنین مجرمانی درخواست می‌شود و مجرم به راحتی قادر به پرداخت است و این نشان می‌دهد جزا با جرم برابری ندارد،گفت: پرونده ها در چند شعبه مورد بررسی قرار گرفته است، یکی از کشفیات ساعت دو بامداد صورت گرفت، پرونده به دادسرای امنیت ارجاع می‌شود، به این دلیل که به موضوع اشراف نداشته برای دو نفر ۸۰ میلیون وثیقه درخواست میکند اما شعبه رسیدگی کننده به پرونده اصلی برای هر کدام از افراد نفری ۵۰۰ میلیون وثیقه صادر میکند.
* ابتدا تکه تکه کتاب چاپ می‌شود و سپس به یک صحافی میرفت
وی در پاسخ به اینکه شاید تاکنون چنین جرمی نبوده این تفاوتها از این باب است، عنوان داشت: در قانون وجود داشته اما شاید تا کنون کسی پیگیری نکرده است، ما یکسری قوانین متروک داریم قوانینی که کسی سراغشان نمی‌رود و متروک می‌شوند اما از بین نمی‌روند و منسوخ نمی شوند.
قاعدتا شعبه یا دادگاه تخصصی به مسئله کتاب می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند، مهمترین اقدام اینکه سرعت را افزایش می دهد چرا که به موضوع اشراف وجود دارد.
فواکه در پاسخ دیگر فارس درباره اینکه خانواده مشهور خانزاده پخش کننده کتاب به دستفروشان سراسری هستند این مسئله صحت دارد، توضیح داد: بحثی که وجود دارد اینکه خانواده بازداشت شده تشکیل باند داده‌اند،این باند تغذیه کننده دستفروشان تهران است،با توجه به معروف بودن این خانواده در بیان دستفروشان و اینکه خودشان عمل چاپ را انجام می‌دادند اکثر دستفروشان به این خانواده مراجعه می‌کردند.
این مقام مسئول درباره اینکه کجا و در چه مکانی کتاب‌ها تهیه می‌شده گفت: در مکان های مختلف این کار انجام می‌شده، به صورت تکه تکه کتاب چاپ می‌شده و در نهایت در یک صحافی کتاب سرهم بندی می‌شده است.
وی شهرهای مشهد و اصفهان را جز دو شهری دانست که خریدهای زیادی از این باند خانوادگی داشته است.
فواکه درباره اینکه بالاخره چه زمانی این حکم اعلام و نتیجه قضایی مشخص خواهد شد، ابراز داشت: قرارجلب به دادرسی متهم‌ها تا پایان سال جاری صادر و پرونده برای رسیدگی بعدی به دادگاه می‌رود اما حکم بدوی تا پایان شهریور سال آینده صادر خواهد شد.
* برخی از کتاب‌فروشی‌ها نمی‌دانند پخشی‌ها برایشان کتاب قاچاق و غیرقانونی می‌آورند
صحبت ناشران، مقامات مسئول حاضر از اتحادیه ناشران همچنان ادامه داشت، یکی از اعضای اتحادیه ناشران و کتابفروشان درباره سرنوشت کتاب‌های انبار و خمیر کردن آنها اعلام کرد: کتاب‌هایی که مشاهده می‌کنید حاصل تلاش هشت‌ساله کارگروه صیانت است که تازه به ثمر نشسته است. این کتاب‌ها طبیعتاً مطابق با استانداردهای چاپ ناشران چاپ نشده است. ما تأکید داریم این کتاب‌ها معدوم شوند.
چرا که کتابی که ناشر هزار نسخه از آن را منتشر کرده، قاچاقچیان هشت‌هزار نسخه چاپ کرده‌اند، پس افراد به عنوان یک کار پردرآمد به نشر نگاه می‌کنند. آماری که برای سرانه مطالعه وجود داشت با کشف کتاب‌های قاچاق به‌هم ریخت. بنا بر اعلام، سرانه مطالعه روزی دو تا سه دقیقه بود، این سرانه از طریق اطلاعاتی که در خانه کتاب منتشر می‌شود استخراج می‌شد؛ این درحالی است که چندبرابر این آثار به صورت قاچاق چاپ و توزیع می‌شود.
یکی از اتفاقات اخیر اینکه اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با شهرداری تفاهم‌نامه‌ای را امضا کرد، که هرجایی که بخواهند نمایشگاه کتاب برگزار کنند و فروش کتاب داشته باشند، شهرداری مجوز فعالیت نمی‌دهد بلکه مجوز را اتحادیه ارائه میکند، اتحادیه نیز به افرادی مجوز می‌دهد که بتواند آنها را پیگیری کند تا در صورت تخلف با آنها برخورد داشته باشد.
سوالات اهالی رسانه به برخورد با کتابفروشی‌های متخلف رسید که پاسخ اینطور بود: در زمینه کتاب‌فروشی متخلف ما با دو موضوع مواجه هستیم؛ کتاب‌فروشی‌هایی که پروانه کسب از ما گرفته‌اند و کتاب‌فروشی‌هایی که پروانه کسب نگرفته‌اند که بار مسئولیت آن با گروه بازرسی اتحادیه است تا این کتاب‌فروشی‌ها را شناسایی و با آنها برخورد کند. بخشی از کتاب‌فروشی‌هایی که جواز دارند آگاهی ندارند که پخشی‌ها برایشان کتاب قاچاق و غیرقانونی می‌آورند. این ها نیاز به کار فرهنگی دارد تا اطلاع‌رسانی صورت بگیرد.
عواقبی که قاچاق کتاب به نشر و مولف وارد میکند جبران‌ناپذیر است. بهترین مولفان و مترجمان کسانی هستند که شغل‌شان نوشتن و ترجمه است، زمانی که آنها نتوانند از طریق انتشاراتی‌ها کتاب‌های‌شان را منتشر کنند و یا انتشاراتی‌ها ورشکسته شده باشند و نتوانند کتاب‌های جدید مولفان و مترجمان را بگیرند دیگر کتابی برای قاچاق نمی‌ماند. این مهمترین ضربه‌ای است که به فرهنگ یک کشور وارد می‌شود؛ اما با توجه به اینکه به چرخه مالی توجه می‌شود، موضوع از دید همگان پنهان مانده است.
