در کشور‌های دیگر با وجود اینکه مصرف مشروبات الکلی شایع است، اما رانندگی تحت تاثیر الکل، جرم است و با آن برخورد می‌شود و برای تشخیص سریع مصرف الکل از وسیله‌ای که شبیه بادکنک است، استفاده می‌کنند.
به گزارش عصر ایران، روش‌های مختلفی برای تشخیص اعتیاد وجود دارد، اما روش‌های فوری تشخیص اعتیاد را چقدر می‌شناسید؟ این روش‌ها که درصد پایینی از خطا هم در آن‌ها گزارش شده است.
برای آگاهی بیشتر از این موضوع، گفتگو با دکتر آذرخش مکری، رییس مرکز تحقیقات اعتیاد، عملکرد پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در همین رابطه بخوانید.
آقای دکتر! کیتهای تشخیص فوری اعتیاد چگونه عمل می‌کنند؟
این کیت‌ها بسته‌هایی هستند که سریع، مصرف یک ماده مخدر را می‌سنجند، به طوری که اگر فردی یکی از موادمخدر اصلی مانند تریاک، هرویین، شیره یا کراک را مصرف کرده باشد تا ۷۲ ساعت تست مورفین او مثبت خواهد بود. البته دقت داشته باشید که موادمخدر، دسته‌بندی خاص خود را دارند و حشیش در تست خود، شیشه و محرک‌ها در تست خود و مواد افیونی در کیتهای مخصوص خود نتایج درستی را نشان می‌دهد و تشخیص هر یک از مواد مخدر نیاز به یک کیت خاص دارد و این کیت‌ها قدرت تشخیص همه نوع مواد مخدر و مشروبات الکلی را ندارند.
کیتهای متداول، مصرف کدام ماده مخدر را تشخیص می‌دهند؟
معمولا این کیت‌ها، کیتهای تست مورفین هستند و مصرف حشیش و شیشه را تشخیص نمی‌دهند. این تست‌ها بسیار سریع جواب می‌دهند و به محض اینکه یک قطره ادرار فرد مورد نظر روی آن گذاشته شود حداکثر در عرض ۲۰ ثانیه جواب، روشن می‌شود. البته این کیت‌ها ۱۰۰ درصد دقت و حساسیت ندارند و معمولا تولیدکنندگان آن‌ها میزان عملکرد موفق این کیتهای تشخیص فوری اعتیاد را ۵/۹۹ درصد می‌دانند. به این معنی که از هر هزار نفر ۵ تا ۶ مورد، تشخیص مثبت یا منفی نادرست می‌دهد.
روش‌های فوری تشخیص اعتیاد در چه شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرند؟
در بسیاری از مواقع مسوولان نیاز دارند مصرف مواد مخدر در فردی را تشخیص دهند. مثلا فردی که در حین رانندگی غیرطبیعی به نظر می‌رسد و توسط پلیس دستگیر می‌شود، باید مورد آزمایش اعتیاد قرار بگیرد چرا که رانندگی با مصرف مواد مخدر یا مشروب جرم تلقی می‌شود و با فرد خاطی باید برخورد شود، اما برای تشخیص این اعتیاد باید از کیتهای تشخیص فوری استفاده کرد. البته نمی‌توان برای انجام کار‌های قانونی مثل ازدواج یا محکومیت‌های قضایی و کیفری به این روش اطمینان و اکتفا کرد زیرا همان‌طور که گفتم همیشه یک ضریب خطای اندک باید برای این کیت‌ها در نظر گرفت و این تست‌ها باید توسط آزمایش‌های دقیق‌تری به نام کروماتوگرافی تایید شود. نکته قابل توجه این کیت‌ها این است که تکنولوژی خاصی برای خواندن آن‌ها نیست و ظرف چند ثانیه نتیجه را مشخص می‌کنند.
عملکرد کیتهای بزاقی که برای اولین بار در نوروز امسال و در جاده‌ها مورد استفاده قرار گرفت، چگونه است؟
کیتهای بزاقی هم شبیه همین کیتهای ادراری عمل می‌کنند و جزو تست‌های سریع محسوب می‌شوند. این کیت‌ها را در دهان می‌گذارند و از روی واکنش بزاقی فرد، مصرف مواد را تشخیص می‌دهند، اما زمان تشخیص آن‌ها کوتاه‌تر است و حدود ۲۴ تا ۴۸ ساعت وجود مواد در بدن فرد را نشان می‌دهد و در صورتی که جواب کیت مورفین، مثبت باشد به این معنی است که وی یکی از ترکیبات هرویین، شیره، تریاک یا کراک را مصرف کرده است. استفاده از این کیت‌ها نیز در جاده‌های اکثر نقاط دنیا مرسوم است و اگر پلیس به راننده‌ای مشکوک شود، می‌تواند از این تست استفاده کند و اگر مثبت بود و فرد خاطی از این موضوع شکایت کرد، وی را به نزدیک‌ترین پاسگاه می‌برند و از او آزمایش ادرار می‌گیرند تا نتیجه قطعی مشخص شود. حدود دو سال پیش بود که تست کیت ادرار گروهی از مصرف‌کنندگان مواد مخدر منفی می‌شد و بررسی‌ها نشان داد که این افراد قبل از آزمایش از قرص ضدبارداری استفاده می‌کردند.
آیا در این کیتهای بزاقی وقوع چنین موضوعی امکان‌پذیر است؟
در این روش، استفاده از ترکیبات تداخل کننده کمتر مطرح است، اما کیفیت کیتهای ادراری هم به تدریج بهتر شده است و در حال حاضر دقت بیشتر و ضریب خطای کمتری دارند. به این نکته توجه داشته باشید که این کیتهای سریع، اعتیاد را تشخیص نمی‌دهند بلکه به شما می‌گویند فرد موردنظر مواد مصرف کرده است یا نه؛ چرا که از نظر نیروی انتظامی به ویژه راهنمایی و رانندگی، مصرف مواد مهم‌تر از اعتیاد است. اعتیاد یک پدیده روانی است و اینکه فرد لحظه‌ای که پشت فرمان نشسته است، مواد مصرف کرده باشد بیشتر مدنظر پلیس است زیرا طبق قانون رانندگی در حالی که ترکیبات مخدر در بدن فرد وجود داشته باشد، جرم است و از اعتیاد به عنوان یک پدیده پزشکی و روانی یاد می‌کنند که مسوولیت مواجه شدن و برخورد با آن برعهده مسوولان مربوطه است.
آیا روش‌های دیگری هم برای تشخیص فوری اعتیاد وجود دارد؟
در کشور‌های دیگر با وجود اینکه مصرف مشروبات الکلی شایع است، اما رانندگی تحت تاثیر الکل، جرم است و با آن برخورد می‌شود و برای تشخیص سریع مصرف الکل از وسیله‌ای که شبیه بادکنک است، استفاده می‌کنند؛ یعنی نفس فرد را در این دستگاه مورد آزمایش قرار می‌دهند و وجود الکل را در بازدم وی بررسی می‌کنند. در عین حال، روش واکنش مردمک نیز برای تشخیص فوری اعتیاد وجود دارد. روش کار به این ترتیب است که دستگاه موردنظر به داخل مردمک نور می‌تاباند و از روی واکنش و انقباضات آن معلوم می‌شود که فرد تحت تاثیر مواد مخدر بوده است یا خیر، اما چون این روش چندان حساس و دقیق نیست، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
