فتاوای آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله)
استفاده از تسهيلات و امكانات دولتى
سؤال 1544 -به معلمين مقدارى پول به نام حق مسكن ميدهند در صورتى كه آنها صرف جهت استفاده از مسكن نمى‌كنند آيا گرفتن اين پول از نظر شرعى چه حكمى دارد؟
جواب: اشكال ندارد.
سؤال 1545 -شركت سهامى مخابرات استان در مهر ماه سال جارى در يك اقدام غير منتظره تعدادى تلفن موبايل به رؤساى ادارات و مراكز به صورت خارج از نوبت و با نرخ دولتى 620 هزار تومان واگذار نمود، طى مدت يك هفته برخى از افراد فوق با فروش تلفنهاى مذكور به مبلغ يك ميليون و هفتصد هزار تومان سودى معادل يك ميليون و يكصد هزار تومان نصيب خويش نمودند. اقدام فوق باعث بدبينى و يأس فراوان در بين مردم خصوصاً افراد حزب اللهى و دلسوز انقلاب گرديد. حال با توجه به سود بادآورده يك شبه از بيت المال و دادن امتياز خاص به افراد خاص و همچنين با توجه به اينكه سال گذشته نيز به تعداد كثيرى از افراد مذكور خودروى دولتى تعلق گرفت كه اختلاف فروش در بازار با قيمت خريد يك ميليون تومان به بالا بود متمنى است نظر مبارك را درباره اينگونه امتيازات كه از بودجه بيت المال داده مى‌شود و معاملات مذكور مرقوم فرماييد.
جواب: ظاهر اين معامله اعطاى حق استفاده از تلفن مذكور به خريدار است بنابراين اگر اعطاى اين حق براى استفاده به شخص خريدار باشد كه غير قابل واگذارى به ديگرى باشد فروش آن به ديگرى صحيح نيست و شركت براى اينكه از اين امكانات سوء استفاده نشود لازم است معامله را فسخ و حق اعطا شده را باطل نمايد و اگر اعطاى حق استفاده از تلفن مطلق باشد و مشروط به عدم واگذارى به غير نباشد در صورتى كه اصل اعطاى اين امتيازات به اشخاص بر اساس مصلحت نظام و ملاحظات لازمه مشروعيت داشته باشد واگذارى آن به ديگران به مبلغ بيشتر اشكال ندارد و الا اصل مشروعيت عمل مورد سؤال مى‌شود و همچنين است حكم نسبت به واگذارى ماشين به اشخاص به نرخ دولتى. و اللّٰه العالم
سؤال 1546 -عده‌اى بعنوانهاى مختلف مانند: قالى‌بافى، دامدارى و غيره وام مى‌گيرند و آن پول را در مصرفى غير از آنچه كه بنامش گرفته‌اند صرف مى‌كنند و بعضاً هيچ ارتباطى با دامدارى و قاليبافى ندارند ولى به دروغ سندى تنظيم نموده وعده‌اى را شاهد مى‌گيرند و تحت اين عناوين اخذ وام نموده و در مسيرهاى ديگر خرج مى‌كنند، تكليف شرعى اين وامها چيست؟ مصرف كردن آن در مسير زيارت و غيره چگونه است؟
سؤال 1547-استفاده كردن از امتيازاتى كه گاهى اوقات دولت براى كارمندان خود در نظر مى‌گيرد توسط افراد عادى و غير كارمند چه حكمى دارد.
جواب: بستگى به مقرّرات ادارۀ مربوطه دارد. و اللّٰه العالم
سؤال 1548 -مدتى قبل يكى از دوستان ما مى‌خواست به مشهد مقدس جهت زيارت امام على به موسى الرضا (ع) مسافرت كند. چون خودش كارمند نبود از يكى از دوستان معلمش درخواست كرد تا از اداره آموزش و پرورش معرفى بگيرد و بعد آن شخص با معرفى‌نامه دوستش به مشهد مسافرت كرد و در مدت اقامت در مدارسى كه آموزش و پرورش جهت كارمندان خود در مشهد در نظر گرفته بود سكنى گزيد آيا اينگونه استفاده از اموال بيت المال را با استفاده از معرفى‌نامه شخص ديگرى جايز است يا خير؟
جواب: بستگى به مقرّرات ادارۀ مربوطه دارد. و اللّٰه العالم
سؤال 1549 -چون شخص از اول قصد چنين استفاده‌اى را داشته آيا غاصب مى‌باشد يا نه؟ تكليف نمازهايى كه با استفاده از آب آن مدرسه وضو گرفته و يا در محل خوانده است چگونه است؟
جواب: چنانچه بر خلاف مقرّرات ادارۀ مربوطه نبوده اشكال ندارد و الّا نسبت به تصرّفات مذكوره ضامن است و نمازها را هم بايد اعاده نمايد. و اللّٰه العالم
سؤال 1550 -آيا اگر شخصى از اول قصد چنين استفاده‌اى را از اموال بيت المال داشته باشد مسافرتش جزء مسافرت‌هاى حرام است كه بايد نماز را كامل بخواند يا خير؟
جواب: با فرض اينكه غرض اصلى از مسافرت زيارت مى‌باشد سفر حرام محسوب نمى‌شود گرچه با توجه به عدم مشروعيت چنين استفاده‌هايى مرتكب حرام شده است. و اللّٰه العالم
سؤال 1551 -معلمى كه نمى‌دانسته و براى او معرفى‌نامه گرفته است آيا ضامن است يا خير؟
جواب: در فرض سؤال، جهل معلم مرقوم و شخصى كه معرفى‌نامه خلاف واقع داده به عدم جواز اين استفاده بعيد است ولى با پرداخت اجرة المثل به ادارۀ مربوطه از طرف استفاده‌كننده ضمان آنها منتفى مى‌شود. و اللّٰه العالم
سؤال 1552 -چنانچه شركتى با اين هدف كه از موقعيت شغلى كارگزاران دولت يا بانكها براى كسب امتيازات مالى و پشتيبانى از برنامه‌هاى شركت بهره‌مند شود، آنان را بعنوان عضو هيئت مديره شركت معرفى يا انتخاب نموده يا با واگذارى سهام در سرمايه شركت شريك نمايد و آن شخص نيز به هر ترتيب از قصد شركت آگاه باشد، آيا حقوقى كه از طرف شركت به آنان پرداخت ميشود يا اصل و سود سهامى كه از طريق مذكور بنام آنها ثبت گرديده براى گيرنده حلال است يا حرام؟
جواب: اگر امور مذكور موجب انجام عملى بر خلاف مقرّرات مشروعه اداره متبوعه نباشد و يا موجب تضييع حقى از مردم و مراجعين ادارى او نگردد اشكال ندارد.
سؤال 1553 -نماز خواندن بر روى چمنهاى پاركها و يا مكانهايى كه از نظر قانونى اشكال دارد (جريمه دارد يا موجب تذكر مى‌شود) جايز است يا خير؟
جواب: با اجازه مسئولين مربوطه اشكالى ندارد. و اللّٰه العالم
سؤال 1554 -شخصى فرزند برادر خود را كه در خردسالى پدر و مادر را از دست داده است بعنوان فرزند خوانده پذيرفته و نام او را در شناسنامه خود و همسرش آورده است و در حال حاضر چون كارمند دولت است از امتيازاتى كه ويژه فرزندان كارمندان دولت است از قبيل دفترچه بيمه و گرفتن وجهى تحت عنوان حق اولاد، استفاده مى‌كند، مى‌خواهد بداند آيا استفاده از اين حقوق كه مخصوص فرزندان كارمندان است مجاز و شرعى است يا خير؟
جواب: وارد كردن نام برادر زاده را در شناسنامه كسانى كه واقعاً پدر و مادر او نيستند جايز نيست و بعدها موجب اشكالات بسيارى از جهت محرميت به اشخاص، ازدواج، ارث و مسائل بسيار ديگرى است و اما استفاده از امتيازات ويژۀ فرزندان كارمندان دولت بستگى به مقرّرات دولت دارد اگر اين امتيازات براى اشخاصى است كه تحت تكفّل كارمند دولت باشند هر چند فرزند نباشند دريافت آن اشكال ندارد و الّا جايز نيست.
