دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، از همان ابتدای به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۷، با موارد متعدد اتهام تخلف روبرو بود که سبب شده سایه سنگین استیضاح در این مدت همواره بالای سرش باشد. اکنون با موافقت اکثریت اعضای مجلس نمایندگان آمریکا، روند استیضاح ترامپ رسماً آغاز شده است. با این حال، بعید به نظر میرسد که این روند در نهایت بتواند به کنار زدن وی از قدرت منجر شود؛ آن هم تنها یک سال مانده تا برگزاری انتخابات ریاستجمهوری.
به گزارش
آزادی، طی هفته جاری و در پی انتشار متن مکالمه تلفنی ترامپ با ولادیمیر زلنسکی رئیسجمهوری اوکراین که در آن مواردی درباره معاون رئیسجمهور سابق آمریکا مطرح شده بود، نانسی پلوسی رئیس دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا که تاکنون در مقابل درخواستها برای آغاز فرآیند استیضاح مقاومت کرده بود، رسماً خواستار شروع تحقیقات مربوط به استیضاح ترامپ شد.
این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که رسانهها گزارش دادند شمار اعضای مجلس نمایندگان آمریکا که خواستار آغاز فرآیند استیضاح ترامپ هستند به ۲۱۸ نفر رسیده که اکثریت این مجلس را تشکیل میدهند.
روز چهارشنبه، انتشار متن مکالمه اخیر ترامپ با زلنسکی که در آن دولت اوکراین را برای انجام تحقیقات علیه جو بایدن، معاون سابق باراک اوباما و نامزد دمکرات انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ و پسر او تحت فشار قرار داده بود، بسیار خبرساز شد. در مکالمه مذکور، دونالد ترامپ همتای اوکراینی خود را برای انجام تحقیقات علیه بایدن و فرزند او تحت فشار قرار داده است. ترامپ درصدد بوده با یافتن مواردی از تخلفات مالی و تجاری پسر بایدن، رقیب احتمالی خود در انتخابات سال آینده ریاستجمهوری را به چالش بکشد.
پلوسی روز دوم مهر ماه، در یک سخنرانی اظهار داشت: «رئیسجمهوری باید پاسخگو باشد. هیچکسی فرای قانون نیست». وی افزود: «بنابراین، من امروز اعلام میکنم که مجلس نمایندگان روند تحقیقات رسمی برای استیضاح را آغاز میکند». اندکی بعد دونالد ترامپ در چند پست در حساب کاربری خود در توئیتر به این سخنان واکنش نشان داد. وی آغاز تحقیقات مربوط به استیضاح را «مطلقاً یک تسویه حساب سیاسی» و «آزار و اذیت رئیسجمهوری» توصیف کرد.
کنگره آمریکا مطابق قانون اساسی این کشور اجازه دارد که رئیس جمهوری را پیش از به پایان رسیدن دوران چهار ساله از کار برکنار کند به شرطی که به اعضای کنگره ثابت شود رئیسجمهور خیانت کرده؛ رشوه گرفته یا از قدرت سوءاستفاده کرده است. «بی بی سی» اشاره میکند که آنچه اکنون در کانون تحقیق و تفحص مجلس نمایندگان آمریکا قرار گرفته همین مورد سوم است؛ یعنی سوءاستفاده از قدرت.
استیضاح معمولاً باید از طرف کمیته قضایی یا هیئت دیگری به صلاحدید مجلس نمایندگان مطرح شود. پس از آن مجلس نمایندگان میتواند رسماً تقاضای استیضاح کند. تقاضای استیضاح باید به تأیید نیمی از اعضای مجلس نمایندگان برسد تا رسمیت پیدا کند و به این ترتیب روند استیضاح آغاز میشود. در این صورت مجلس نمایندگان، که در حال حاضر اکثریت آن در دست دموکراتهاست، به عنوان «مدعیالعموم»، نقش «دادستان» را ایفا میکند.
در این میان، مجلس سناست که نقش «قاضی» را ایفا میکند و قدرت نهایی و رای آخر را دارد. اگر دو سوم کل سنا، در صورت آغاز و فرجام یافتن فرایند، رأی به عدم کفایت رئیسجمهوری بدهد، در آن صورت ممکن است رأی به برکناری او صادر شود. با این حال، از آنجایی که در حال حاضر بیش از نیمی از سنا در اختیار جمهوریخواهان است، بسیار بعید به نظر میرسد که این روند به برکناری ترامپ منجر شود.
در حال حاضر، تمام آنچه میتوان با قطعیت درباره آن سخن گفت، این است که اگر شش کمیته مجلس نمایندگان که از ماهها پیش تحقیقات درباره غیرقانونی یا فراقانونی بودن بعضی اقدامات ترامپ را آغاز کردهاند به این نتیجه برسند که متوقف کردن کمک مالی آمریکا به اوکراین – که اخیراً انجام گرفته – با گفتگوی تلفنی ترامپ و درخواست او از همتای اوکراینیاش برای تحقیق درباره جو بایدن مرتبط بوده، آنگاه شاید برای طرح اتهام «سوءاستفاده از قدرت و خود را مافوق قانون دانستن» علیه ترامپ ادله کافی فراهم شود و مقدمه برای بردن طرح استیضاح به صحن علنی مجلس نمایندگان فراهم شود.
به این ترتیب، به نظر میرسد در شرایط فعلی اصلیترین هدف دموکراتهای مجلس نمایندگان از آغاز رسمی روند استیضاح ترامپ، نه امید واقعی به کنار زدن وی از قدرت، بلکه ایجاد دردسرهای جدی برای وی در دوره زمانی یک سال مانده تا انتخابات ریاستجمهوری آمریکا و جلوگیری از پیروزی دوباره وی در این انتخابات باشد. به عبارت دیگر، در صورتی که دموکراتها بتوانند با فراهم کردن مدارک کافی، طرح استیضاح را از مجلس نمایندگان به سنا بکشانند، حتی با وجود انتظار عدم موفقیت طرح مذکور در سنا، اعتماد عمومی به ترامپ تا حدی ضربه خواهد خورد که بتوان انتظار عدم پیروزی وی در انتخابات را داشت.
با این حال، «یورو نیوز» در تحلیلی در این زمینه اشاره میکند که اگر استیضاح از پشتوانه اسنادی و حقوقی کافی برخوردار نباشد، تصمیم حزب دموکرات میتواند نتیجه معکوس دهد و در نهایت به ضرر این حزب تمام شود. ترامپ مدعی شده اقدام مجلس نمایندگان به انتخاب مجددش برای ریاست جمهوری کمک خواهد کرد. با این حال یک مقام نزدیک به کاخ سفید به «سی ان ان» گفته رئیسجمهور آمریکا نگران است در فاصله یک سال مانده به پایان دوره ریاست جمهوری از این مقام خلع شود؛ به همین دلیل تمام تلاشش را خواهد کرد تا طرح را با شکست روبرو سازد.