برای افزایش قیمت نفت، تولید طلای سیاه کمتر خواهد شد؟ / زنگنه: نشست اوپک غیرقابل پیش بینی است

یکصد و هفتاد و هفتمین نشست اعضای اوپک قرار است امروز چهاردهم آذر ماه ۱۳۹۸ در مقر دائمی این سازمان در وین برگزار شود. همچنین قرار است اعضای اوپک و غیراوپک در مورخه ۱۵ آذر ماه نیز نشست مشترکی را با یکدیگر داشته باشند.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ قبل از اینکه به بررسی مهمترین محورهای نشست پیش روی اعضای اوپک و غیراوپک بپردازیم و از تصمیم های احتمالی که قرار است در این نشست گرفته شود بگوییم، به بررسی تصمیمات اتخاذ شده از نشست ۱۷۱ م به بعد خواهیم پرداخت.

در نشست های گذشته اوپک چه گذشت؟

در نشست ۱۷۱ اعضای اوپک در وین ـ که در دهم آذر ماه ۱۳۹۵ برگزار شد ـ پس از ماه‌ها مذاکره و برای اولین بار بعد از گذشت هشت سال، اعضا تصمیم گرفتند که سطح تولید خود را کاهش دهند. بر‌اساس توافقات صورت گرفته، اعضای اوپک تصمیم گرفتند، تولید خود را از اولین ماه سال ۲۰۱۷ (ژانویه) شش ماه به سطح ۳۲.۵ میلیون بشکه در روز کاهش دهند.

بنا بر آخرین آمار قبل از اتخاذ تصمیم کاهش تولید نفت، میزان تولید اعضای اوپک بیش از ۳۳.۶ میلیون بشکه در روز اعلام شده بود. در واقع بر اساس این توافق، میزان تولید نفت توسط اعضای اوپک حدود ۱.۲ میلیون بشکه در روز کاهش یافت. بین ۱۴ عضو این سازمان، لیبی و نیجریه که به دلیل جنگ‌های داخلی کمتر از توان خود نفت تولید می‌کردند، از این طرح معاف شدند.

در نشست ۱۷۲ام سازمان اوپک، وزیران نفت و انرژی بار دیگر تصمیم گرفتند تا توافق کاهش تولید نفت تا مارس ۲۰۱۸ تمدید شود. همچنین اعضای اوپک در نشست ۱۷۳ام توافق خود را برای ۹ ماه دیگر و تا پایان سال ۲۰۱۸ تمدید کردند. چهارده عضو اوپک در نشست ۱۷۳ام این سازمان همچنین تصمیم گرفتند لیبی و نیجریه که تا پیش از این از نظام سهمیه بندی معاف بودند، سطح تولید نفت خود را به اندازه میانگین سال ۲۰۱۷ نگه دارند، به گونه ای که تولید مجموع دو کشور در حد ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه ثابت بماند.

۱۷۴ امین نشست اعضای اوپک در یکم تیر ماه ۱۳۹۷ برگزار شد. بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت طی مصاحبه‌ای در پنجم تیر ماه ۱۳۹۷ در مورد این نشست گفت: آنچه در نشست ۱۷۴ اوپک تصمیم گرفته شد و در پایگاه اطلاع رسانی این سازمان وجود دارد این است که قطعنامه اوپک در اکتبر ۲۰۱۶ مبنی بر سهمیه بندی بین اعضا و کاهش سقف تولید حدود یک میلیون و ۲۰۰ بشکه در روز بار دیگر مصوب شود.

اما در نشست ۱۷۵ اعضای اوپک که در آذر ماه سال گذشته برگزار شد و دو روز به طول انجامید، چهارده عضو اوپک و ده متحد غیراوپکی آن‌ها تصمیم گرفتند، یک بار دیگر و به منظور ایجاد توازن بازار و ترمیم قیمت نفت، تولید روزانه خود را یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه کاهش دهند، سهم اوپک از این میزان ۸۰۰ هزار بشکه تعیین شد. برخی اعضای سازمان کشور‌های صادرکننده نفت در این نشست از جمله عربستان، روسیه و امارات تصمیم داشتند، ایران را که در تحریم قرار داشت، وارد این توافق کنند که با تلاش هیات ایرانی، افزون بر ایران، ونزوئلا و لیبی نیز از این توافق معاف شدند. حتی برای تاثیرگذاری بر تصمیمات این نشست و فشار بیشتر بر ایران، برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، غیرمنتظره‌ در وین حاضر شد و دیداری را با وزیر انرژی عربستان سعودی داشت.

در نهایت، توافق انجام شده در این نشست برای ایران یک پیروزی به شمار می‌آمد، زیرا موفقیت ایران برای معاف شدن از توافق کاهش تولید به منزله حفظ آخرین سقف تولید در دسامبر ۲۰۱۶ (۳ میلیون و ۷۹۷ هزار بشکه در روز) و از دست ندادن سهم در بازار نفت در درازمدت بود. اعضا موظف شدند از یکم ژانویه ۲۰۱۹ توافق کاهش تولید را شش ماه عملیاتی کنند. عربستان و روسیه، با کاهش روزانه ۳۲۰ و ۲۳۰ هزار بشکه‌ای بیشترین سهم کاهش تولید را به خود اختصاص دادند. مبنای کاهش تولید سایر اعضای اوپک نیز بر اساس تولید ماه اکتبر تعیین شد. سال ۲۰۱۸ برای اوپک با تولید روزانه ۳۱ میلیون و ۵۷۸ هزار بشکه نفت از سوی چهارده عضو این سازمان و میانگین قیمت ۶۲ دلار و ۲۵ سنت به ازای هر بشکه پایان یافت. میزان کاهش تولید هر یک از کشور‌های حاضر (عضو و غیرعضو اوپک) در توافق نشست ۱۷۵ ام را در نمودار زیر ملاحظه می‌کنید.

در نشست ۱۷۶ ام اعضای اوپک ـ که در تیرماه سال جاری برگزار شد ـ پس از مذاکره طولانی چهارده کشور عضو سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) وزیران این سازمان باز هم بر سر تمدید توافق کاهش ۸۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت توسط این سازمان برای یک دوره ۹ ماهه توافق کردند. همچنین اعضای غیراوپک نیز بر سر تمدید کاهش روزانه ۴۰۰ هزار بشکه در روز برای مدت ۹ ماه توافق کردند.

بیژن زنگنه وزیر نفت پس از پایان این نشست در یازدهم تیرماه ۱۳۹۸ در جمع خبرنگاران حاضر شد و گفت: به نظرم جلسه خوبی بود و به چیزی که دنبال آن بودیم، رسیدیم. وی افزود: ایران همچون گذشته، از کاهش تولید نفت معاف شده است.

بعد از کاهش تولید نفت توسط اعضای اوپک قیمت نفت چگونه شد؟

نمودار زیر وضعیت قیمت نفت اوپک پس از اولین توافق برای کاهش تولید نفت توسط اعضای آن در آذر ماه ۱۳۹۵ تاکنون را نشان می‌دهد. همان گونه که ملاحظه می‌شود قیمت نفت اوپک در این سال‌ها با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است و بیشترین قیمت نفت اوپک در مهر ماه سال گذشته رقم خورده که قیمت هر بشکه نفت اوپک در بازار به ۸۴ دلار رسید. در آستانه نشست ۱۷۷ ام قیمت نفت اوپک به حدود ۶۲.۵ دلار رسیده است.

محورهای نشست ۱۷۷ ام چیست؟

افتتاحیه نشست یکصد و هفتاد و هفتم اعضای اوپک قرار است، امروز چهاردهم آذر ماه 1398 راس ساعت 17 و 30 دقیقه با حضور سران هیات های نمایندگی کشورهای عضو اوپک و نمایندگان، دبیر کل اوپک، ناظران و اصحاب رسانه برگزار شود. نشست پشت درهای بسته اوپک نیز با حضور سران هیدت‌های نمایندگی، نمایندگان و دبیر کل اوپک ساعت ۱۸ و ۳۰ دقیقه نیز روز پنجشنبه برگزار می‌شود. همچنین هفتمین نشست وزارت اوپک و غیر اوپک نیز روز جمعه (پانزدهم آذر ماه) در وین برگزار می‌شود و نشست افتتاحیه آن ساعت ۱۳ و ۳۰ دقیقه و نشست پشت درهای بسته ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه برگزار خواهد شد.

قرار است در این نشست ها، اعضای اوپک برای بازبینی سیاست تولید خود و توافق کاهش تولید نفت گفت‌وگوهایی را با یکدیگر داشته باشند. شنیده ها حکایت از آن دارد که ممکن است اعضای اوپک برای افزایش قیمت نفت دست به کاهش بیشتر تولید نفت بزنند. ثامر غضبان وزیر نفت عراق در همین رابطه گفت: کاهش‌های جدید می‌تواند به ۱.۶ میلیون بشکه در روز افزایش یابد که این موضوع می‌تواند تا ۴۰۰ هزار بشکه در روز از تولید این سازمان بکاهد.

با این حال، همه اعضای اوپک نسبت به لزوم کاهش عمیق‌تر تولید موافق نیستند. این اعضا معتقدند که این اقدام سبب افزایش قیمت‌ها و در نتیجه کمک به آغاز فاز جدیدی از رشد تولید نفت ایالات متحده می‌شود.

همچنین روسیه نیز که اعضای اوپک پلاس محسوب می شود، هنوز با تمدید کاهش عرضه اوپک پلاس موافقت نکرده است. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه در باره کاهش تولید نفت گفت: بگذارید صبر کنیم... اما من فکر می‌کنم این نشست، طبق معمول، ماهیتی سازنده خواهد داشت.

وزیر نفت ایران: نشست اوپک غیرقابل پیش بینی است

بیژن زنگنه وزیر نفت ایران نیز امروز (پنجشنبه، چهاردهم آذرماه) در جمع خبرنگاران پیش از آغاز نشست ۱۷۷ اوپک؛ درباره اینکه پیش بینی شما از نشست امروز اوپک چیست و آیا فکر می‌کنید نشست امروز نشست آسانی باشد، گفت: در اوپک نمی‌توان چیزی را دقیق پیش بینی کرد، اما دلیلی هم نمی‌بینم که پیچ بخورد. 

وی در پاسخ به اینکه موضع ایران، ادامه توافق فعلی کاهش تولید است یا کاهش بیشتر است، گفت: اگر اعضای اوپک بپذیرند که کاهش بیشتری صورت گیرد، من حمایت می کنم. در مورد میزان کاهش و همه موارد باید تفاهم شود که اگر اوپک (رول اور کرد) پایبند به توافق بود، بگویند ناموفق شده است. در واقع مراعات شرایط کنونی نیز کار خوب و یک دستاورد است که اگر بیشتر از این نیز کاهش تولید توافق شود، باز هم دستاورد بزرگتری است و من هم با آن موافق هستم.

تاثیر این نشست اوپک بر اقتصاد ایران چیست؟

همان گونه که ملاحظه شد ایران در دوره‌های قبلی از کاهش میزان تولید نفت روزانه خود معاف شده بود، ولی اگر قرار باشد که میزان تولید روزانه نفت توسط اعضای اوپک دوباره کاهش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای پیدا کند و به سطح یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز برسد، آن گاه شرایط برای ایران کمی پیچیده‌تر از قبل خواهد شد؛ بنابراین، علاوه بر اینکه این نشست می‌تواند در زمینه حفظ تولید نفت روزانه برای ایران حائز اهمیت باشد، در زمینه تعیین قیمت نفت نیز بسیار مهم است، چون این گزینه می‌تواند بر درآمد‌های نفتی ایران و همچنین بودجه سال آینده تاثیرگذار باشد. نرسی قربان کارشناس حوزه انرژی طی مصاحبه‌ای در مورد پیش بینی خود از قیمت نفت بعد از این نشست اوپک گفت: به نظر می‌رسد، قیمت‌ها بین ۶۰ تا ۶۵ دلار بماند. مگر این که روال نشست اوپک از آن چه پیش بینی شده است خارج شود. وی البته در مورد تاثیر تصمیم اوپک در وضعیت ایران گفت: با توجه به این که مشکل اصلی ما فروش نفت و به دست آوردن درآمد حاصل از این امر است، تصمیمی که در این نشست اتخاذ می‌شود تاثیر چندانی در وضعیت ایران نخواهد داشت.