این روز‌ها در دایره بزرگ حوزه پزشکی، اتفاق تازه‌ای از سوی دکترنما‌ها در حال رخ دادن است. بر اساس آخرین آماری که معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی کشور می‌دهد در یک سال گذشته بیش از ۱۰ هزار پرونده تخلف در حوزه بهداشت، درمان، دارو و مواد غذایی به کمیسیون ماده ۱۱ سازمان نظام پزشکی ارجاع شده است که حدود یک و نیم درصد این تخلفات مربوط به فعالیت افراد غیرپزشک در امور پزشکی گزارش شده است.
به گزارش «تابناک» به نقل از روزنامه ایران، این آمار که مربوط به تهران است نشان می‌دهد، در سال ۹۷، بیش از ۱۵۰ نفر دکترنما در تهران شناسایی شده‌اند که مدعی هستند پزشک اند، کلینیک دارند، جراحی زیبایی انجام می‌دهند و پای نسخه‌های دارویی‌شان مهر نظام پزشکی‌شان را می‌زنند.
فعالیت غیر پزشکان در مطب‌های زیرزمینی
خبر فعالیت ۱۵۰ فرد غیرپزشک در مطب‌های زیرزمینی در تهران را دکتر علی فتاح معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی کشور به ما می‌دهد و اظهار می‌دارد که این افراد به ترتیب در کارهای دندانپزشکی، طب سنتی، کارهای زیبایی از جمله لیزر، کاشت مو و پوست، فیزیوتراپی و اپتومتری دخالت و فعالیت داشتند. البته بررسی پرونده‌های کمیسیون ماده ۱۱ نشان می‌دهد، اغلب این غیر پزشکان به‌دلیل ضعف قدرت بازدارندگی قانون بعد از شناسایی‌شان از سوی وزارت بهداشت بلافاصله سر از جای دیگر در می‌آورند و دوباره اقدام به احداث کلینیک‌های لاکچری و مطب‌های زیرزمینی می‌کنند.
به گزارش «ایران»، اگر نگاهی به شبکه‌های اجتماعی بیندازیم می‌بینیم فضای مجازی پر از تبلیغات افرادی است که یا دکترند یا دندانپزشک، یا واقعاً دکترند، یعنی مجوز پزشک دارند یا در یکی از رشته‌های پیراپزشکی لیسانس گرفته‌اند یا حتی در تزریقاتی و داروخانه‌ای کار می‌کنند و ادعای طبیب بودن دارند. حالا در کنار تبلیغات پزشکان واقعی در شبکه‌های اجتماعی، یکسری غیرمتخصص‌هایی در حوزه پزشکی هم پا به این عرصه گذاشته‌اند که عملکردشان یعنی آنچه از خود نشان می‌دهند، درست عکس عنوان‌شان است یعنی آرایشگر یا تکنیسین گروه‌های پیراپزشکی که پا را از گلیمش درازتر کرده و در کار‌هایی وارد شده‌اند که نه تنها تخصصی ندارند بلکه با سلامت مراجعه‌کنندگان‌شان بازی می‌کنند. این غیرمتخصصان از عمل جراحی بینی، پی‌آرپی و لیزر گرفته تا تزریق ژل و بوتاکس و پاکسازی و جوانسازی پوست انجام می‌دهند.
موضوع ورود افراد غیرپزشک بویژه به حوزه دندانپزشکی، زیبایی و پوست و مو به‌دلیل تبلیغات گمراه‌کننده در شبکه‌های اجتماعی به مشکل جدی برای مسئولان وزارت بهداشت بدل شده و کار کنترل و شناسایی را برای ناظران این وزارتخانه سخت‌تر کرده است. این در حالی است که ایران یکی از ۱۰ کشور اول متقاضی انجام عمل‌های زیبایی در دنیا شناخته می‌شود. همین امر زمینه فعالیت افراد غیرمتخصص و گاه غیرمرتبط با رشته‌های زیبایی را فراهم می‌آورد. ورود افراد غیرمتخصص در رشته‌های تخصصی حوزه سلامت گریبان بخش سلامت را گرفته است با وجود این مسئولان سازمان نظام پزشکی می‌گویند، قانون قدرت بازدارندگی با متخلفان را ندارد چرا که با حذف زندان و محدود شدن مجازات‌ها به مصادره اموال و پرداخت جریمه نقدی آمار غیرمتخصصانی که به‌صورت زیرزمینی کسب درآمد می‌کنند بیش از آمار‌های رسمی اعلام شده است.
به‌گفته دکتر فتاح، بیشتر این افراد با اسامی و القابی که سندیت و ارزش قانونی و علمی ندارد سعی در گمراه کردن مراجعه‌کنندگان دارند طوری که حتی در برخورد با تابلو و سرنسخه‌های بیشتر این مراکز و مطب‌ها تشخیص اینکه فرد خدمات دهنده آیا متخصص است یا اینکه متخصص کدام رشته است قابل تشخیص نیست و بیشتر مراجعه کنندگانی که به مشکلاتی برخورد می‌کنند در محاکم متوجه عنوان اصلی فرد می‌شوند. از این‌رو افراد می‌توانند با مراجعه به سایت سازمان نظام پزشکی از صحت و سقم شماره نظام پزشکی و تخصص مربوطه پزشک اطلاع پیدا کنند.
او با بیان اینکه تبلیغات فضای مجازی و هرگونه ادعا در سایت‌ها به هیچ عنوان قابل استناد نیست، می‌گوید: مجوز هر گونه تبلیغ در حوزه سلامت از سوی سازمان نظام پزشکی ارائه می‌شود. پر واضح است وقتی فرد غیرپزشک در شبکه‌های اینستاگرام مردم را برای انجام کارهای زیبایی و دندانپزشکی ترغیب می‌کند این افراد مجوز فعالیت از سوی سازمان نظام پزشکی ندارند و تبلیغات‌شان از اساس غیرمجاز و عوام فریبانه است.
مدیر کل نظارت سازمان نظام پزشکی کشور درباره ورود غیرپزشکان در امور پزشکی به «ایران» اینگونه توضیح می‌دهد: آنچه که مسلم است هیچ فردی بدون داشتن پروانه پزشکی حق دخالت در امور پزشکی ندارد. با وجود این، در سال‌های اخیر و با پیشرفت تکنولوژی، شاهد ارائه برخی خدمات پزشکی در آرایشگاه‌ها توسط آرایشگران هستیم.
در قانون مقررات مربوط به امور دارویی بهداشتی پزشکی سال ۱۳۳۴ مجازات دخالت غیرمجاز در امور پزشکی ۶ ماه تا ۲ سال زندان بود. ماده ۳ این قانون صراحتاً عنوان می‌کند «هر کس بدون داشتن پروانه رسمی پزشکی - داروسازی - دندانپزشکی - به فنون مزبور اشتغال ورزد یا بدون اخذ پروانه از وزارت بهداری اقدام به تأسیس یکی از مؤسسات پزشکی مصرح در ماده یک کند یا پروانه خود را به دیگری واگذار کرده یا پروانه دیگری را مورداستفاده قرار دهد بلافاصله محل کار او از طرف وزارت بهداری تعطیل و به حبس تأدیبی از شش ماه تا دو سال و پرداخت غرامت از پنج هزار ریال تا پنجاه هزار ریال محکوم خواهد شد.» متأسفانه اصلاح این قانون در تاریخ ۱۰/۱۲/۷۹ منجر به حذف مجازات حبس از این ماده شد. علت اشاره صریح به این خلأ قانونی (به‌رغم دربرداشتن عوارضی) نوعی مطالبه گری و جلب توجه نمایندگان مجلس است.
دکتر فربد رهنما می‌گوید که چند سال قبل شاهد این تداخلات عمده در فعالیت‌های زیبایی بین پزشکان و آرایشگران نبودیم، ولی با تغییرات تکنولوژیک و افزایش پروسیجر‌ها فاصله بین اقداماتی که در آرایشگاه‌ها توسط افراد غیرپزشک انجام می‌شود و مراقبت‌هایی که توسط پزشکان ارائه دهنده خدمات پوست و زیبایی انجام می‌شد، نزدیک شد و این وضع نابسامان را ایجاد کرد.
او با بیان اینکه ورود افراد غیرمجاز به کارهای پزشکی بویژه در حوزه زیبایی در حال افزایش نیز هست تأکید می‌کند: هرگونه برداشتن موهای زائد توسط دستگاه لیزر، بوتاکس یا تزریق ژل از جمله فعالیت‌های پزشکی محسوب شده و هیچ غیرپزشکی اجازه دخالت در این امور را ندارد.
به‌گفته وی، هیچ مرکز و کلینیک تخصصی پوست و زیبایی بدون حضور پزشک اجازه فعالیت ندارد. همچنین هیچ فرد غیرمرتبط با رشته‌های پزشکی نمی‌تواند حتی زیر نظر پزشک به‌عنوان تکنیسین در این مراکز فعالیت کند.
او صراحتاً اعلام می‌کند که مطابق ماده ۳ امور دارویی هرکس بدون داشتن پروانه رسمی پزشکی اقدام به انجام امور پزشکی کند یا هر پزشکی که پروانه طبابت خود را به دیگری واگذار کند یا هر فردی که پروانه پزشکی فرد دیگری را مورد استفاده قرار دهد مشمول مجازات می‌شود.
او درباره نحوه برخورد با تبلیغاتی که بدون اخذ مجوز‌های قانونی از سازمان نظام پزشکی در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند، توضیح می‌دهد: تبلیغات پزشکی در اینستاگرام و فضای مجازی بدون مجوز ممنوع است و تخلفات تبلیغات پزشکی به هیأت‌های انتظامی سازمان نظام پزشکی یا پلیس فتا ارجاع می‌شود.
مدیر کل نظارت سازمان نظام پزشکی می‌افزاید: دغدغه اصلی نظارتی ما تبلیغات غیرمجاز امور پزشکی در فضای مجازی بویژه اینستاگرام است که البته بخشی از آن توسط افراد و مراکز فاقد صلاحیت انجام می‌شود. این تبلیغات موجب بروز مشکلات زیادی از جمله القای خدمات شده است.
او با اشاره به موضوع تداخل حوزه وظایف و صلاحیت‌های حرفه‌ای پزشکان اظهار می‌دارد، آیین نامه تعیین حوزه فعالیت و صلاحیت حرفه‌ای مشاغل پزشکی ظرف یک سال گذشته توسط وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی تدوین و در خرداد ماه سال‌جاری توسط وزیر بهداشت ابلاغ شد و کمیسیونی متشکل از نمایندگان سازمان، وزارت بهداشت، انجمن‌های علمی پزشکی و کمیسیون بهداشت مجلس به بررسی و رفع این مشکلات و تدوین و ابلاغ دستورالعمل‌های مربوطه خواهند پرداخت.
پزشکان عمومی در کلینیک‌های زیبایی
به‌گفته معاون پارلمانی و حقوقی وزارت بهداشت، کمیسیون مشترکی در وزارت بهداشت در حال تعیین مصادیق فعالیت‌های پزشکان عمومی در کلینیک‌های زیبایی است.
دکتر کریم همتی درباره تأسیس کلینیک‌های تشخیصی و درمانی در حوزه زیبایی، گفت: مسئول فنی این کلینیک‌ها باید متخصص مرتبط با حوزه کاری درمانگاه باشد. به‌عنوان مثال کسی که تخصص گوش، حلق و بینی ندارد نمی‌تواند در این حوزه تبلیغات کرده یا کلینیک دایر کند. به‌عنوان مثال، در کلینیک‌های جراحی زیبایی بینی، هم جراحان پلاستیک و هم متخصصین گوش، حلق و بینی می‌توانند فعالیت کنند.
معاون حقوقی وزارت بهداشت درباره فعالیت پزشکان عمومی در کلینیک‌های زیبایی و انجام اقداماتی مانند لیپوساکشن، کاشت مو و... می‌گوید: اقدامات زیادی از لیپوساکشن گرفته تا تزریق و کاشت مو و... توسط پزشکان عمومی در کلینیک‌ها انجام می‌شد، اما وزارتخانه این اقدامات را ممنوع کرد. با این حال به‌دنبال شکایت پزشکان عمومی پروسه اعلام مصادیق در دیوان عدالت در حال انجام است که زمانی که نهایی شود، آن‌ها را اعلام می‌کنیم.
برداشتن موهای زاید با دستگاه لیزر در أرایشگاههای بریتانیا بوسیله آرایشگران انجام می شود. حتا برای عمل لیزیک چشم هم نیازی به پزشک بودن نیست. برای زایمان هم در بریتانیا ماماها صلاحیت دارند. گرچه نفعی در این بلبشو ندارم و به عکس علاقمند به قانونمند شدن همه ساز و کارهای کشور دارم، ولی گفته های آقایان را بیشتر به منظور‌انحصار طلبی می دانم. ایشان که این قدر اینجا نسبت به سلامت مردم حساس هستند چرا در برابر اجحاف، سهل انگاری و منفعت طلبی عده ای از همکاران خود اقدامی نمی کنند؟ یا حتا برای ارتقای سطح دانش پزشکان و صلاحیت علمی فارغ التحصیلان پزشکی که هر روز اسفبارتر می شود؟