منشا بوی نامطبوعی که یک سال است همه امور را در تهران تحت الشعاع قرار می‌دهد، چیست؟ این سوالی است که بعد از طرح گمانه‌های فراوان و رد آنها، حالا در آستانه کشف پاسخ قطعی است، به شرطی که تعلل امثال سازمان حفاظت محیط زیست پایان بیابد!
به گزارش «تابناک»؛ بوی نامطبوع و مرموزی که یک سال پیش تهران را در برگرفت و تکاپوی وسیع برای یافتن منشا آن را موجب شد، طی هفته‌های اخیر، بار‌ها در مناطق وسیعی از تهران پراکنده شده و نگرانی‌هایی آفریده است؛ اتفاقی که از ساعاتی پیش نیز تکرار شده و همزمان با آن، شواهدی جدید درباره منشا این بو کشف و منتشر شده است.
نخستین بار دوازدهم دی ماه ۱۳۹۷ بود که انتشار وسیع بوی نامطبوع در تهران، میلیون‌ها شهروند تهرانی را با این پدیده آشنا کرد و موجب شد، منشایابی بو در دستور همه نهاد‌ها قرار گیرد. از شهرداری تهران و زیرمجموعه‌های آن مانند سازمان آتش نشانی گرفته تا شورای شهر، نمایندگان مجلس و حتی نیروی انتظامی و مراجع امنیتی.
البته جنب و جوش‌های شکل گرفته در آن مقطع به نتیجه خاصی منجر نشد تا پرونده بوی مرموز مختومه اعلام شود؛ پرونده‌ای که یازدهم آذرماه امسال بار دیگر گشوده شد تا بار دیگر بازار گمانه زنی درباره آن داغ شود و این بار نقش احتمالی عوامل دیگر مانند «گاز مرکاپتان» هم مورد بررسی قرار گیرد و همه احتمالات به نوعی مردود شوند.
غفلت از یک حقیقت اثبات شده و بدیهیِ علمی
آیا برایتان پیش آمده که زودتر از دیگران متوجه بویی شوید و افراد دیگر کمی بعد، استشمام آن بو را تایید کنند؟ با طرح این سوال بهتر است به بررسی چند نکته بپردازیم که «رجب نجاری»، یک پژوهشگر در یادداشتی کوتاه در این باره به رشته تحریر درآورده و به رغم آنکه از منظر علمی ساده و بدیهی هستند، نهاد‌های دنبال کننده منشا بوی نامطبوع تهران از آنها غافل شده اند!
«.. حس بویایی، نوعی حس شیمیایی است ... انسان قادر است انواع مختلف بو‌ها را از یکدیگر تشخیص دهد، اما قادر به تشخیص همه بو‌ها نیست ... غلظتی از مواد محرک حس بویایی که موجب درک بو و آگاهی از وجود مواد بودار میشود، «آستانه ادراک بو» خوانده میشود، اما برای تشخیص نوع بو، باید غلظت آن افزایش یابد؛ غلظتی از مواد محرک حس بویایی که به تشخیص بو منجر میشود، «آستانه تشخیص بویایی» نامیده میشود.
این بدان معناست که وقتی غلظت بو یا همان مواد تحریک کننده سلول‌های بویایی از میزانی مشخص کمتر است، اصلا آن بو برای قوه بویایی انسان قابل درک هم نیست و از غلظتی بالاتر توسط قوه بویایی انسان حس می‌شوند.
آلودگی هوای تهران مخلوطی از گازهای مختلف از جمله اکسید‌های نیتروژن اکسید‌های کربن اکسید‌های فسفر و اکسید‌های گوگرد و گازهای نیم سوخته و ... است که در وضعیت عادی بوی بسیاری از آنها توسط انسان قابل حس نیست، اما به محض اینکه غلظت هر یک از آنها از آستانه ادراک بویایی بالاتر برود، حس می‌شوند.
بر این اساس دلیل استشمام بوی بد در مقاطعی در تهران، میتواند ناشی از افزایش غلظت آلاینده‌ها و عبور میزان آن از آستانه ادراک بویایی شهروندان باشد، اما به این دلیل که ذهن اکثر جست‌وجوگر‌های این بوی نامطبوع، پیرامون یافتن منشا آن در جایی خاص می‌گردد، معمای این بوی مرموز برایشان حل نشده است؛ بویی که در بطن هوای آلوده تهران وجود دارد و لازم نیست هیچ جای دیگری دنبالش بگردیم!
ردپای دی‌اکسید گوگرد در بوی نامطبوع تهران
اکنون اگر ماجرا برایتان تا حدودی روشن‌تر شده، بهتر است گزارشی را مرور کنیم که ساعاتی پیش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران منتشر کرده و بر اساس آن، یک مظنون جدی برای بوی تهران کشف شده است؛ مظنونی که مطابق یادداشت فوق، نه در جای خاصی نیست که بعضی اوقات در تهران منتشر شود، بلکه در بطن هوایی که همه روزه شهروندان پرشمار تهرانی نفس می‌کشند وجود دارد و میتواند با افزایش غلظت، بوی نامطبوع و شامه آزاری را موجب شود.
بر اساس این گزارش، روز گذشته (شنبه ۲۳ آذر) همزمان با پدیده پایداری جوی در شهر تهران که موجب انباشت آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا شده بود، استشمام بوی نامطبوع گزارش شد؛ رویدادی که همزمان با آن، بررسی‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان داد غلظت آلاینده «دی اکسید گوگرد» با افزایش قابل ملاحظه‌ای مواجه شده، به گونه‌ای که غلظت آن در ایستگاه شهرری از ppb ۸ در ۱۱ صبح به ppb ۲۷۱ درساعت ۱۲:۳۰ رسید.
محسن روشنی، مدیر واحد پایش آلودگی هوا و صدای این شرکت با تاکید بر این که افزایش غلظت ساعتی برای آلاینده SO۲ در شهر تهران بسیار شدید و غیر معمول بوده، گفته: به دنبال این رخداد، پس از حدود یک تا دو ساعت شرایط مشابهی در ایستگاه محلاتی (درمنطقه ۱۴)، پیروزی (منطقه ۱۳) و گلبرگ (منطقه ۸) با شدت کمتر مشاهده شد. غلظت در سایر ایستگاه‌ها نیز تا حدودی افزایش داشت، ولی بیشینه غلظت ثبت شده در آنها ppb ۱۸ بوده است.
آنگونه که روشنی گفته، این شرایط همزمان با برقراری جوی آرام و پایدار همراه با مه و غبار محلی و وزش باد از سوی جنوب به شمال (در زمان افزایش غلظت) رخ داد و در همین ساعات افزایش بوی نامطلوب در برخی مناطق تهران نیز استشمام شد. از حدود ساعت ۱۵ غلظت آلاینده دی اکسید گوگرد در ایستگاه‌های شهر تهران کاهش یافت و به روند طبیعی خود رسید.
دلیل این افزایش غلظت شدید چیست؟
مدیر واحد پایش آلودگی هوای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در پاسخ به این سوال می‌گوید: با توجه به اختلاف قابل ملاحظه غلظت در ایستگاه شهرری با سایر ایستگاه‌های شهر تهران و افزایش زودتر غلظت در این ایستگاه، به نظر می‌رسد منشا تولید این آلاینده در حوالی ایستگاه شهرری در منطقه ۲۰ قرار داشته و به دلیل کم بودن سرعت باد در این زمان، افزایش غلظت با اختلاف یکی دو ساعت در ایستگاه‌های مجاور و با شدت کمتر استشمام شده و در بسیاری از مناطق شهر نیز محسوس نبوده است.
او می‌افزاید: مقادیر به دست آمده از ایستگاه فرمانداری شهرری نیز در همین ساعات با افزایش شدید غلظت آلاینده مذکور روبرو بود و این امر مؤید نزدیکی منبع بو به این منطقه است. نکته قابل توجه اینکه بنا بر آخرین گزارش‌های دریافتی از ایستگاه‌های شهرری و فرمانداری شهرری، از حدود ساعت روز یکشنبه ۲۴ آذرماه، غلظت آلاینده دی‌اکسید گوگرد رشد و افزایش شدیدی داشته است.
بدین ترتیب مشخص میشود که افزون بر افزایش غلظت این محرک بویایی در هوای تهران، در کانونی مشخص در حوالی شهرری، تولید دی اکسید گوگرد در ابعاد بزرگ در جریان است. تولیدی انبوه که در زمان پایداری جوی بیشتر خودنمایی می‌کند. گزاره‌ای که باید در نهاد‌هایی مانند سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان در دستور بررسی فوری قرار گیرد، اما از آنجایی که پیشتر هم این سازمان وعده آنالیز بوی بد تهران برای یافتن منشا آن را داده و به این وعده عمل نکرده، بعید است این گونه شود!
منشا بوی نامطبوعی که یک سال است همه امور را در تهران تحت الشعاع قرار می‌دهد، چیست؟ این سوالی است که بعد از طرح گمانه‌های فراوان و رد آنها، حالا در آستانه کشف پاسخ قطعی است، به شرطی که تعلل امثال سازمان حفاظت محیط زیست پایان بیابد!
مردمو مسخره کردن ، یک روز با قرص لای کیک ، یک روز با انتشار بوی نامطبوع با منشا تعریف شده و ....
دانشمند همین جواب رو هم هیات علمی ها و پژوهشگران دادند 