آیا هواپیمای اوکراینی مورد اصابت قرار گرفته و منهدم شده؟ اگر نه، انبوه شایعات چه میگویند و تکلیف مستنداتی که ارائه میدهند چیست و اگر آری، چطور؟!
به گزارش «تابناک»، یک روز و چند ساعت از رقم خوردن آخرین سانحه هوایی در کره زمین که از قضا یکی از تلخترین سانحهها هم بوده و در شرایطی که در آن سوی کره خاکی در کانادا مراسمهای ویژهای برای جان باختن جمع کثیر اتباع این کشور در پرواز جریان دارد، شمار شایعات پیرامون این رویداد در کشورمان از شمارش خارج شده است.
انبوه شایعاتی که بعضا عکس و تصویرهایی به عنوان مستند ارائه میدهند و در بسیاری شان عبارتهایی نظیر این به چشم میخورد که فلان دوستمان که متخصص است این گونه گفته یا بهمان نفر که دست اندرکار فرودگاه یا سامانه راداری یا خلبان جنگنده است این نظر را داده و... .
قالبی که برای افراد آشنا با «شایعه» بسیار آشناست و کلیدی است که ثابت میکند این ادعاها هم شایعه هستند و هدفی غیر از افشای واقعیت را نشانه رفته اند. هدفی که ظاهرا بسیار قدرتمند است و ابزارهای قدرتمندی هم در اختیار دارد تا جایی که کمی بعد از واقعه اظهار نظری از طرف یک مقام اوکراینی منتشر شد که ساعتی بعد تغییر کرد و نسخه متفاوتی از آن اعلام گردید!
آن گونه که مقام اوکراینی گفته بود، علت سقوط هواپیما نقص فنی اعلام شده بود، اما همین مقام کمی بعد در گزارش بعدی خود تاکید کرد که علت سقوط نامشخص و نامعلوم است و اظهارات قبلی اش بر اساس شواهد تایید نشده بوده است. جملاتی متناقض که هر دو در برخی رسانههای خارجی بازتاب یافتند و به تقویت شایعات دامن زدند.
البته شایعات در این خصوص بسیار متنوع هستند و از شلیک عامدانه پدافند و سامانه خاص موشکی تا شلیک سهوی و خرابکاری را شامل میشوند و واکنش مسئولان به آن، تکذیب ماجرا توسط سخنگوی ارشد نیروهای مسلح بوده و بس. واکنشی ناکافی که نتوانسته سرعت انتشار شایعات را هم کم کند، چه برسد مقابله با آنها و شفاف سازی امور برای توقف تولید و تولد شایعات.
واکنشی که در یک کلام میشود آن را انفعال نامید. انفعالی وسیع که از نقص پوشش خبر و حواشی این سقوط در رسانه ملی را شامل میشود و تا سکوت در قبال ادعاهایی که امثال مقامات رسمی هم مطرح کننده شان بوده اند، ادامه مییابد. اینکه چرا فلان مقام ادعایی طرح کرده و بعد متناقض با آن اظهار نظر کرده و اینکه چرا بهمان مقام وطنی مدعی شده جعبه سیاه را نگه میداریم و به خارجیها نمیدهیم؟
اوضاع و احوالی که اگر فاز تشریح رویداد هم تغییر کرده بود، بسیاری از شایعات مجال طرح نمییافتند چراکه همگان میفهمیدند مسیر پرواز بوئینگ اوکراینی در محدودهای بوده که چند جاده و معبر پر تردد در شبانه روز دارد و هر اقدامی در آن، چه شلیک ضدهوایی و چه هر شلیک دیگری، قابل کتمان کردن نیست و حتما شاهدانی داشته است. مثل همان شاهدهایی که چند فیلم از زمان سقوط پرنده تهیه کرده اند و فیلمشان به شدت دست به دست و تکثیر شده است.
یا حتی تشریح این مهم که شواهد و قراین در محل سقوط حکایت از چه رخدادی داشته است. از کار افتادن و حریق موتور هواپیما یا اصابت موشک به این هواپیما و انفجارش؟ توضیحاتی که با ارایه شان میشود از شکل گیری شایعات جلوگیری به عمل آورد و از آن فراتر، به مردم پیام داد که شایعات برای چه شکل گرفته اند و چه اهداف احتمالی را نشانه رفته اند.
رونمایی از واقعیتی که بسیاری از وجودش غافل میشوند و تصور میکنند واقعیت را در شایعات یافته اند غافل از آنکه رویترز به نقل از چندین مجموعه اطلاعاتی گزارش داده که بحث شلیک به هواپیمای اوکراینی منتفی است و بی بی سی هم نوشته که فلان مرجع آگاه کانادایی تایید کرده که دلیل سانحه و سقوط، نقص فنی بوده است، اما در مقابل راست گرایان اوکراینی میکوشند با تکیه بر شایعات به کشورمان و مسئولان کشور خودشان بتازند و تاکید کنند پشت پرده ماجرا، روسیه بوده که با ایشان دشمنی دارد!