کچل شدن و ریز مو به صورت سکه ای یا به صورت کامل عارضه ای است که به آن آلوپسی گفته می شود و از بدترین نوع ریزش مور در افراد است؛ بیماری آزار دهنده ای که گاهی به ناخن و پوست بدن هم سرایت می کند و شایع ترین نوع ریزش موهای سر نیز هست.
به گزارش «تابناک»، آلوپسی را باید یک نوع بیماری شایع با علت ناشناخته قلمداد کرد که مشخصه آن وجود لکه‌های طاسی پراکنده، دارای مرز مشخص، بدون جوشگاه و معمولاً به شکل نامنظم بر روی پوست سر، ابروها و قسمت ریش‌دار صورت آقایان است؛ بیماری که می تواند ابعاد گسترده تری به خود بگیرد و به ریزش کل موهای بدن بیمار منجر شود.
این بیماری در اغلب موارد باعث ریزش مو به شکل لکه‌های کوچکی به اندازه یک سکه می‌شود. البته در اغلب افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، ریزش موها فقط به صورت چند لکه کوچک و محدود است، اما در بعضی از موارد هم ممکن است در حد شدیدتری باشد. حتی در بعضی از موارد این بیماری می‌تواند منجر به ریزش کامل موی سر (ریزش موی کلی یا کچلی کامل) و یا در حالت‌های خیلی پیشرفته، باعث ریزش تمام موهای سطح بدن (ریزش موی کامل بدن) شود.
آلوپسی به عنوان یک بیماری خود ایمنی شناخته می‌شود، به این معنی که علت این بیماری آن است که سیستم ایمنی بدن به جای عوامل بیماری‌زا و مهاجم خارجی، به اشتباه به سلول‌های سالم خود بدن حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. در مورد بیماری ریزش موی سکه‌ای، سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و باعث التهاب ریشه مو و نهایتاً ریزش آن می‌شود.
انواع آلوپسی
علی رغم اینکه آلوپسی به صورت کلی به معنی ریزش موهای بدن است، اما برای این بیماری انواع مختلفی معرفی می شود که آلوپسی آره آتا یا منطقه ای، آلوپسی توتالیس یا ریز کلی موی سر و آلوپسی یونیورسالیس یا ریزش کلی موهای بدن قابل اشاره است.
علل ابتلا به آلوپسی
بیماری آلوپسی هنگامی اتفاق می‌افتد که گلبول‌های سفید که نقش اصلی را در سیستم ایمنی بدن بر عهده دارند، به سلول‌های تشکیل‌دهنده فولیکول مو حمله می‌کنند و باعث از بین رفتن و یا کاهش قابل ملاحظه سرعت تولید آنها می‌شوند. هنوز علت اینکه چرا سیستم ایمنی بدن به این شکل فولیکول‌های مو را مورد حمله قرار می‌دهد، به درستی شناخته نشده است.
علیرغم آنکه دانشمندان هنوز در مورد علت بروز این تغییرات اطمینان کافی ندارند، اما به نظر می‌رسد که عوامل ژنتیکی هم در بروز آلوپسی سکه‌ای نقش دارند، زیرا احتمال بروز این عارضه در افرادی که قبلاً یکی از اعضای خانواده یا فامیل نزدیک آنها به آن مبتلا شده است، بیشتر است. در واقع از هر پنج نفری که به عارضه ریزش موی سکه‌ای مبتلا می‌شوند، یک نفر قبلاً در بین اعضای خانواده خود سابقه ابتلا به این بیماری را داشته است.
نتایج تحقیقات دیگری که در این زمینه انجام شده است حاکی است که بسیار از افرادی که سابقه فامیلی ابتلا به آلوپسی را دارند، سابقه ابتلا به سایر بیماری‌های خود ایمنی از قبیل آتوپیک (یک بیماری که باعث افزایش "درد و حساسیت‌های شدید" یا واکنش‌های "هیپر آلرژی" در بیمار می‌شود)، تیروئید و ویتیلیگو (لک و پیس) را نیز در بین اعضای فامیل و خانواده خود دارند.
نکته مهم دیگر در مورد آلوپسی آن است که علیرغم آنچه که خیلی از افراد تصور می‌کنند، شواهد علمی چندانی در تأیید ارتباط این بیماری با استرس‌های روحی و روانی به دست نیامده است. این احتمال وجود دارد که استرس بسیار شدید بتواند نقش تحریک کننده این عارضه را داشته باشد، اما تحقیقات جدیدتر نشان داده است که عوامل ژنتیکی در بروز آن نقش مهم‌تری دارند.
علائم و نشانه‌ها
شاخص‌ترین علائم آلوپسی آره آتا یا منطقه ای، ایجاد لکه‌های کچلی در نواحی مودار بدن است. در اثر این بیماری، لکه‌های کچلی به اندازه یک سکه بر روی نواحی مودار بدن از جمله در پوست سر، پدیدار می‌شود. اما به طور کلی علائم این بیماری ممکن است در هر جایی از بدن که مو رشد می‌کند، ار قبیل ریش و مژه نیز مشاهده شود.
ریزش مو ممکن است به صورت ناگهانی باشد و در عرض تنها چند روز یا طی یک دوره چند هفته‌ای، لکه‌های طاسی روی سر شکل بگیرد. قبل از آنکه موی ناحیه مورد نظر بریزد، ممکن است بیمار احساس خارش یا سوزش پوست در این ناحیه را داشته باشد. فولیکول‌های مو در محل لکه‌های کچلی از بین نمی‌روند و بنابراین، بعد از آنکه التهاب فولیکول‌ها برطرف شد، موی این ناحیه می‌تواند دوباره رشد کند. افرادی که لکه‌های کچلی در آنها به تعداد محدود و کوچک باشد، اغلب بدون آنکه نیازی به استفاده از هر روش درمانی داشته باشند، به‌خودی‌خود کاملاً بهبود پیدا می‌کنند.
در حدود ۳۰ درصد از افرادی که به آلوپسی آره آتا یا منطقه‌ای مبتلا می‌شوند، علائم این بیماری شدت بیشتری پیدا می‌کند یا به یک چرخه مداوم از ریزش و رویش مجدد مو تبدیل می‌شود. تقریباً نیمی از بیماران مبتلا به ریزش موی سکه‌ای هم بعد از گذشت حدود یک سال، بهبود پیدا می‌کنند. اما خیلی از این افراد ممکن است باز هم در آینده علائم این بیماری را تجربه کنند. در حدود ۱۰ درصد از این بیماران هم، علائم ریزش موی سکه‌ای پیشرفت بیشتری پیدا می‌کند و به ریزش موی کلی یا ریزش موی تمام بدن تبدیل می‌شود.
آلوپسی می‌تواند ناخن انگشتان دست و پا را نیز درگیر کند. گاهی اوقات تغییراتی که در شکل ناخن‌ها به وجود می‌آید، اولین نشانه‌های شروع توسعه این بیماری است. بعضی از تغییرات کوچکی که ممکن است در اثر آلوپسی در ناخن‌ها به وجود بیاید، عبارت است از:
ظهور برآمدگی‌های ریز (سر سوزنی) بر روی ناخن‌ها
ظهور خطوط و لکه‌های سفید
زبر شدن سطح ناخن‌ها
کاهش درخشندگی و جلای ناخن
نازک شدن و ترک خوردن ناخن‌ها
سایر علائم کلینیکی این عارضه هم شامل موارد زیر است:
مو‌هایی به شکل علامت تعجب (!) یعنی تا مو‌هایی در اطراف یا حاشیه لکه‌های کچلی رشد می‌کنند که قسمت پایین یا قاعده آنها باریک‌تر از قسمت بالا است.
موی لاشه‌ای – مو‌هایی که قبل از رسیدن به روی سطح پوست، شکسته شده‌اند.
درمان آلوپسی
اگرچه هیچ نوع درمان دائمی برای بیماری آلوپسی وجود ندارد، اما چند راه برای کاهش شدت واکنش‌های سیستم ایمنی بدن در قسمت پوست سر و تحریک رشد مجدد موها وجود دارد. مهم‌ترین این روش‌ها عبارت است از:
مالیدن کرم کورتیزون یا تزریق محلول آن در محل لکه‌های کچلی به منظور سرکوب واکنش سیستم ایمنی بدن در آن ناحیه
ایمونوتراپی با استفاده از مواد شیمیایی از قبیل: دی‌فنیل سیکلو پروپنون (که با نام دیفن سیپرون یا DCP نیز شناخته می‌شود) یا اسکواریک اسید دی‌بوتیل استر (SADBE) بر روی پوست سر که می‌تواند باعث ایجاد یک واکنش آلرژی شود و سلول‌های فعال شده سیستم ایمنی را به حالت غیر فعال در آورد.
استفاده از ماینوکسیدیل (روژائین) موضعی که باعث افزایش رشد مو از طریق تسریع در فاز استراحت از چرخه رشد مو می‌شود و قطر تار مو‌هایی که به تازگی رشد می‌کنند را بیشتر می‌کند.
داروی آنترالین (دریتوکریم، دریتو-اسکالپ، میکانول) که بر روی پوست سر مالیده می‌شود و باعث تحریک پوست سر و تحریک رشد زودهنگام موها می‌شود. این دارو را می‌توان همراه با ماینوکسیدیل هم استفاده کرد.
داروی پسورالن و فتوتراپی با پرتو‌های ماوراء بنفش A. (قرار دادن پوست محل کچلی در معرض نور ماوراء بنفش به صورت کنترل شده)
یک دوره کوتاه مصرف دارو‌های کورتیکواستروئیدی (مانند پردنیزون) به صورت خوراکی یا تزریق داخل وریدی. تزریق این دارو‌ها در حالت خیلی نادر و فقط برای بزرگسالانی که ریزش موی شدید دارند انجام می‌شود.
پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی، یک محلول تزریقی است که از خون خود بیمار گرفته می‌شود و از طریق بالا بردن غلظت پلاکت‌ها در سرم خون به دست می‌آید. اغلب افراد عادی، پلاکت‌ها را به عنوان یکی از اجزای خون که نقش منعقد کردن آن را بر عهده دارد می‌شناسند. اما عملکرد‌ها و قابلیت‌های پلاکت‌ها خیلی بیشتر از فقط لخته کردن خون است. این پلاکت‌ها هنگامی که فعال می‌شوند، مقادیر بالایی از سایتوکین‌ها و عوامل رشد را از خود ترشح می‌کنند که به عنوان یک عامل فعال در فرایند ترمیم زخم‌ها و جراحت‌ها عمل می‌کنند.
مزوتراپی به مفهوم تزریق مقادیر کمی از ترکیبات دارویی به درون لایه زاینده پوست با هدف بهره‌بردای از خاصیت درمانی آن در بهبود قسمت آسیب‌دیده پوست و ناحیه اطراف آن است. امروزه از مزوتراپی برای درمان سلولیت، کشیدن پوست‌های شل و افتاده، جوانسازی پوست پیر، رفع جای زخم از روی پوست و درمان ریزش مو ناشی از عوامل مختلف از جمله طاسی سکه‌ای استفاده می‌شود.
پزشک شما مخلوطی از چند ترکیب دارویی مختلف از جمله ویتامین B۵ و ویتامین H. (بیوتین) که اجزای ضروری برای رشد موها محسوب می‌شوند را آماده کرده و در پوست سر تزریق می‌کند. این ترکیبات موجب افزایش جریان خون در پوست سر و تأمین مواد و عناصر مورد نیاز برای رشد موها می‌شوند. در برخی موارد می‌توان داروی ماینوکسیدیل را هم به این ترکیب اضافه کرد. ماینوکسیدیل می‌تواند برای مواردی از ریزش موی سر که خیلی سخت به درمان جواب می‌دهند، تأثیر زیادی داشته باشد.
ترکیب دارویی معمولاً در عمق ۳ تا ۴ میلی‌متری پوست تزریق می‌شود. عمل تزریق، درد چندانی ندارد و به راحتی قابل تحمل است. درمان به روش مزوتراپی معمولاً به صورت دوره‌ای و در چند جلسه به صورت هفته‌ای یک بار به مدت ۳ تا ۴ هفته و پس از آن هر دو هفته یک بار به مدت ۳ تا ۴ هفته دیگر انجام می‌شود.
برای بیمارانی که بعد از حل شدن مشکلات ناشی از طاسی سکه‌ای، رشد موها متوقف شده‌اند، کاشت مو می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای بازگشت آنها به زندگی عادی و پرپشت شدن مجدد موها باشد.
