به گزارش تابناک به نقل از ایرنا، محمدجواد ظریف در سخنرانی امروز خود در چارچوب «ایران و تغییرات جهانی» گفت: تقریبا همه کشور‌های منطقه خلیج فارس بجز ایران و اخیرا هم عراق، از نقص و فقر دموکراسی رنج می‌برند و مشارکت و مردم آن‌ها در تعیین سرنوشت خود، حداقلی است.
دموکراسی و مردم سالاری در میان بیشتر کشور‌های حوزه خلیج فارس نسبت به کشور‌های دیگر مناطق جهان کمتر است و این یک نقص و مشکل برای ملت‌های منطقه خلیج فارس محسوب می‌شود.
ظریف با بیان اینکه نفت نتوانسته به یک نعمت واقعی برای کشور‌های منطقه خلیج فارس تبدیل شود، گفت: نفت موجب رقابت‌های جهانی در منطقه خلیج فارس شده و این منطقه از کمبود دموکراسی رنج می‌برد. به غیر از ایران و عراق، مردم کشور‌های منطقه دخالت بسیار اندکی در تعیین سرنوشت خود دارند.
به گفته ظریف، پول فراوان برخی از کشور‌های منطقه برای حکومت‌های آن‌ها موجب اضطراب شده و به همین دلیل بود که صدام به آنان پیشنهاد داد تا از آنان در برابر ایران محافظت کند و عربستان سعودی ۷۰ میلیارد دلار برای این کار به صدام پرداخت کرد و همان جنگ افزاری که صدام با پول عربستان و کویت خریداری کرد بر علیه خود آنان به کار رفت.
ظریف در ابتدای سخنان خود خلاصه‌ای از مباحث طرح شده در چهار جلسه قبل را مرور کرد و با اشاره به اشتباهات محاسباتی کشور‌های منطقه، به حمله صدام به کویت و محاصره قطر از سوی برخی از همسایگانش را بر شمرد.
ظریف گفت: تقریبا تمامی کشور‌های جنوب خلیج فارس با دیگر همسایگان مناقشه ارضی و رقابت دارند. علاوه بر این کشور‌های عرب با دیگر کشور‌های غیر عرب مناقشه دارند که این نه تنها شامل ایران بلکه علیه ترکیه نیز بوده است.
وی در بیان چالش‌های منطقه خلیج فارس به تنش‌های فرقه‌ای نیز اشاره کرد که به همراه دیگر چالش‌های ذکر شده در قالب گفتمان کهنه قرار می‌گیرند.
به گفته ظریف، عدم تقارن جغرافیایی دومین چالش جدی منطقه است که باعث شده برخی از کشورها مانند عراق برای دستیابی به منابع به همسایگان خود حمله کنند. عدم توازن جمعیتی و منابع طبیعی و همچنین توزیع ثروت نیز از دیگر چالش‌هایی منطقه خلیج فارس بود که ظریف از آن‌ها نام برد.
ظریف در بخش دیگر از سخنانش گفت: جنگ‌های ابدی خصومت‌های ابدی و اشغالگری‌ها منجر به رنجش و خشم، منجر به مقاومت، منتج به خشونت و از همه مهم‌تر آن که در قالب سازمان‌های تندرو، منجر به حکومت‌های غیر دولتی خشونت گرا می‌شود.
وی افزود: آیا راه خروجی دراین زمینه وجود دارد و یا ما گرفتار در آن هستیم و غایت سرنوشت ما در این منطقه است که در وضعیت دائمی جنگ و خصومت و نبود توسعه دموکراتیک باقی بمانیم.
وزیر امور خارجه گفت: نیاز از است تا نگرش و ذهنیت خود را تغییر دهیم و همان گونه که در مقدمه یونسکو آمده است، برای تغییر وضعیت جنگ، ابتدا باید تغییر ذهنیت بشر صورت گیرد؛ بنابراین ما نیازمند یک تغییر شناختی و معرفتی دراین منطقه هستیم، باید درک کنیم که دور بازی با حاصل جمع صفر پایان یافته است.
ظریف با بیان اینکه هژمونی بطور طولانی مدت ممکن نخواهد بود، گفت: هژمونی بهای اقتصادی-سیاسی دارد. کشور‌های واقع دراین منطقه باید این موضوع را متوجه شده و آنرا قبول داشته باشند. امنیت قابل خریداری نیست بلکه باید از خود منطقه برخیزد.
وزیر خارجه کشورمان گفت: شما نمی‌توانید ایمن باشید اگر همسایه‌های شما امنیت نداشته باشد. آیا ایران می‌تواند امنیت داشته باشد اگر افغانستان و پاکستان امنیت نداشته باشد. غیر ممکن است. ما باید درک کنیم که می‌توانیم با یکدیگر رقابت کنیم، اما نمی‌توانیم بر یکدیگر مسلط باشیم یا همدیگر را حذف کنیم.
وی با بیان اینکه ما به عنوان همسایه کنار یکدیگر هستیم و در قبال جغرافیایی که در آن هستیم گزینه دیگری نداریم تصریح کرد؛ نمی‌توان کسی را از منطقه حذف، اما می‌توان نیروهای خارجی را حذف کرد
ظریف عربستان را یکی از همسایگان ایران خواند و افزود: مهم است که ایران این مساله را درک کند و به باور من ایران آن را درک کرده است. اما متاسفانه عربستان همچنان معتقد است که می‌تواند ایران را نادیده بگیرد.
وی با اشاره به اینکه ریاض تصور می‌کند جهان عرب به ایران ارتباطی ندارد افزود: نمی‌توان منطقه را به دو بخش عرب و غیر عرب تقسیم کرد، چون امنیت آن‌ها امنیت ما و امنیت ما امنیت آن‌ها را تحت شعاع قرار می‌دهد.
ظریف تصریح کرد که این طرز تفکر در دنیای امروز جواب نمی‌دهد و سایر مناطقی که آن را تجربه کرده‌اند شکست خورده‌اند.
ظریف همچنین یادآور شد کشور‌های خاورمیانه بیشترین هزینه را برای خرید سلاح صورت می‌دهند. به گفته وی در سال ۲۰۱۷ کشور‌های عضو شورای همکاری‌های خلیج فارس بالغ بر ۱۱۶ میلیارد دلار تسلیحات مرگبار خریدند. وزیر امور خارجه کشورمان افزود که این معاملات هرچند بر خلاف موازین بین المللی است، اما منافع کوتاه مدت برخی دولت‌ها را تامین می‌کند.
وی با بیان اینکه عربستان بیشترین خریدار سلاح در جهان پس از آمریکا و چین است افزود: ما در خاورمیانه نیازمند منطقه‌ای قوی تا فردی قوی هستیم.
وزیر خارجه کشورمان همچنین ائتلاف‌هایی که در گذشته در منطقه شکل گرفته بود را مردود و تاریخ گذشته خواند و گفت باید به دنبال مفاهیم جدید امنیت باشیم.
وی تصریح کرد: همکاری بازیگران منطقه از طریق نهاد‌های منطقه‌ای بستر مناسبی را برای تقویت روابط تجارت و تعاملات سیاسی میان کشور‌های داخل منطقه ایجاد می‌کند که فراتر از مناسبات با کشور‌های خارج از منطقه خواهد رفت.
ظریف مختصات یک منطقه قوی را تقویت همکاری‌های امنیتی، احترام به تمامیت ارضی کشورها، جلوگیری از دخالت‌های خارجی تعریف کرد و افزود در این چارچوب بازیگران خارجی نمی‌توانند عامل تعادل در منطقه باشند.
وی گفتگو میان کشور‌های منطقه را از دیگر مختصات یک منطقه قوی خواند و گفت: متاسفانه بجای اینکه با یکدیگر مذاکره کنیم، درباره یکدیگر حرف می‌زیم، اما با یکدیگر گفتگو نمی‌کنیم. این روند باید متوقف شود.
محمدجواد ظریف در سخنرانی پیشین (۲۷ مرداد) به پایان هژمونی پرداخت و هژمونی‌های منطقه‌ای و جهانی، نبرد قدرت‌های بزرگ و مطرح جهانی و ظهور قدرت‌های جدید را بررسی کرد.
وی به شکست قطعنامه پیشنهادی اخیر آمریکا به شورای امنیت برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران اشاره کرد و این ناکامی را نتیجه شکل گیری تغییراتی در روابط بین‌الملل دانست. وی افزود: وضع کنونی غرب به گونه‌ای است که دیگر مانند قبل نمی‌توانند همه رخداد‌ها و حوادث را در سراسر جهان، اداره کنند. هژمونی و برتری‌طلبی نه تنها دیگر مطلوب نیست، بلکه امکان‌پذیر هم نیست.
وقتی از شما فقط تهدید می بیند طبیعی است که به دامن آمریکا می افتند