شاهدان یکی از عاملان موثری هستند که در کشف حقیقت و اقدامات مجرمان نقش مهمی را ایفا می‌کنند. شهادت افراد می‌تواند سرنوشت متهمان را تغییر دهد. گاهی شهادت، متهمی را از پای چوبه دار نجات می‌دهد و گاه یک شاهد دروغین با اظهاراتش می‌تواند بی گناهی را به جرم ناکرده مجازات کند.
به گزارش «تابناک» بی گناهی که تنها به خاطر یک شهادت دروغین، خانواده، زندگی، جوانی و... را از دست داده است هر ثانیه از محکومیتش مانند سالیان برایش می‌گذرد و کابوس شب هایش امانش نمی‌دهد تا حتی لحظه‌ای در خواب آرام گیرد. شاید تنها یک شاهد بتواند آن‌ها را برای همیشه از کابوس هایشان نجات دهد و بار دیگر خود را به رویاهایشان نزدیک ببینند و از اسارت رهایی یابند.کارشناسان و محققان امور اجتماعی معتقدند فشار‌های اقتصادی، اجتماعی و فقر فرهنگی و... باعث می‌شود عده‌ای از افراد به بیراهه کشیده شوند و به جای فعالیت در حوزه مناسب و سمت و سوی جامعه سراغ کار‌های خلاف بروند که عده‌ای از آن‌ها در نقش شاهدان اجاره‌ای و در ازای پولی که دریافت می‌کنند ماهرانه دروغگویی می‌کنند که انگار واقعا آن‌ها بر سر صحنه درگیری دعوا، طلاق و... حضور داشته اند. آن‌ها دیگر به سرانجام کارشان نمی‌اندیشند و تنها به همان لحظه بسنده می‌کنند بی آن که بدانند دست روزگار گریبانگیرشان خواهد شد و ممکن است در یکی از روز‌های نه چندان دور خودشان گرفتار شوند.
متاسفانه در سال‌های اخیر نظام عدالت قضایی شاهد حضور آفت‌هایی است که برحسب عدالت و استقرار، آن کشور را دچار اشکال و خدشه کرده است. یکی از این مشکلات حضور گروهی در محاکم و مراجع قضایی است که به عنوان شاهد یکی از اصحاب دعوا معرفی می‌شوند. این افراد به عنوان شاهدان حرفه‌ای نامیده می‌شوند. آن‌ها افرادی هستند که هیچ آشنایی و ارتباطی با طرفین دعوا ندارند، اما با توجه به اعتباری که قانون برای شهادت آن‌ها به عنوان یک دلیل قانونی قائل شده است این افراد با تبانی طرفین دعوا به عنوان شاهد به مرجع قضایی معرفی شده و نسبت به اعاده شهادت اقدام می‌کنند. این پدیده منفی بخشی از عدالت قضایی را مسموم کرده است و هرچند نظام قضاوت دادگستری سعی در ممیزی و نظارت کافی برای جلوگیری از چنین پدیده منفی‌ای دارد، اما ظاهرا این عمل کاملا ریشه کن نشده است و حضور برخی شهود حرفه‌ای در اطراف مجتمع قضایی و سوءاستفاده برخی اصحاب دعوا از وجود آنان برای اثبات یک امر خلاف موجب شده دست اندرکاران و ایفاکنندگان نقش در عرصه عدالت قضایی دغدغه و نگرانی بحقی داشته باشند.
در قانون مجازات اسلامی ـ که برگرفته از شرع مقدس است ـ نمی‌توان شهادت را به عنوان یکی از ادله دعوا نادیده گرفت. در مواردی مانند قتل عمد، زنا یا لواط نمی‌توان دلیل دیگری را جایگزین شهادت شهود کرد، زیرا این دلیل از شرع گرفته شده است. البته در همه این دعاوی، ادله اثبات دعوای دیگری هم مثل اقرار، قسم، علم قاضی یا شواهد وجود دارد، اما در اکثر پرونده‌های کیفری یا حقوقی، شهادت شهود در صورت نبود ادله دیگر قاطع دعواست و نمی‌توان راهکار دیگری جایگزین آن کرد. اما واقعیت تلخ این است که اگر این روز‌ها برای طرفین دعاوی، چه حقوقی و چه کیفری، یافتن شاهدی که منطبق بر میل و خواسته شان شهادت دهد، کار دشواری نیست. تنها با گشت کوتاهی اطراف محاکم و پرداخت مبلغ اندکی گره از مشکلشان گشوده خواهد شد!
این موضوع که تبدیل به مشکل کهنه ای در روند دادرسی های کشور شده بود، مسئولان دستگاه قضایی را بر آن داشت تا با تدابیری به مقابله با آن بپردازند. اخیرا رییس قوه قضاییه در بخشنامه ای از مسئولان بخش های مختلف دستگاه قضایی خواسته برای مقابله با این موضوع تمهیداتی را لحاظ نمایند.
رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با اشاره به راه اندازی سامانه ثبت شاهدین پروندهها در دستگاه قضایی گفت: این سامانه امکانات مناسبی را برای شناسایی افرادی که وثیقه گذاری، کفالت و یا شهادت بهعنوان حرفه آن‌ها درآمده، فراهم می کند.
زارع پور رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با اشاره به راهاندازی سامانه ثبت شاهدین پروندهها در دستگاه قضایی اعلام کرد: این سامانه امکانات مناسبی را برای شناسایی افرادی که وثیقهگذاری، کفالت و یا شهادت بهعنوان حرفه آن‌ها درآمده، فراهم می کند.وی ادامه داد: به عنوان مثال فردی در ۳۰ پرونده به عنوان شاهد حضور داشته و یا یکی از افراد تاکنون کفیل ۴۵۱ متهم شده است و یا موردی وجود داشته که یک نفر تاکنون ۲۰۲ بار برای پروندهها وثیقه تودیع کرده است که فعالیت سامانه جدید از این سوءاستفاده ها جلوگیری خواهد کرد.
اولا این اقدام ثبت شهود اگر چه خیلی خوب است ولی خیلی دیر انجام شده و قوه قضاییه در حق افرادی که به دلیل شهادت های دروغین و پولی ضایع شده ضامن و مقصر است.